Από τελειομανείς γονείς προκύπτουν παιδιά που ποτέ δε νιώθουν «αρκετά»

Σπίτια με αψεγάδιαστη καθαριότητα, ντουλάπες με οργανωτικό ψυχαναγκασμό, γονείς με «ατσαλάκωτη» εμφάνιση αλλά και συμπεριφορά κι όλα αυτά με το τέλειο περιτύλιγμα του «πρέπει οπωσδήποτε να τα κάνουμε». Οι τελειομανείς γονείς ταλανίζονται σε καθημερινή βάση από χιλιάδες ανούσιες έγνοιες ενώ στην ουσία χάνουν την ίδια την ουσία!

Πόσα «πρέπει» παίζει να έχουν ακούσει όλοι όσοι μεγαλώνουν ή έχουν μεγαλώσει πλάι σε τελειομανείς γονείς; Πού οφείλεται η τάση μη ικανοποίησης που έχουν για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους; Πόση φοβία τρέφουν απέναντι στη λέξη «λάθος» ώστε να μην τους επιτρέπεται να το σκεφτούν πόσο μάλλον να πράξουν οι ίδιοι ένα λάθος;

Τα ερωτήματα και οι παραπάνω απορίες μπορούν να λυθούν μονάχα δια στόματος παιδιών που μεγάλωσαν πλάι σε γονείς με τάσεις τελειομανίας. Άλλωστε ο όρος τελειομανία, από μόνος του φανερώνει τον βαθμό της επικινδυνότητάς του– μανία με το τέλειο! Προσέξτε, όχι επιθυμία για το τέλειο αλλά μανία, δηλαδή έμμονη με την τελειότητα.

Πιθανότατα η αιτία να έχει να κάνει με το γεγονός πως οι γονείς αυτοί μεγάλωσαν ως παιδιά πλάι σε επίσης τελειομανείς γονείς. Ανθρώπους που δεν τους επέτρεπαν να κάνουν λάθη σε βαθμό καταπίεσης και τύψεων. Κι έτσι μεγαλώνοντας και κουβαλώντας μέσα τους αυτήν τη φόρτιση, ανήμποροι να ξεφύγουν από αυτήν, κατέληξαν στο να γίνουν κι οι ίδιοι ως γονείς το αντίγραφο των γονιών τους. Επέτρεψαν στην τελειότητα να παίξει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, άλλοι συνειδητά και άλλοι τυχαία.

Κι ας υποθέσουμε πως οι γονείς ως ενήλικες πια κατανοούν και αντιλαμβάνονται το μέγεθος της υπερβολής που τους χαρακτηρίζει. Αν και πολλές φορές τα ίδια τα παιδιά αντιδρούν πιο ώριμα από ό, τι οι γονείς. Ας υποθέσουμε πως οι ίδιοι ξέρουν πόσο κακό είναι αυτό που κάνουν στον εαυτό τους και πως το έχουν αποδεχθεί. Το να επιβάλλουν όμως τη δική τους τάση τελειομανίας στα παιδιά είναι αδιαμφισβήτητα καταστροφικό. Ακόμη πιο τρελό δε είναι το να την δικαιολογούν ως κάτι το φυσιολογικό, ως κάτι που δεν επιφέρει ζημιά.

Η τελειομανία από πλευράς γονιών οδηγεί στην ανασφάλεια των παιδιών. Οι υψηλές προσδοκίες, τα άπιαστα όνειρα και στόχοι χωρίς μάλιστα κανένα περιθώριο αποτυχίας κάνει τα παιδιά να νομίζουν πως διαρκώς κρίνονται για οτιδήποτε κάνουν. Και δε μιλάμε μόνο για τις σχολικές επιδόσεις αλλά και για πολύ απλά καθημερινά πράγματα που θα τους ζητηθεί να διεκπεραιώσουν. Δεν μπορεί ένα παιδί να αγχώνεται για το αν θα στρώσει τέλεια το κρεβάτι του ή αν θα διπλώσει με τον τρόπο που του είπαν τα ρούχα του πριν φύγει για το σχολείο. Δεν επιτρέπεται να σκέφτεται με άγχος για το πώς θα ανακοινώσει ένα λάθος ή μια ζημιά που φυσιολογικά έκανε. Δε νοείται παιδί χωρίς να κάνει λάθη!

Η τελειομανία που περνάει από τους γονείς στα παιδιά έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην προσωπικότητά τους. Μηδέν αυτοπεποίθηση και καμία κίνηση πρωτοβουλίας. Αποζητούν μάταια την επιβράβευση από τους τελειομανείς γονείς τους, η οποία κατά πάσα πιθανότητα δε θα έρθει ποτέ ή ακόμη κι όταν έρθει θα είναι μια «χλιαρή» επιβράβευση αφού πάντα υπάρχει το κάτι παραπάνω που αρχικά είχαν στο μυαλό τους. Γι’ αυτά τα παιδιά τα τέλεια πρότυπα συμπεριφοράς είναι οι «τέλειοι» γονείς τους.

Το λυπηρό είναι πως οι γονείς βαθιά μέσα τους γνωρίζουν πως ελλοχεύει ο κίνδυνος της παράκρουσης. Γι’ αυτούς ο στόχος είναι πάντα το τέλειο. Όταν το παιδί συμπεριφέρεται με τέλεια διαγωγή δίχως περιθώριο για λάθη που θα το διδάξουν κάτι, οι γονείς λάμπουν από χαρά. Όταν το παιδί έχει τις τέλειες σχολικές επιδόσεις, οι γονείς θα νιώσουν την προσωπική ικανοποίηση σε τέτοιο βαθμό που θα αγγίζει το αίσθημα της προσωπικής επιτυχίας. Αντί λοιπόν να επιβραβεύσουν το παιδί για κάθε μικρό ή μεγάλο του επίτευγμα, θα «ταΐσουν» τη δική τους ανασφάλειά.

Ένα άλλο κομμάτι με επιπλέον βάρος στην ψυχολογία του παιδιού είναι αυτό του «μας νοιάζει πάντα τι θα πει ο κόσμος». Αντιλαμβάνεστε το μέγεθος του άγχους που βαραίνει τα παιδιά κάθε φορά που θα σκεφτούν τι θα πει ο γείτονας, ο οικογενειακός φίλος, ο δάσκαλος και γενικά ο «κόσμος». Θαρρείς κι ο περίγυρος έχει λέγειν για κάθε τι που συμβαίνει μέσα στην οικογένεια.

Οι τελειομανείς γονείς περνάνε από διαδικασία εξετάσεων και μάλιστα αυστηρών, σε καθημερινή βάση τα παιδιά τους. Γι’ αυτούς σημασία δεν έχει τόσο η προσπάθεια αλλά το άψογο αποτέλεσμα. Όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Θα παρακάμψουν το συναίσθημα και θα επικρατήσει η λογική για να έχουν με μαθηματική ακρίβεια το αποτέλεσμα που έχουν εξ’ αρχής φανταστεί και που δε θέλουν να αποκλίνουν από αυτό. Θα αδιαφορήσουν για τον ψυχολογικό κόσμο των παιδιών τους και θα τους μεταφέρουν καθημερινά την πίεση που και οι ίδιοι αισθάνονται για την κατάκτηση του «τέλειου».

Φυσικά δεν είναι παράλογο το να ωθείς το παιδί σου να καταφέρει πράγματα και να το κάνεις να σπρώξει λίγο παραπάνω τα όρια που εκείνο έχει θέσει στις δυνατότητές του. Κίνητρο λέγεται αυτό κι είναι απολύτως θεμιτό. Όμως στην προσπάθεια του να το πετύχει, δεν ξεχνάμε πάντα να επιβραβεύουμε τόσο τις επιτυχίες όσο και τις αποτυχίες.

Το «κρίνω» είναι μακράν διαφορετικό από το «κριτικάρω». Κάθε παιδί δικαιούται όσα λάθη θέλει και μπορεί να κάνει προκειμένου να διδαχθεί από αυτά. Δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς αλλά υπάρχουν πολλοί γονείς με «τέλεια περιβολή» που τρέμουν το παραμικρό ψεγάδι. Το αντίδοτο είναι τα τρία μαγικά «Α». Αποδοχή, Αυτοεκτίμηση, Αγάπη.

Αφιερωμένο σε όλα τα «τι θα πούνε οι άλλοι» της παιδικής μας ηλικίας.