Αν δεν το πιάσεις με τα χέρια σου το φαγητό δεν το ευχαριστιέσαι

Το σαβουάρ βίβρ μας μαθαίνει τρόπους και κανόνες καλής συμπεριφοράς καθωσπρεπισμού στη ζωή εν γένει, ειδικότερα εστιάζοντας στο τραπέζι. Πόσα πιρούνια, κουτάλια και ποτήρια υπάρχουν πώς χρησιμοποιείται καθένα από αυτά, πώς αποθέτουμε το μαχαιροπίρουνο πάνω στο πιάτο για να υποδείξουμε ότι τελειώσαμε κτλ.

Ωστόσο όλο αυτό ανήκει σε ένα πολύ μικρό μέρος της καθημερινότητάς μας κι αποτελεί μια προσωρινή συμπεριφορά σε κυριλέ εστιατόρια. Βέβαια και στο σπίτι μας δεν πάμε στο άλλο άκρο, παρά απλά ξεφεύγουμε από τους περισσότερους κανόνες του σαβουάρ βίβρ παραμένοντας όμως αισθητά σφιγμένοι.

Στην Ινδία από την άλλη κι όχι μόνο εκεί, τρώνε το φαγητό τους με τα δάχτυλα, τις σούπες απευθείας από το μπολ. Αγγίζουν την τροφή δίνοντάς της το κύρος που εμείς οι δυτικοί της αφαιρούμε με το να τη φοβόμαστε επιλέγοντας το καθωσπρέπει από το τσαλάκωμα. Έχουμε κάνει το φαγητό ατραξιόν. Παρατηρούμε πώς τρώει ο διπλανός, ο απέναντι. Ακόμα κι όταν είμαστε μόνοι παρόλο που χαλαρώνουμε κάπως τηρούμε τα τυπικά.

Οι Ινδοί κάθονται στο έδαφος και τρώνε από χαμηλά τραπέζια. Έρχονται σε επαφή με τη γη, με το φαγητό, αγγίζουν, γεύονται, επικοινωνούν μαζί τους. Άντε εμείς να φάμε και την μπριζόλα κρατώντας την από το κόκκαλο, να ξεκοκαλίσουμε το ψάρι με τα χέρια, να φάμε ένα φρούτο ή την πίτσα χωρίς πιρούνι και μαχαίρι. Όσο ανεβαίνεις πιο βόρια και δυτικά οι άνθρωποι ακολουθούν όλο και πιο πιστά κανόνες και τρόπους.

Έχουμε εγκλωβίσει τους εαυτούς μας μέσα σε μια συμπεριφορά που έχουμε οικειοποιηθεί τόσο και θεωρώντας την γενικώς αποδεκτή την κάναμε κτήμα μας. Κάπως ορίστηκε πως το να πιάνεις το φαγητό δείχνει ασέβεια κι όλοι εμείς οι -ως γνωστόν- ευσεβείς σπεύσαμε να ενστερνιστούμε την άποψη αυτή. Μεγαλώνοντας μαλώνουμε τα παιδιά μας όταν κάνουν κίνηση να πιάσουν κάτι την ώρα του φαγητού πέραν του ψωμιού με το χέρι.

Το παιδί, μέχρι και τα τρία περίπου που αρχίζει να δυναμώνει το κράτημα της λαβής του, τρώει με τα χέρια, ερχόμαστε κάπου εκεί εμείς και του δείχνουμε πώς να κρατάει το πιρούνι και το κουτάλι κι έτσι η αλυσίδα συνεχίζεται έχοντας σταδιακά μυήσει άλλο ένα άτομο στην κοινωνία του προσποιητού και του φαίνεσθαι. Δεν είναι δα και τόσο μεγάλο πρόβλημα το ίδιο το ερώτημα «να τρώμε με τα χέρια ή με σερβίτσιο» αλλά η ιδεολογία πίσω από αυτό.

Ντρεπόμαστε για τις συμπεριφορές μας ακόμα κι όταν ο μόνος θεατής αυτών είναι ο εαυτός μας. Και μάλιστα μιλάμε για την πιο ευέλικτη, ελεύθερη κι απολαυστική πράξη που είναι το φαγητό. Αν έτσι βολεύεσαι φάε με μαχαιροπίρουνο. Αλλά αν έχεις κάνει εικόνα τα τυριά της πίτσας να αγγίζουν τα ακροδάχτυλά σου από την πρώτη στιγμή που τη μυρίζεις -κι αυτή η συνθήκη είναι σημαντική ώστε να μπορέσεις να το ευχαριστηθείς στο έπακρο-, τότε αυτό που χρειάζεται να κάνεις είναι ν’ αφεθείς, να επιτρέψεις στη μικρή σου απόλαυση να σε συνεπάρει.

Στη χώρα μας τα πράγματα είναι κάπως πιο ήπια αφού κι εμείς είμαστε πιο απελευθερωμένοι λόγω της παραδοσιακής ελληνικής κουλτούρας με τα κοψίδια, το γύρο, το σουβλάκι, τις πίτες κτλ. Δεν παύουμε όμως να θεωρούμαστε δυτικοί και νιώθοντας την υποχρέωση να είμαστε όμοιοι με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους είμαστε πρόθυμοι να βγάλουμε τις παραδοσιακές μας συνήθειες και στη θέση τους να βάλουμε ξενόφερτους τρόπους καλής συμπεριφοράς – θαρρείς πρότινος ήμασταν βάρβαροι.