Συναισθηματική ομοιόσταση· ανεπηρέαστοι απ’ ό,τι συμβαίνει

Ομοιόσταση είναι η ικανότητα των οργανισμών να διατηρούν το εσωτερικό τους περιβάλλον σταθερό, ή αλλιώς, πιο συγκεκριμένα είναι ο μηχανισμός του ανθρώπινου σώματος, να διατηρεί τις εσωτερικές του συνθήκες αμετάβλητες σε μεταβολές εξωγενείς ή/και ενδογενείς.

Με αφορμή του αποφθέγματος του Γκυστάβ Φλωμπέρ: «Κάθε σημείο στη ζωή είναι ισορροπημένο όταν δημιουργούμε μια αρμονία ανάμεσα στον εσωτερικό μας εαυτό και τον περιβάλλοντα κόσμο», καταλήγουμε στο ότι η μητέρα φύση μας δείχνει για άλλη μία φορά το πώς σώμα και ψυχισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, αφού για τη βέλτιστη λειτουργία τους χρησιμοποιούν κοινούς μηχανισμούς. Η συναισθηματική ομοιόσταση είναι ένα δώρο εξ ουρανού που έχουμε βάλει στο ράφι πίσω-πίσω και του οποίου την ύπαρξη έχουμε ξεχάσει και ίσως θυμόμαστε μόνο όταν το κακό έχει παραγίνει. Στόχος της ύπαρξής της είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, η αποτροπή του ερχομού του απόλυτου χάους. Έτσι, όταν διαταραχτεί –σε ελέγξιμο βαθμό– η ηρεμία του συστήματος, το σώμα συμβάλλει στην προσπάθεια αποκατάστασης της αρχικής αρμονίας.

Παρόλο που μπορούμε να προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε τη φυσική ανάγκη να αποκατασταθούν οι ισορροπίες –μιλώντας πλέον για τον εσωτερικό κόσμο–, επιλέγουμε να υποφέρουμε, πολλές φορές σαμποτάροντας οι ίδιοι τους εαυτούς μας (βλέπε ενδογενείς τρικλοποδιές, σκάβω τον λάκκο μου κτλ). Το σώμα στέκεται ως εφόδιο αρωγής στο πλάι του μυαλού προσπαθώντας με τρόπους παρόμοιους με αυτούς όταν βρίσκεσαι σε κατάσταση κινδύνου να σε ηρεμήσει. Σου είναι αδιάφορο βέβαια μέχρι τη στιγμή της πυρκαγιάς, ακριβώς όπως η πυροσβεστική φωλιά σε ένα κτήριο. Τρέχουμε σαν μανιακοί να τη βρούμε τη στιγμή της καταστροφής, ενώ θα μπορούσαμε απλά να έχουμε προνοήσει εφοδιάζοντας το κάθε δωμάτιο με έναν πυροσβεστήρα. Εξήγηση: κατατρέχουμε σε ακραία μέτρα γιατί έχουμε αργήσει να παρέμβουμε, αφήνουμε τον κόμπο να φτάσει στο χτένι και μετά απορούμε πώς καταλήξαμε φαλακροί.

Υπάρχει το σενάριο να μας κούρεψαν, όταν μιλάμε για εξωτερικά βλήματα που ρίπτονται προς το μέρος μας από τους άλλους του είδους μας. Και σε αυτήν την περίπτωση πάλι στο χέρι μας –ή μάλλον στο μυαλό μας και την ιδιοσυγκρασία μας– είναι αν θα περιποιηθούμε την πληγή ή θα την αφήσουμε να γίνει χρόνιο τραύμα που θα μας ενοχλεί κάθε που αλλάζει λίγο ο καιρός ή όποτε γίνεται η οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό. Προδίδουμε τον εαυτό μας απαρνούμενοι την εσωτερική μας ισορροπία κι αυτό γιατί είναι πιο εύκολο να θάψεις τα προβλήματα, τις ανασφάλειες, τα συναισθήματά σου παρά να τα λύσεις, να τις αφανίσεις ή να τα διαχειριστείς, αντίστοιχα. Διαλέγεις την εύκολη και την προσωρινή λύση από το να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και να ασχοληθείς σοβαρά με αυτόν, ακούγοντας τι έχει να σου πει.

Συνώνυμο της συναισθηματικής ομοιόστασης θα λέγαμε ότι είναι η αυτοβοήθεια. Η μόνη διαφορά της από τη σωματική είναι ότι έχει τόσο ακούσια λειτουργία, όσο εκούσια. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ψυχική υγεία όταν υπάρχουν μέσα μας κωλύματα σαν συσσωρευμένα άλατα στον νεροχύτη. Ο Maxwell Maltz διατύπωσε αυτή τη θεωρία ως εξής: «Ο άνθρωπος διατηρεί την ισορροπία του, την αυτοκυριαρχία του και τη σιγουριά του, μόνο όσο κινείται προς τα εμπρός», πράγμα που για να γίνει πρέπει να λύσεις το χειρόφρενο και να ξεφορτωθείς το περιττό βάρος.

Θα συνεχίσεις να πηγαίνεις κόντρα στη φυσική σου ανάγκη για πρόοδο;