Αλήθειες και ψέματα. Σε αυτές τις δύο κατηγορίες έχουμε μάθει να κατατάσσουμε τα λεγόμενα των άλλων και τα δικά μας. Ανάλογα με το πόσο πιστευτά ή παράλογα είναι αυτά που ακούμε και την ύπαρξη ή μη αποδεικτικών στοιχείων. Οπότε, βάζοντάς τα όλα κάτω ξεχωρίζουμε τους αληθινούς απ’ τους ψεύτικους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, κρατώντας τους πρώτους κατά πάσα πιθανότητα.
Χρειαζόμαστε πλάι μας έμπιστους κι ειλικρινείς ανθρώπους για να ρίξουμε, με τη σειρά μας, τις άμυνές μας και να τους το ανταποδώσουμε. Μήπως όμως, δεν είναι σωστός αυτός ο διαχωρισμός;
Ο συγγραφέας Eric-Emmanuel Schmit είπε: «Η αλήθεια δεν είναι ποτέ μόνο μία. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει». Συμφωνώ απόλυτα και πάμε να στο εξηγήσω με δύο παραδείγματα. Ό,τι μπορεί να αποδειχθεί πλήρως, όπως για παράδειγμα η πατρότητα με ένα τεστ DNA ή κάποια ασθένεια με την αντίστοιχη εξέταση, δεν αποτελεί την αλήθεια, αλλά ένα γεγονός. Αναμφίβολα ισχύει, χωρίς να αφήσει περιθώρια για αντίλογο.
Απ’ την άλλη μεριά, ό,τι νιώθουμε, βιώνουμε κι αντιλαμβανόμαστε με τις πέντε μας αισθήσεις είναι η προσωπική μας αλήθεια. Είναι υποκειμενική η αλήθεια. Κάθε φορά, ανταποκρίνεται στο πρόσωπο που την εκφράζει. Όσοι οι άνθρωποι, τόσες κι οι αλήθειες, έτσι λένε.
Η πραγματική τους αλήθεια κρύβεται πίσω απ’ τα λόγια και τις πράξεις τους. Μπορεί να αργήσεις να τη δεις ή να μην την πάρεις είδηση, αλλά είναι εκεί και παίρνει υπόσταση, έτοιμη να ξεδιπλωθεί και να φανερώσει τα πιο απόκρυφα μέρη της ψυχής.
Κατ’ επέκταση, ο όρος αλήθεια, όπως εσύ τον έχεις ερμηνεύσει, δεν υπάρχει. Οτιδήποτε έχει να κάνει με πρόσωπα και καταστάσεις δεν έχει ποτέ μόνο δύο πλευρές. Η αλήθεια και το ψέμα είναι ορολογίες που έχουν συνυφαστεί με τις ανθρώπινες σχέσεις, όμως δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα αν δεν αναφέρονται σε γεγονότα. Είναι αδύνατο να διαχωρίσεις τα αισθήματα και τις απόψεις-σκέψεις σε δύο κατηγορίες, επειδή εμείς δεν ανήκουμε σε δύο κατηγορίες.
Όταν ακούσεις ένα ψέμα, χαρακτηρίζεις το θύτη ως ψεύτη, ανεξάρτητα από όλες τις αλήθειες που έχουν προηγηθεί. Κάτι χάθηκε στο ζύγι, φίλε μου. Όλοι έχουμε πει τουλάχιστον ένα ψέμα και μία αλήθεια. Άρα εν ολίγοις είμαστε όλοι ψεύτες. Άλλη μια ταμπέλα η οποία δεν έχει κανένα νόημα ύπαρξης. Σίγουρα ψέμα από ψέμα διαφέρει αλλά πίσω από κάθε ψέμα κρύβεται κι ένας εξίσου σημαντικός λόγος για τον οποίο ειπώθηκε. Δε δικαιολογεί το ίδιο το σφάλμα αλλά τον άνθρωπο.
Ίσως απ’ τα πιο δύσκολα επιτεύγματα των ανθρώπων είναι να κατανοήσουν την αλήθεια των άλλων. Η προσωπική αλήθεια εκφράζεται από ένα βλέμμα, ένα χάδι, ένα χαμόγελο και μια κουβέντα. Βρίσκεται καταχωνιασμένη κάτω από πολλά ψέματα, αλλά προσπαθεί να βρει διέξοδο. Περιμένει το κατάλληλο χέρι που θα τη σηκώσει. Ακόμα και το ψέμα κρύβει μία δόση αλήθειας. Πόσα «σε μισώ» κάλυπταν αδέξια τα «σ’ αγαπώ»;
Πιστεύω ότι ο διαχωρισμός τους προκάλεσε τη γέννηση της εμπιστοσύνης. Μέγα λάθος. Οι άνθρωποι λένε και τα δύο ανάλογα τις περιστάσεις. Η διαφορά είναι στην ευκολία που τα διαχειρίζονται και στην ποσότητα. Στις μαύρες στιγμές του άλλου μπορείς να καταλάβεις την πραγματική του αλήθεια και τότε μόνο μπορείς να εμπιστευτείς το σκοτάδι της. Το ρητό: «Πικρές αλήθειες και γλυκά ψέματα» δεν είναι τυχαίο.
Η ταυτότητά μας είναι η μας αλήθεια. Με τα καλά μας και τα στραβά μας πορευόμαστε στο μονοπάτι της ζωής. Σε κάποιους θα αρέσουμε και σε άλλους όχι. Άλλωστε, ο καθένας πιστεύει αυτό που θέλει να πιστέψει ανεξάρτητα απ’ το τι είσαι. Οπότε, δε χρειάζεται να σκας κάθε φορά. Προσπάθησε να είσαι όσο πιο αληθινός μπορείς, προσπάθησε να είσαι εσύ κι άσε τους άλλους να κουρεύονται.
Δεν είναι τέλειος ο κόσμος μας, βασικά μπορείς να τον πεις και μπάχαλο, και τα ψέματα αποτελούν κομμάτι του. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να μπαίνεις στη θέση του ψεύτη και να προσπαθείς να καταλάβεις την αλήθεια του.
Αν υπήρχε η αντικειμενική αλήθεια δε θα υπήρχαμε εμείς, τα υποκείμενα.
Επιμέλεια Κειμένου Θάνου Αραμπατζή: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Θάνος Αραμπατζής
