Έχετε δει ποτέ κάποιο πίνακα ζωγραφικής, που να τον παρατηρείτε για ώρα και να νομίζετε πως ταξιδεύετε; Πως χάνεστε μέσα στην απεραντοσύνη των χρωμάτων ακόμη κι αν αυτά είναι μόνο το άσπρο και το μαύρο; Έχετε νιώσει ποτέ την έξαρση συναισθημάτων, που δεν έχετε ιδέα από πού πηγάζουν, απλά κοιτώντας έναν καμβά μπογιατισμένο; Αν ναι, τότε σίγουρα γνωρίζετε τη σημασία της τέχνης. Για όσους, όμως, μπερδεύονται παρατηρώντας έναν πίνακα ή θεωρούν πως ένα άγαλμα είναι απλό και χωρίς σημασία στην κατασκευή του, να ξέρετε πως όλα γύρω μας είναι τέχνη. Ακόμη κι αν δεν το γνωρίζετε αυτό. Ακόμη και αν όλοι μας δυσκολευόμαστε να το αναγνωρίσουμε.
Δε χρειάζεται να είναι πίνακας ή άγαλμα ή ένα βιβλίο ή μία παρτιτούρα. Η τέχνη δεν περιορίζεται σε αυτούς τους τέσσερις τομείς. Όλα γύρω μας είναι τέχνη. Από το χρώμα του πεζοδρομίου, μέχρι το έξαλλο μακιγιάζ της πιτσιρίκας που πηγαίνει ακόμη σχολείο. Κανείς δεν μπορεί να περιορίσει την τέχνη. Κανείς δεν την κουμαντάρει. Ξετρυπώνει από παντού.
Και ποιος είπε πως τα τατουάζ δεν είναι τέχνη; Στην πιο αγνή της μορφή της κιόλας! Δεκτό το ότι υπάρχουν κάποιοι που δεν τα καταλαβαίνουν. Αμφισβητούν τη σημασία του μελανιού στο δέρμα. Και ποιος είπε πως ο Πικάσο ήταν αξιαγάπητος στην εποχή του; Η τέχνη είναι πρωτοπόρα. Δεν κρύβεται πίσω από καθωσπρεπισμούς κι εποχές με ημερομηνίες λήξης. Υπήρχε πάντα και θα υπάρχει πάντα, άσχετα από το πόσο πίσω θα είμαστε για να τη δεχθούμε. Εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες της κάθε εποχής, αλλά ποτέ δε φθείρεται.
Και μέσα σε όλη αυτήν την πρόοδο, υπάρχουμε εμείς να κλείνουμε τις πόρτες και τα παράθυρα και να ορίζουμε τι είναι τέχνη και σε ποιους τομείς επεκτείνεται. Με ποια εξουσία; Με ποια γνώση; Μόνο με στερεότυπα κι υποκειμενικές προθέσεις.
Την τέχνη θα τη βρει κανείς να κυλιέται ακόμη και στο μισοξυρισμένο ροζ κεφάλι μιας κοπέλας, στη μοϊκάνα του ροκά που προκαλεί ένα δέος στο πέρασμά του. Στα πολύχρωμα κι αταίριαστα ρούχα, στα ασπρόμαυρα κουστούμια, στο μακιγιάζ. Στα μαλλιά που πέφτουν στην πλάτη σε μορφή πλεξούδας. Στη διακόσμηση του σπιτιού, που μπορεί να είναι από μινιμαλιστική, μέχρι κλασική. Σε μια ταινία που κάθε φορά που προβάλλεται το κοινό που παρακολουθεί αυξάνεται. Σε ένα μικρό μπαράκι, πίσω από την κονσόλα, στις κινήσεις των χεριών του DJ καθώς ο κόσμος κινείται στους ρυθμούς που εκείνος φτιάχνει.
Δε χρειάζεται να αραδιάζει κανείς νότες στο χαρτί ή μπλέκεται με χρώματα για να βρει την τέχνη. Αρκεί να αφεθεί ελεύθερος στη δημιουργία. Γιατί αυτή είναι και η ουσία της τέχνης, η δημιουργία. Στο χαρτί, σε καμβά, σε μάρμαρο ή στο πρόσωπο. Θέλει πάθος, λίγη μοναξιά και πείσμα για να την ανακαλύψει κανείς. Και μακάριοι όσοι την ανακαλύπτουν.
Δοκιμάστε να περπατήσετε ένα πρωινό του Δεκέμβρη στον κρύο δρόμο την ώρα που ξημερώνει. Αυτό και αν είναι τέχνη. Και δεν την έκανε κανείς αυτήν την τέχνη. Απλά υπάρχει. Και όλα στη ζωή μας τη μιμούνται . Κι όλα προσπαθούν να φτάσουν το μεγαλείο της, ακόμη κι αν ωθούνται από μια δύναμη που δεν καταλαβαίνουν.
Γιατί την τέχνη δε χρειάζεται να την καταλαβαίνει κανείς. Δε χρειάζεται κανείς να προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα σημερινά ρούχα της γειτόνισσας είναι τόσο προκλητικά ή γιατί ο Αντόνι Γκαουντί, χρησιμοποιούσε κεραμικά πλακίδια στα έργα του. Η επεξήγηση στην τέχνη είναι σαν προσθέτει κανείς σε έναν αετό μηχανικά φτερά για να μάθει να πετάει. Δεν τα χρειάζεται, πετάει και με τα δικά του.
Η καλαισθησία, αγαπητοί μου, δε συγχέεται με την τέχνη. Η τέχνη δεν είναι όμορφη κι αρμονική. Ο σκοπός της δεν είναι η οπτική ικανοποίηση του παρατηρητή. Η τέχνη είναι ωμή, σκληρή και δύσκολη. Στοχεύει στο συναίσθημα. Η ουσία της ορίζεται από το πόσα συναισθήματα ξεχειλίζουν από το σώμα. Από εκεί και πέρα, ανάλογα με τα συναισθήματα και υποκειμενικά πάντα, μπορεί να χαρακτηριστεί όμορφη. Αλλά κι αυτό μάταιο. Και μπορεί να μην είναι καθολική αρετή η τέχνη, αλλά όταν βρίσκεται στα χέρια αυτών που η φαντασία τους οργιάζει, ξεχειλίζει από παντού.
Επιμέλεια Κειμένου Πένης Σίμου: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Πένη Σίμου
