Όπου κι αν κοιτάξεις γύρω σου υπάρχει κάτι από τέχνη

Τέχνη, αυτή που γεννά τόσα αισθήματα και τόσες σκέψεις στον άνθρωπο, χωρίς να χρειαστεί να καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια. Αυτή που έδωσε κρίση στον άνθρωπο και τρύπωσε στη συνείδησή του. Αυτή η οποία έγινε όπλο επαναστάσεων και σιωπηλός μάρτυρας των αλλαγών που διαδεχόταν η μια την άλλη στο πέρασμα των χρόνων.

Προτού όμως γίνει όλα αυτά ή όσο καιρό ζυμώνονταν στην αντίληψη του κόσμου πέρασε από αρκετές περιπέτειες, διαμορφώνοντας μια μακροχρόνια πορεία. Όσο μακριά κι αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν θα μπορεί να εντοπίσει μορφές τέχνης και σε πρώιμες μορφές κοινωνίας όπου η έννοια της κοινωνικής σύστασης μεγαλύτερων ομάδων ήταν ακόμη κάτι με το οποίο οι τότε άνθρωποι δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι.

Ας τοποθετήσουμε τον κέρσορα στη γραμμή χρόνου σ’ ένα σημείο κομβικό για την πορεία της τέχνης. Ιταλία. Κοιτίδα της Αναγέννησης και μήτρα των σπουδαιότερων καλλιτεχνών που γνώρισε η ιστορία. Η εποχή όπου η αστική τάξη των εμπόρων και των τραπεζικών υπαλλήλων αναρριχάται στο οικοδόμημα της κοινωνικής και πολιτικής εξουσίας. Καλλιτέχνες που ευδοκίμησαν μπαίνοντας κάτω από τη φτερούγα αυτών ακριβώς των δυνάμεων. Πέρα όμως από το πλήθος των έργων και τεχνικών που γεννήθηκαν αυτήν την εποχή δημιουργήθηκε και μια στασιμότητα.

Η Ευρώπη φάνηκε απρόθυμη να παραδώσει το σκήπτρο στο επόμενο μεγάλο καλλιτεχνικό ρεύμα. Οι συμβατικές τεχνικές στη χρήση παραγωγής έργων φάνηκαν να παρέχουν ασφάλεια και ν’ αποτελούν το αποδεκτό. Η χρήση της προοπτικής στα έργα ζωγραφικής αποτελεί ένα τέτοιο παγιωμένο χαρακτηριστικό.

Το Μπαρόκ γεννημένο στην Αναγέννηση σπάει αυτή την παράδοση φέρνοντας στο φως την πολλαπλή προοπτική. Γλυπτά, κτίρια, οροφές και πίνακες που διέπονται από μια διάσταση εξωπραγματική. Μορφές ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Σκοπός είναι να εντυπωσιάσουν. Κινήσεις έντονες και θεατρικές. Το Μπαρόκ στα χέρια της Καθολικής Εκκλησίας βρήκε την πιο δυνατή του έκφραση στο όνομα της πίστης. Εκκλησίες που τις κόσμησαν περίτεχνα έργα έχοντας αποτυπωμένα πάνω τους τη σφραγίδα του. Οροφές, τρούλοι, γλυπτά και τοιχογραφίες.

Η ανατροπή έρχεται τον 20ο αιώνα με τον Κυβισμό, μια τέχνη αφηρημένη που ήρθε να προσφέρει μια αναζωογόνηση στις ταλαιπωρημένες πια παραδόσεις της δυτικής τέχνης. Ένα κίνημα αρκετά τολμηρό και ανατρεπτικό που προσπαθούσε να προβάλει τη νεωτερικότητα μιας εποχής που δειλά-δειλά ξεπρόβαλε. Ήδη στις απαρχές του 20ου αιώνα έχουμε την εμφάνιση εφευρέσεων όπως η φωτογραφία, ο κινηματογράφος, η ηχογράφηση. Η τέχνη διευρύνεται και παρουσιάζει νέα πλαίσια. Πραγματοποιείται μια κολοσσιαία αλλαγή και αλλάζει ριζικά η θεώρηση περί του τι αποτελεί τέχνη.

Φτάνοντας στη δικιά μας εποχή ναι μεν διατηρήσαμε τις προγενέστερες μορφές της τέχνης αλλά εισάγαμε και νέες. Η απλότητα αρχίζει και κερδίζει έδαφος. Η Τέχνη του Δρόμου αναπτυσσόμενη σε δημόσιους και εξωτερικούς χώρους αποτελεί μια πραγματικότητα πλέον. Το Graffiti, από την ιταλική λέξη graffiato που μεταφράζεται ως γρατζουνισμένος αποτελεί τη κυριότερη έκφρασή της. Μια αρκετά πρωτότυπη και ίσως επαναστατική για την εποχή, ιδέα να εκφράσει κανείς τις σκέψεις του και να μεταδώσει ένα μήνυμα στον υπόλοιπο κόσμο. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι ως επικοινωνία αφού περιλαμβάνει τον πομπό δηλαδή το καλλιτέχνη, το μήνυμα που είναι το γκράφιτι, η τέχνη το μέσο και αποδέκτης ο κόσμος.

Η μουσική φυσικά δε θα μπορούσε να λείπει από τους δρόμους. Όλοι και όλες σίγουρα έχουμε παρατηρήσει κι απολαύσει ελπίζω στις πόλεις που διαμένουμε ή επισκεπτόμαστε τους μουσικούς που οργώνουν τους δρόμους με τις μελωδίες τους. Είναι αυτά τα κουλ τυπάκια που θα δεις να εισπνέουν σχεδόν μαγικά τις νότες τους και να μας προσφέρουν όμορφες ακουστικές μνήμες.

Τίποτα δεν είναι μόνο αυτό που δείχνει, αλλά πάντα κάτι παραπάνω. Το πρωί που θα βρίσκεσαι στο αυτοκίνητό σου ή το αστικό για το δρόμο στη δουλειά τα αγουροξυπνημένα μάτια σου θα αντικρίζουν μια παλέτα χρωμάτων, ένα γκράφιτι που έχει να σου διηγηθεί μια ιστορία, πως ο κόσμος μας ίσως να μην είναι ένα τόσο μάταιο μέρος, πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι.

Τέχνη δεν αποτελεί μόνο η πολιτισμική μας κληρονομιά, τα εκθέματα των μουσείων ή ό, τι κοστολογείται εξαιρετικά υψηλά.  Ακόμη και μια μπογιά ή το πιο φθηνό υλικό μπορεί να βάλει ένα λιθαράκι στη γέννηση μιας τέχνης στην οποία θα έχουμε πρόσβαση όλοι και θα μπορούμε επίσης ν’ αντιλαμβανόμαστε όλοι. Θα είναι κοντά μας αλλά ταυτόχρονα, μέχρι να βρούμε την ερμηνεία της, και τόσο μακριά μας.

Εκεί δεν έγκειται και η μαγεία όμως;