Υπάρχουν δουλειές που απαιτούν την παρουσία άλλων για να πραγματοποιηθούν και να αποδώσουν καρπούς. Η τέχνη –είτε ως δουλειά είτε ως χόμπι– δεν υπάγεται σ’ αυτήν την κατηγορία.
Ένας ζωγράφος δε δημιούργησε ποτέ έργο τέχνης σε γεμάτο δωμάτιο. Ένας συνθέτης πέρασε ώρες σ’ ένα στούντιο με μόνη παρέα τον εαυτό του. Ένας συγγραφέας μάτωσε την ψυχή του πάνω στο χαρτί προσπαθώντας να βγάλει στην επιφάνεια αναμνήσεις που δεν ήξερε καν πως τον πονούν. Μα κι ο ηθοποιός, έμεινε μόνος για να μπει στο πετσί του ρόλου, για να νιώσει το χαρακτήρα και να ταυτιστεί μαζί του.
Δύσκολο πράγμα η απομόνωση μα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη. Ψυχοθεραπεία είναι η τέχνη και μάλιστα απ’ τις πιο δύσκολες, αν θες να πετύχεις σε αυτόν τον τομέα. Πρέπει να μάθεις να νιώθεις και να νιώθεις έντονα.
Κανένα έργο τέχνης χωρίς συναίσθημα δεν έμεινε στην ιστορία. Η πιο τραγική ιστορία αγάπης «Ο Ρωμαίος κι η Ιουλιέτα» θεωρείται πλέον κλασική, κυρίως γι’ αυτό. Έχει πόνο, έχει έρωτα, έχει μίσος και θάνατο. Έντονα συναισθήματα που οδηγούν σε τραγικά γεγονότα. Αν ο Σαίξπηρ δεν ένιωθε τα ίδια συναισθήματα ενώ την έγραφε, αυτήν τη στιγμή το όνομα «Ρωμαίος» θα μας θύμιζε μόνο τους κατοίκους της αρχαίας Ρώμης.
Αυτά τα έντονα συναισθήματα προκύπτουν απ’ την απομόνωση. Η μοναξιά μας μαθαίνει να συζητάμε με τον εαυτό μας και να ξύνουμε τις πληγές μας. Όσο χρειάζεται για να βγάλουμε στην επιφάνεια όσα θέλουμε να εκφράσουμε.
Μέσα απ’ την τέχνη όμως, οι καλλιτέχνες προσπαθούν να επικοινωνήσουν και με τους υπόλοιπους ανθρώπους, όχι μόνο με τον εαυτό τους. Πολλά τα παραδείγματα τέχνης που αφύπνισαν λαούς και συνειδήσεις.
Η μοναξιά την ώρα της δημιουργίας δε σημαίνει άγνοια της πραγματικότητας. Ένας πραγματικός καλλιτέχνης έχει ταξιδέψει, έχει συζητήσει, έχει διαβάσει βιβλία κι έχει πάρει ερεθίσματα από παντού. Κι αφού γεμάτος πια, γυρίσει στο «καταφύγιό» του, κάνει στροφή προς τα μέσα του. Επεξεργάζεται όλες τις πληροφορίες και τις μετατρέπει σε συναισθήματα.
Όχι, η τέχνη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μέρες μοναξιάς, ανασφάλειας, υπομονής κι επιμονής χρειάζονται. Λένε, πως οι περισσότεροι καλλιτέχνες μισούν τα έργα τους. Ίσως επειδή προέκυψαν από μια τέτοια πάλη με τον εαυτό τους.
Κανένα έργο τέχνης δεν είναι άσχημο. Απ’ τις ζωγραφιές των παιδιών στο νηπιαγωγείο, μέχρι τις συμφωνίες του Μπετόβεν, όλα έχουν κάτι να μας πουν. Κρύβουν μέσα τους συναισθήματα ανθρώπων κι αυτό από μόνο του έχει αξία. Βέβαια, δεν είναι δυνατόν ν’ αρέσουν σε όλους τα πάντα, όμως τουλάχιστον μπορούμε να μάθουμε να εκτιμάμε κάθε κατάθεση ψυχής, όταν γνωρίζουμε το «ξεγύμνωμα» το οποίο προηγήθηκε.
«Ένας καλός καλλιτέχνης πρέπει να είναι απομονωμένος. Αν δεν είναι, κάτι δεν πάει καλά» είπε κάποτε ο Orson Welles. Ίσως έχει δίκιο. Δεν ντύνεις την πραγματικότητα με λουλουδένια φορέματα, όταν οι άλλοι γύρω σου σε τρελαίνουν με τις φωνές τους και στην παρουσιάζουν ως την πιο αδίστακτη γυναίκα του κόσμου.
Μένεις μόνος σου και τη φαντάζεσαι όπως εσύ θες. Της ζωγραφίζεις ένα χαμόγελο και την παίρνεις για τον πρώτο σας χορό. Είναι δικιά σου τώρα. Είδες μέσα στην ασχήμια της όλη την ομορφιά του κόσμου. Αυτό σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης.
Επιμέλεια Κειμένου Χριστίνας Κωνσταντουδάκη: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Χριστίνα Κωνσταντουδάκη
