Ετοιμάσου να μην πιστεύεις στα μάτια σου. Κι όμως, κάποια πράγματα που θα κόβαμε και χέρι ότι ισχύουν είναι απλώς παρανοήσεις που από στόμα σε στόμα και με τα χρόνια περάστηκαν στα μυαλά μας ως επιστήμη. Κι όμως, δε θα μπορούσαν να απέχουν περισσότερο απ’ αυτή:
1. Η ιδέα ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας: Αυτός είναι ένας δημοφιλής μύθος που υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Στην πραγματικότητα, χρησιμοποιούμε όλα τα μέρη του εγκεφάλου μας, αν και όχι απαραίτητα όλα ταυτόχρονα.
2. Η αντίληψη ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό: Αυτή είναι μια επικίνδυνη και λανθασμένη πεποίθηση που έχει καταρριφθεί από πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες. Τα εμβόλια είναι ασφαλή κι αποτελεσματικά και δεν προκαλούν αυτισμό. Η μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1998 και εξέφραζε ανησυχίες σχετικά με μια πιθανή σχέση μεταξύ του εμβολίου ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς (MMR) και του αυτισμού, έχει αποδειχθεί πολλαπλώς ότι ήταν λανθασμένη και ενείχε δόλο. Μάλιστα, απεσύρθη οριστικώς από το επιστημονικό έντυπο που είχε δημοσιευθεί. Ωστόσο, στάθηκε αφορμή για τη μείωση των ποσοστών εμβολιασμού και την επανεμφάνιση επιδημιών ιλαράς ανά τον κόσμο (ugeiamou.gr).
3. Η ιδέα ότι η ζάχαρη προκαλεί υπερκινητικότητα: Ενώ η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, δεν προκαλεί υπερκινητικότητα στα παιδιά.
4. Ο μύθος ότι το σπάσιμο των αρθρώσεων προκαλεί αρθρίτιδα: Αυτή είναι μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση που έχει καταρριφθεί από πολυάριθμες μελέτες. Ενώ το σπάσιμο των αρθρώσεων μπορεί να είναι ενοχλητικό για τους άλλους, δεν προκαλεί αρθρίτιδα. Ουσιαστικά, με το κρακ των δαχτύλων ουσιαστικά δημιουργείται ένα μικρό κενό στην άρθρωση, το οποίο προκαλεί τον ήχο που ακούμε. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται σπηλαίωση και συμβαίνει όταν το αρθρικό υγρό στην κοιλότητα της άρθρωσης μετατοπίζεται, δημιουργώντας μια φυσαλίδα αερίου. Ο ήχος που ακούμε είναι η κατάρρευση της φυσαλίδας.
5. Η πεποίθηση ότι τα μαλλιά και τα νύχια συνεχίζουν να μεγαλώνουν μετά το θάνατο: Αυτός είναι ένας μύθος που έχει διαιωνιστεί στη λαϊκή κουλτούρα. Ο λόγος για αυτή την παρανόηση πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι μετά το θάνατο, το σώμα αρχίζει να αφυδατώνεται και να συρρικνώνεται, γεγονός που μπορεί να κάνει τα μαλλιά και τα νύχια να φαίνονται μακρύτερα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το δέρμα γύρω τους συστέλλεται, καθιστώντας τα πιο ορατά. Ωστόσο, αυτό είναι απλώς μια οπτική ψευδαίσθηση και όχι σημάδι συνεχούς ανάπτυξης.
6. Η αντίληψη ότι διαφορετικές περιοχές της γλώσσας είναι υπεύθυνες για διαφορετικές γεύσεις: Ενώ κάποτε πίστευαν ότι διαφορετικές περιοχές της γλώσσας ήταν υπεύθυνες για διαφορετικές γεύσεις, η έρευνα έχει δείξει ότι οι γευστικοί κάλυκες κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλη τη γλώσσα.
7. Η ιδέα ότι οι καμήλες αποθηκεύουν νερό στην καμπούρα τους: Ενώ οι καμήλες είναι σε θέση να επιβιώνουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς νερό, η καμπούρα τους δεν είναι γεμάτα με νερό. Αντ’ αυτού, αποθηκεύουν λίπος, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας όταν η τροφή και το νερό είναι σπάνια.
8. Η λανθασμένη αντίληψη ότι τα χρυσόψαρα έχουν διάρκεια μνήμης μόνο μερικά δευτερόλεπτα: Στην πραγματικότητα, τα χρυσόψαρα είναι σε θέση να θυμούνται πράγματα για αρκετούς μήνες, και μπορεί ακόμη και να έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να αναγνωρίζουν μοτίβα. Ενώ δεν έχουν μακροπρόθεσμη μνήμη όπως οι άνθρωποι, εξακολουθούν να είναι σε θέση να διατηρούν πληροφορίες στο μνημονικό τους για σημαντικό χρονικό διάστημα.
9. Ο μύθος ότι το σπανάκι είναι πλούσιο σε σίδηρο: Ενώ το σπανάκι περιέχει σίδηρο, δεν είναι τόσο πλούσιο σε σίδηρο όσο πιστεύεται. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές άλλες τροφές που έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο από το σπανάκι, όπως το κόκκινο κρέας, οι φακές και τα δημητριακά. Η εσφαλμένη αντίληψη σχετικά με την περιεκτικότητα του σπανακιού σε σίδηρο μπορεί να προήλθε από ένα δεκαδικό λάθος σε μέτρηση που διεξήχθη τον 19ο αιώνα.
10. Η πεποίθηση ότι τα διαμάντια είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με τον άνθρακα: Όλα έχουν να κάνουν με την πίεση και τη θερμοκρασία στην πραγματικότητα. Ενώ τόσο τα διαμάντια όσο και ο άνθρακας αποτελούνται από άνθρακα, τα δεύτερα σχηματίζονται υπό εξαιρετικά υψηλές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας που δεν υπάρχουν στα ανθρακωρυχεία. Τα διαμάντια σχηματίζονται συνήθως στον πυρήνα της Γης, περίπου 90 μίλια κάτω από την επιφάνεια κι έρχονται στην επιφάνεια μέσω ηφαιστειακών εκρήξεων. Ενώ είναι δυνατόν να σχηματιστούν διαμάντια από άνθρακα, είναι εξαιρετικά σπάνιο και δεν αποτελεί σημαντική πηγή παραγωγής διαμαντιών.
11. Η αντίληψη ότι το Σινικό Τείχος της Κίνας είναι ορατό από το διάστημα: Ενώ το Σινικό Τείχος της Κίνας είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα μηχανικής, δεν είναι ορατό από το διάστημα με γυμνό μάτι.
12. Η ιδέα ότι ο κεραυνός δε χτυπά ποτέ δύο φορές στο ίδιο σημείο: Ενώ είναι απίθανο να χτυπήσει κεραυνός δύο φορές στο ίδιο σημείο, δεν είναι αδύνατο. Στην πραγματικότητα, ο κεραυνός μπορεί να χτυπήσει το ίδιο σημείο πολλές φορές, ιδίως αν το σημείο αυτό είναι ένα ψηλό, απομονωμένο αντικείμενο, όπως ένα κτίριο ή ένα δέντρο. Για παράδειγμα, το Empire State Building στη Νέα Υόρκη πλήττεται από κεραυνό περίπου 23 φορές το χρόνο κατά μέσο όρο. Οι κεραυνοί έλκονται από αυτά τα ψηλά αντικείμενα επειδή παρέχουν διαδρομές με τη μικρότερη δυνατή αντίσταση για να φτάσει το ηλεκτρικό φορτίο στο έδαφος.
13, Η λανθασμένη αντίληψη ότι υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού που δε βλέπει ποτέ το φως του ήλιου: Ενώ η σελήνη έχει μια πλευρά που είναι μονίμως στραμμένη μακριά από τη Γη, δεν είναι πάντα σκοτεινή. Ο ήλιος εξακολουθεί να λάμπει σ’ αυτή την πλευρά του φεγγαριού, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πλευρά που είναι στραμμένη προς τη Γη.
14. Ο μύθος ότι οι σκύλοι βλέπουν μόνο ασπρόμαυρα: Ενώ οι σκύλοι δε βλέπουν το χρώμα με τον ίδιο τρόπο που το βλέπουν οι άνθρωποι, τα βλέπουν όλα στο φάσμα του γκρι. Είναι σε θέση να βλέπουν αποχρώσεις του μπλε και του κίτρινου.
15. Η πεποίθηση ότι μια δεκάρα που πέφτει από την κορυφή του Empire State Building μπορεί να “καθαρίσει” έναν άνθρωπο: Ένας μύθος που διαιωνίζεται εδώ και πολλά χρόνια. Το Empire State Building είναι ένα από τα ψηλότερα κτίρια στον κόσμο και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το ύψος του κτιρίου θα έδινε σε μια δεκάρα αρκετή ταχύτητα ώστε να προκαλέσει σοβαρή βλάβη σε κάποιον από κάτω. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει. Αν και θα αποκτούσε σίγουρα ταχύτητα καθώς θα έπεφτε, δε θα είχε αρκετή μάζα ώστε να προκαλέσει σοβαρή βλάβη σε κάποιον από κάτω. Στην πραγματικότητα, η δεκάρα θα έφτανε πιθανότατα σε μια μέγιστη ταχύτητα περίπου 50 μιλίων την ώρα, η οποία δεν είναι ούτε κατά διάνοια αρκετά γρήγορη για να προκαλέσει σημαντική ζημιά.
16. Η λανθασμένη αντίληψη ότι οι άνθρωποι έχουν μόνο πέντε αισθήσεις: Ενώ οι παραδοσιακές αισθήσεις της όρασης, της ακοής, της γεύσης, της αφής και της όσφρησης είναι οι πιο γνωστές, οι άνθρωποι έχουν στην πραγματικότητα πολλές περισσότερες αισθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ιδιοδεκτικότητας (η αίσθηση του πού βρίσκεται το σώμα σας στο χώρο), της αιθουσαίας λειτουργίας (ισορροπία και κίνηση) και της θερμοδεκτικότητας ( κατανόηση της θερμοκρασίας).
17. Ο μύθος ότι ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος δεν έχει ζωή: Παρόλο που ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος έχει υποφέρει από τη λεύκανση των κοραλλιών κι άλλες περιβαλλοντικές μολύνσεις κι αλλαγές, δεν είναι εντελώς νεκρός. Υπάρχουν ακόμη πολλές περιοχές του υφάλου που ευδοκιμούν.
18. Η ιδέα ότι το Great Pacific Garbage Patch είναι ένα νησί σκουπιδιών: Ενώ το Great Pacific Garbage Patch είναι μια μαζική συσσώρευση πλαστικών κι άλλων σκουπιδιών στον ωκεανό, δεν είναι μια συμπαγής μάζα ή νησί. Στην πραγματικότητα, το Great Pacific Garbage Patch είναι μια μεγάλη κηλίδα, δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς τα σκουπίδια μετακινούνται συνεχώς και μπορούν να εξαπλωθούν σε μεγάλη έκταση. Εκτιμάται ότι καλύπτει μια έκταση περίπου τρεις φορές το μέγεθος της Γαλλίας.
19. Η λανθασμένη αντίληψη ότι οι άνθρωποι κι οι δεινόσαυροι συνυπήρχαν: Ίσως από τις πιο μεγάλες παρανοήσεις που έπλασαν μαζί επιστήμη και μυθοπλασία, συνδυαστικά με ορισμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ωστόσο, δεν υποστηρίζεται από κανένα επιστημονικό στοιχείο. Οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν εκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση των ανθρώπων στη Γη.
20. Ο μύθος ότι οι εποχές οφείλονται στην απόσταση της Γης από τον ήλιο: Ενώ η απόσταση μεταξύ της Γης και του ήλιου αλλάζει ελαφρώς κατά τη διάρκεια του έτους, η κύρια αιτία των εποχών είναι η κλίση του άξονα της Γης. Η γωνία υπό την οποία οι ακτίνες του ήλιου προσπίπτουν στην επιφάνεια της Γης αλλάζει καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο, προκαλώντας την αλλαγή των εποχών.
21. Ο μύθος ότι χάνουμε το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητας του σώματός μας μέσω του κεφαλιού μας: Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, η απώλεια θερμότητας από οποιοδήποτε μέρος του σώματος εξαρτάται από την επιφάνειά του και το κεφάλι αποτελεί μόνο το 10% περίπου της συνολικής επιφάνειας του σώματός μας.
22. Ο μύθος ότι το αίμα είναι μπλε μέχρι να εκτεθεί σε οξυγόνο: Αυτό οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο περνάει το φως μέσα από το δέρμα μας κι όχι στο γεγονός ότι το αίμα είναι πραγματικά μπλε. Το αίμα είναι πάντα κόκκινο, είτε είναι οξυγονωμένο είτε όχι.
23. Ο μύθος ότι έχουμε μόνο έναν τύπο εγκεφαλικών κυττάρων: Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι κυττάρων στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένων των γλοιακών κυττάρων ή αλλιώς αστροκύτταρα, που παίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου.
24. Η ιδέα ότι μπορούμε να αρπάξουμε κρύωμα επειδή κρυώνουμε: Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, το να κρυώνουμε δεν προκαλεί κρυολόγημα. Τα κρυολογήματα προκαλούνται από ιούς που μεταδίδονται μέσω της επαφής με μολυσμένα άτομα ή επιφάνειες.
25. Η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι έχουν μια έκτη αίσθηση: Ενώ ορισμένοι άνθρωποι πιστεύουν σε ψυχικές ικανότητες ή έχουν εξωαισθητηριακή αντίληψη, δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την ύπαρξη μιας “έκτης αίσθησης” πέρα από τις παραδοσιακές αισθήσεις.
