Υπερηφάνεια· έπαρση ή ενθουσιασμός που δεν κρύβεται;

Έχετε αισθανθεί ποτέ ότι σας κατακλύζει υπερηφάνεια, γιατί καταφέρατε κάτι σημαντικό, χωρίς να μπορείτε να το κρύψετε; Μετά τα αισθήματα ευφορίας, συχνά παρατηρείται να νιώθετε άσχημα, να σας διακατέχουν αισθήματα ενοχής, γιατί επικρατεί η άποψη ότι η υπερηφάνεια είναι συναίσθημα που δηλώνει έπαρση και αλαζονεία.

Υπάρχει μια γενικευμένη αρνητική εικόνα για τη συγκεκριμένη λέξη, με αποτέλεσμα να κακοχαρακτηρίζουμε τους περήφανους, να θεωρούμε πως δεν είναι αρκετά ρεαλιστές, πως καυχιούνται για να μας δείξουν τις ικανότητές τους κι οι υπόλοιποι να ζηλέψουμε. Θεωρούμε πως δεν κρίνουν αντικειμενικά, πως προσπαθούν να υποτιμήσουν τους άλλους μ’ αυτόν τον τρόπο, να κάνουν τον εαυτό τους να ξεχωρίζει και να νιώθει μοναδικός και πως δεν μπορεί αυτή η στάση τους παρά από μειωμένη ανασφάλεια να πηγάζει.

Σίγουρα μπορεί η περηφάνια μας να φτάσει σε τέτοιο σημείο που να καταλήξουμε εγωιστές και να μας ενδιαφέρει μονάχα το δικό μας καλό αγνοώντας τις ανάγκες των διπλανών μας. Κάποιες φορές στοχεύουμε σε όλο και περισσότερες επιτυχίες και θα τολμούσα να χαρακτηρίσω την υπερηφάνεια ως μια ισχυρή δόση αδρεναλίνης. Αίσθημα που μας κάνει να αισθανθούμε πως είμαστε πετυχημένοι επαγγελματίες, φοιτητές, ακαδημαϊκοί και πως μπορούμε να ανέβουμε ακόμα πιο ψηλά.

Πώς να μην είμαστε περήφανοι όταν συμβαίνει ένα όμορφο γεγονός στη ζωή μας; Όταν το παιδί σου πετυχαίνει πώς να μην καμαρώσεις γι’ αυτό; Όταν παίρνεις προαγωγή στη δουλειά, μπορείς να μην είσαι χαρούμενος; Πολλές φορές η περηφάνια προκύπτει ως ανάγκη μας να μοιραστούμε τις επιτυχίες μας με τους ανθρώπους γύρω μας. Δεν είναι έπαρση, δε θέλουμε να τις αναδείξουμε, αλλά δεν μπορούμε να κρύψουμε τη χαρά μας. Είναι όμορφο συναίσθημα όταν προκύπτει ως απόρροια μιας ευχάριστης κατάστασης και αποτελεί παράλληλα κινητήριο δύναμη για να καταβάλλουμε ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια, ώστε να έρθουν κι άλλες επιτυχίες στο μέλλον. Εξάλλου, αν δεν τονώσουμε κι λίγο εμείς το ηθικό μας, αν δε νιώσουμε περήφανοι για προσπάθειες και καρπούς που απέδωσαν, πού θα βρούμε τη δύναμη να συνεχίσουμε, ώστε να φέρουμε εις πέρας τις υποχρεώσεις μας και να πραγματοποιήσουμε τους στόχους μας;

Αυτό που θέλω απλώς να επισημάνω είναι τη διττή φύση της συγκεκριμένης έννοιας. Η περηφάνια δεν πρέπει να είναι μόνο αρνητικά φορτισμένη. Κάθε τι έχει δύο πλευρές. Μην ψάχνετε πάντα να βρείτε τι κρύβεται πίσω από αυτή τη συμπεριφορά, γιατί μπορεί να είναι απλώς ένα αγνό συναίσθημα, που ίσως εκφράζεται λίγο πιο έντονα κάποιες φορές λόγω υπερβολικού ενθουσιασμού. Χρησιμοποιείστε την υπερηφάνεια ως το καύσιμο που θα σας δώσει την ώθηση για ανέλιξη. Και μην προσπαθείτε να δείξετε στους άλλους τα κατορθώματά σας, παρά μόνο όταν αυτό έχουν σκοπό να λειτουργήσουν ως έναυσμα, θετικό παράδειγμα, προκειμένου να κινητοποιήσουν και τρίτους. Εξάλλου, ο καθένας έχει τη μοναδικότητά του και δε χρειάζεται να αποδείξει τίποτα σε κανέναν άλλο.