Ίσως χρειαζόμασταν ένα σοκ για να θυμηθούμε το «είμαστε όλοι μαζί»

Όπως όλοι έχουμε αντιληφθεί, βρισκόμαστε εν μέσω μιας παγκόσμιας κρίσης κι είναι δεδομένο πως όταν όλο αυτό τελειώσει σχεδόν τίποτα δε θα είναι το ίδιο. Μη σας πω ότι χωρίσουμε και τις ζωές μας σε εποχή προ και μετά πανδημίας. Κι ως γνωστόν εν μέσω κρίσεων και λόγω κρίσεων παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αλλαγές τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Σε τέτοιες στιγμές ο άνθρωπος αναγκάζεται να προσαρμοστεί, να αλλάξει, να αντιδράσει. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης αναδύεται πιο δυνατό και προσπαθεί να εφεύρει τρόπους να το βιώσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα και -γιατί όχι- πιο ευχάριστα.

Αρωγός σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν πρωτοβουλίες που -αναγκαστικά ή όχι- πάρθηκαν, ώστε να μην υπάρξει απόλυτη στασιμότητα, να μην ανατραπούν εντελώς οι ισορροπίες και να μπορέσει όλος ο κόσμος που από τη μία μέρα στην άλλη βρέθηκε εκτός προγράμματος, κλεισμένος σπίτι του, αγχωμένος κι αβέβαιος για το μέλλον να μη νιώσει εντελώς μόνος, μετέωρος και να έχει την αίσθηση ότι η ζωή συνεχίζεται, έστω και με διαφορετικούς ρυθμούς και τρόπους από αυτούς που είχε συνηθίσει.

Χαρακτηριστικά, αναφέρονται παραδείγματα όπως η δυνατότητα της εξ αποστάσεως εργασίας, των τηλεδιασκέψεων και της τηλ-εκπαίδευσης. Δυνατότητες που ακούγαμε ότι υπήρχαν, αλλά ποτέ δε βλέπαμε, μπήκαν στη ζωή μας δίνοντας την ευκαιρία σε ανθρώπους να συνεχίσουν να εργάζονται με ασφάλεια από το σπίτι τους, σε μαθητές και φοιτητές τη δυνατότητα να μη χάσουν σχολικές κι ακαδημαϊκές χρονιές. Συνθήκες ευρέως διαδεδομένες στο εξωτερικό κι όνειρο θερινής νυχτός για την ελληνική πραγματικότητα. Που, όμως, υπήρχαν. Κι όταν έπρεπε, τέθηκαν σε εφαρμογή.

Και δεν είναι μόνο τα πρακτικά ζητήματα στα οποία βρέθηκε λύση. Είδαμε πολλές πρωτοβουλίες σε πνευματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο. Το Εθνικό Θέατρο έδωσε ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση στο οπτικοακουστικό αρχείο του και όμοια έπραξε και η Εθνική Βιβλιοθήκη προσφέροντας στους αναγνώστες δωρεάν πρόσβαση σε δεκάδες ηλεκτρονικές πηγές που αριθμούν πάνω από 200 εκατομμύρια ηλεκτρονικά τεκμήρια. Καλλιτέχνες έδωσαν συναυλίες από τα σπίτια τους θέλοντας να δώσουν το μήνυμα του «είμαστε όλοι μαζί».

Όλα αυτά σε μία προσπάθεια να κρατηθεί υψηλά το ηθικό των ανθρώπων, να δοθεί η ευκαιρία να περάσουν την κλεισούρα σχετικά ανώδυνα και -αν μη τι άλλο- εποικοδομητικά.

Κι έχοντας πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι όλη αυτή η κατάσταση θα έχει και αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη ψυχολογία, δημιουργήθηκαν κι άλλες δομές. Κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για όλο αυτό που βιώνουμε και πολλοί συνάνθρωποί μας βρέθηκαν σε συνθήκες εγκλεισμού που είτε δε γνώριζαν τον τρόπο διαχείρισής του είτε δεν μπορούσαν να τις διαχειριστούν είτε τους επιβάρυνε μία ήδη εύθραυστη ψυχολογία. Κι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονταν βοήθεια. Δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το «Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών» μία νέα δωρεάν τηλεφωνική γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για όσους ένιωσαν την ανάγκη ψυχολογικής βοήθειας και για όσους έπασχαν ήδη από κάποιο ψυχικό νόσημα. Σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους που βρέθηκαν ολομόναχοι, μακριά από τους οικείους τους, άνθρωποι που δυσκολεύονταν να διαχειριστούν τον όποιο φόβο ή τη μοναξιά, δόθηκε η δυνατότητα να μιλήσουν δωρεάν με ειδικούς που θα μπορούσαν να τους ακούσουν, να τους συμβουλέψουν, να τους καθησυχάσουν. Φορείς κινητοποιήθηκαν άμεσα κι εκατοντάδες εθελοντές ψυχολόγοι ανταποκρίθηκαν.

Παράλληλα, ερχόμενοι αντιμέτωποι με το γεγονός της αύξησης της ενδοοικογενειακής βίας και αλλά και με το γεγονός ότι τα θύματα βρέθηκαν εγκλωβισμένα με το θύτη, εφευρέθηκαν «κωδικοί» (συγκεκριμένα ο κωδικός «Μάσκα -19»), όπου εάν κάποιος εμφανιζόταν σε κάποιο φαρμακείο κι έλεγε τη παραπάνω φράση, ο φαρμακοποιός καταλάβαινε ότι το εν λόγω άτομο τον καλεί σε βοήθεια και κινείτο ανάλογα.

Επιπλέον, οι δρόμοι καθαρίζονταν καθημερινά και τα ΜΜΜ απολυμαίνονταν τακτικά, ενώ διοργανώθηκαν σε μικρό χρονικό διάστημα πολλές εθελοντικές αιμοδοσίες.

Κι αναρωτιέμαι τώρα εγώ, ως απλός παρατηρητής, έπρεπε να μας «χτυπήσει» ένας ιός για να γίνει η ζωή μας ποιοτικότερη σε ορισμένα επίπεδα; Πριν δεν υπήρχαν άνθρωποι που δεν μπορούσαν να δουλέψουν παρά μόνο από το σπίτι, με αποτέλεσμα να μένουν άνεργοι, δεν υπήρχαν φοιτητές που δεν είχαν τη δυνατότητα να σπουδάσουν παρά μόνο εξ αποστάσεως, δεν υπήρχαν άνθρωποι που είχαν ανάγκη ψυχολογικής βοήθειας;

Είναι στενάχωρο και μεγάλο κρίμα να αντιλαμβανόμαστε ότι η ανθρωπιά και η αλληλοβοήθεια αναδύονται μόνο εν μέσω κρίσεων. Όχι ότι μας κάνει και ιδιαίτερη εντύπωση, όμως το συμπέρασμα παραμένει θλιβερό. Ναι, σε πολλές περιπτώσεις «είναι πολλά τα λεφτά, Άρη», η οικονομία πρέπει να κινείται, τα πάσης φύσεως ιδρύματα χρειάζονται έσοδα και πόρους, οι καλλιτέχνες βιοπορίζονται από την τέχνη τους.

Όμως είναι στα όρια του παραλόγου να βλέπουμε ότι υπάρχουν δυνατότητες που θα διευκόλυναν τη ζωή πολλών κι όμως να παραμένουν αναξιοποίητες. Ας εκσυγχρονιστούμε, ας εξακολουθήσει η στήριξη προς τους συνανθρώπους μας, ακόμα κι όταν το ξεπεράσουμε όλο αυτό.

Να υπάρχει η δυνατότητα τηλεργασίας για να μπορεί να δουλεύει αυτός που αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα ή ο γονιός που δεν έχει πού να αφήσει το μωρό του. Να υπάρχει η τηλ-εκπαίδευση για να μπορεί να παρακολουθεί τα μαθήματα ο φοιτητής που πρέπει να δουλέψει ή που δε δύναται να σπουδάσει σε άλλη πόλη. Ας μην καταργηθούν οι δωρεάν γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης, πολλοί ανά καιρούς έχουν νιώσει την ανάγκη να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό για κάποιο πολύ συγκεκριμένο θέμα που τους απασχολεί. Δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα για τακτικές συνεδρίες. Είναι πράγματι τόσο δύσκολο και εγώ το σκέφτομαι ουτοπικά; Ειδικός δεν είμαι, αλλά δε μου φαίνεται καθόλου ακατόρθωτο. Ας αναδειχθεί το καλό μέσα από αυτή τη δυσκολία, ας γίνουμε λιγότερο ατομιστές και περισσότερο άνθρωποι.