Η έννοια της σύγκρουσης κι αυτή του ανθρώπου, πιστεύω ότι έχουν ποιότητες σχεδόν ταυτόσημες. Ο άνθρωπος βιώνει συνεχώς εσωτερικές συγκρούσεις κι η επιτυχή τους επίλυση είναι ο δείκτης της συμπεριφοράς μας και των σκέψεών μας. Κάπως έτσι παίρνουμε μια απόφαση να κάνουμε Α αντί για Β, ή να συμπεριφερθούμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Πέραν της προσωπικής μας ηθικής, η διάδραση με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας είναι ένα σαφές έναυσμα που αναμφισβήτητα θα μας επηρεάσει.
Η προσωπική μας ηθική όμως είναι μια έννοια που ενώ έχει κάποιες σαφείς παραμέτρους, σε ένα μεγάλο ποσοστό παραμένει σχετική. Θα υπάρξουν δηλαδή στιγμές που θα αναρωτηθούμε αν είμαστε καλοί ή κακοί κι ενδεχομένως να έχουμε αμφιβολίες για την αξία μας.
Όσο και να έχουμε πιστέψει στην αυτοεικόνα μας και να θεωρούμε τους εαυτούς μας ως άτομα με μια υγιή δόση αυτοπεποίθησης, θα υπάρξουν κι εκείνες οι φορές που θα αμφισβητήσουμε ακόμη και πυρηνικές μας πεποιθήσεις κι αξιακά μας συστήματα.
Όπως προανέφερα, μέσα στη σχετικότητα της προσωπικής ηθικής αλλά και της διάδρασης με το περιβάλλον μας, κάτι τέτοιο είναι πολύ πιθανό και μάλιστα πολύ πιο σύνηθες από ό,τι νομίζουμε. Η αμφιβολία πιστεύω ότι είναι ένδειξη των ώριμων ανθρώπων. Κανένα άτομο που έχει ψαχτεί λιγάκι και που καταλαβαίνει τη συνθήκη της ατέλειας που διέπει το ανθρώπινο είδος, δεν πρόκειται ποτέ να θεωρήσει τον εαυτό του παντογνώστη ή αλάθητο ή μόνο καλό ή μόνο κακό. Κι ούτε θα εκλάβει την ύπαρξη αμφιβολιών ως μια ένδειξη λάθους ή ότι είναι κάτι λιγότερο ή αξιακά κατώτερο.
Απ’ την άλλη όμως, θα υπάρξουν κι εκείνες οι καταστάσεις όπου όντως θα βγει μια πολλή σκοτεινή μας πλευρά, όπου έχουμε θυμό, νιώθουμε έξαλλοι κι έχουμε τάσεις εκδικητικότητας προς κάποιο άλλο άτομο. Όλοι έχουμε περάσει από τέτοιες καταστάσεις, όπου πραγματικά δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας. Είναι σαν ένα αόρατο χέρι να μας έχει πιάσει απ’ το λαιμό και να μην έχουμε κανέναν έλεγχο ως προς τα συναισθήματά μας και τις αντιδράσεις μας. Όταν περάσει αυτή η καθολικά θυμική μας φάση, θα αναρωτηθούμε –κι όχι άδικα– τι μας συμβαίνει. Θα διχαστούμε και θα νιώσουμε ενοχές αλλά κι έντονες αμφιβολίες ακόμη και για το πιο δομικά κομμάτια της ηθικής μας.
Έλα μου όμως που και το σκοτεινό και το φωτεινό συνυπάρχουν μέσα μας. Το Γιν και το Γιαν, το φως και το σκοτάδι, η θηλυκή κι η αρσενική μας πλευρά. Κι είναι απολύτως δικαιολογημένο σε κάποιες φάσεις να μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία όπου αυτό-αμφισβητούμαστε κι αυτό-αναιρούμαστε. Κι είναι οκ.
Θα υπάρξουν καταστάσεις κι άνθρωποι στη ζωή μας που κυριολεκτικά θα ξυπνήσουν μέσα μας τα πιο σκοτεινά μας συναισθήματα. Και θυμό, κι εκδικητικότητα και φθόνο. Και παρότι η πρώτη μας αντίδραση θα είναι να κατηγορήσουμε το άλλο άτομο, ο πιο υγιής τρόπος είναι να καθίσουμε και να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας και να αναρωτηθούμε γιατί στη συγκεκριμένη κατάσταση νιώθουμε τόσο έντονα κι ακραία.
Σαφώς κι υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που είναι εκμεταλλευτές και καιροσκόποι, νάρκισσοι που θα πατήσουν επί πτωμάτων –αυτό συμπεριλαμβάνει και το δικό μας πτώμα– για να πετύχουν αυτό που θέλουν. Κι όταν το αναγνωρίζουμε αυτό –συνήθως εκ των υστέρων– νιώθουμε κι εμείς ότι αυτό είναι μια αντανάκλαση του εαυτού μας, αλλιώς δε θα τους κάναμε παρέα ή δε θα είχαμε σχέσεις μαζί τους. Κάπως έτσι μπαίνουμε στη διαδικασία να δικάσουμε τους εαυτούς μας. Αλλά η ευθύνη μας δεν είναι καθολική.
Εμείς οφείλουμε να καταλάβουμε που είναι τα όριά μας κι η δική μας «συνεισφορά» σε όλη αυτή την τοξικότητα και να αναρωτηθούμε το τι μας λέει όλο αυτό για εμάς και τα πράγματα που εμείς πρέπει να διορθώσουμε ως προς τις επιλογές μας και τις πεποιθήσεις μας και όχι το πώς είναι οι άλλοι.
Όμως αν αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι όλες οι πλευρές συνυπάρχουν εντός μας και σκοπός μας δε θα πρέπει να είναι να εξαλείψουμε τη σκοτεινή μας πλευρά αλλά να την αναγνωρίζουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας, τότε θα αρχίσουμε να βγαίνουμε κι απ’ τα πολικά αδιέξοδα του «καλού» και του «κακού» και να βρούμε κάποια ισορροπία.
Επιμέλεια Κειμένου Μαρίας Αγοραστού: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Μαρία Αγοραστού
