8 μυθιστορήματα με έντονες πονηρές περιγραφές που λογοκρίθηκαν

Ερωτική πράξη, συνουσία, σε επιθυμώ, με αναστατώνεις, θέλω να κοιμηθούμε μαζί. Εκφράσεις ασφαλείς, «καθώς πρέπει», αποδεκτές. Πήδημα, ξέσκισμα με καυλώνεις. Σε σόκαραν οι λέξεις; Κακώς. Κακώς που σε σοκάρει η λέξη και χάνεις την ουσία. Χάνει, μωρέ, την ουσία της η ερωτική επαφή αναλόγως του πώς θα τη χαρακτηρίσεις; Κι ο λόγος που σοκαρίστηκες είναι γιατί βλέπεις τις ωμές λέξεις και τις κακές φρασούλες γραμμένες.

Έτσι σόκαραν και εν συνεχεία, λογοκρίθηκαν αμέτρητα λογοτεχνικά αριστουργήματα. Ορισμένων εξ αυτών η κυκλοφορία απαγορεύτηκε κι ο λόγος ήταν η τόλμη των συγγραφέων να αψηφήσουν τους κοινωνικούς περιορισμούς και να αποτυπώσουν στο χαρτί τον έρωτα σαν συναίσθημα κι ως πράξη, όπως ακριβώς τον σκέφτηκαν ή τον βίωσαν, χωρίς ρομαντικές φιοριτούρες, χωρίς αυτολογοκρισία και φόβο έκθεσης ή κριτικής. Χαρακτηρίστηκαν «διεστραμμένοι», «ανήθικοι», κατηγορήθηκαν ότι ωθούσαν το κοινό στην ακολασία κι όλα αυτά γιατί δε δίστασαν να γράψουν άφιλτρα, να θίξουν θέματα-ταμπού και να μιλήσουν για τη άλλη πλευρά του έρωτα χρησιμοποιώντας γλώσσα που τσάκιζε με τον ρεαλισμό της. Παρακάτω, οκτώ ερωτικά μυθιστορήματα που προκάλεσαν σάλο όταν πρωτοκυκλοφόρησαν κι η αξία των οποίων αναγνωρίστηκε έως και αιώνες μετά:

1. «Λολίτα», Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, 1955

Ο έρωτας του μεσήλικα καθηγητή για την ανήλικη Λολίτα, δίχασε, σόκαρε, συγκίνησε και λατρεύτηκε. Χαρακτηρίστηκε «πορνογράφημα», ωστόσο, είχε τεράστια απήχηση κι αυτό γιατί ο συγγραφέας κατάφερε κάτι μοναδικό. Να απεχθάνεσαι και να συμπονείς ταυτόχρονα τον ήρωα, να αντιλαμβάνεσαι το δράμα του, το ανεκπλήρωτο και λάθος πάθος που τον βασάνιζε, οδηγώντας, εν τέλει, και τους δύο τους στον όλεθρο. «Λολίτα, φως των ματιών μου…»

2. «Μαντάμ Μποβαρύ», Γκυστάβ Φλομπέρ, 1856

Έμμα Μποβαρύ, η γυναίκα που διψά για πολυτέλεια, πάθος και μια ζωή γεμάτη συγκινήσεις, εγκλωβισμένη παράλληλα στις επιταγές της Γαλλικής κοινωνίας του 19^ου αιώνα. Παρασύρεται από τα πάθη της, ερωτεύεται, συνάπτει εξωσυζυγικές σχέσεις κι οδηγείται από την ίδια την απελπισία της στο να τερματίσει τη ζωή της. Προκάλεσε σκάνδαλο, κατηγορήθηκε για αισχρότητα, μα εν καιρώ ο δημιουργός του θεωρήθηκε ο συγγραφέας με τη μεγαλύτερη επιρροή στο κίνημα του γαλλικού Ρεαλισμού.

3. «Ο Τροπικός του Καρκίνου», Χένρι Μίλερ, 1934:

Πεζοδρόμιο, απατεώνες, ψευτοδιανοούμενοι κι οι ερωτικές -και μη- περιπέτειες του συγγραφέα στο Παρίσι του μεσοπολέμου συνθέτουν ένα αριστούργημα που λογοκρίθηκε όσο λίγα και πέρασαν 30 χρόνια από την κυκλοφορία του μέχρι να παρουσιαστεί στο αγγλόφωνο κοινό. Δέχθηκε σφοδρές επιθέσεις και χαρακτηρίστηκε επίσης ως πορνογραφικό για τον ωμό λόγο του και τις άνευ ωραιοποίησης περιγραφές του.

4. «Ο εραστής της Λαίδης Τσάτερλυ», Ντ. Χ. Λώρενς, 1960

Ποιος δεν έχει ακούσει για την ερωτική ιστορία της ανικανοποίητης ερωτικά Λαίδης Τσάτερλυ με τον «κατώτερό της» δασοφύλακα; Ένα βιβλίο που ολοκληρώθηκε το 1928 και κυκλοφόρησε το 1960, λόγω διαμαχών για το περιεχόμενό του. Η ασυγκράτητη έλξη, η ηδονή σε πρώτο πλάνο και η ερωτική γραφή οδήγησαν τους ηθικολόγους της εποχής στο να το αρνηθούν. Το πρωί το κατέστρεφαν, το βράδυ το διάβαζαν κρυφά, σας βάζω στοίχημα.

5. «Οι 120 ημέρες των Σοδόμων», Μαρκήσιος Ντε Σαντ, 1904

Ανολοκλήρωτο έργο του «πατέρα» του σαδισμού, που γράφτηκε όσο ήταν στις φυλακές της Βαστίλης τη δεκαετία του 1790. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μία καταγραφή όλων των πιθανών μορφών της ερωτικής συμπεριφοράς. Για να είμαστε ακριβείς, δεν υπάρχει έστω ένα βιβλίο του Μαρκήσιου που δε λογοκρίθηκε, άλλωστε αυτά τον οδήγησαν και πίσω από τα σίδερα καθώς θεωρήθηκε πως εξέθετε την αριστοκρατία. Σκληρές, ωμές, περιγραφές κάθε είδους πράξης, όργια, «διαστροφές», τα πάντα όλα. Πέρασαν αιώνες για να χαρακτηριστεί ο αντισυμβατικός συγγραφέας ως ο απόλυτος υπέρμαχος της ελευθερίας απέναντι σε κάθε κοινωνικό στερεότυπο.

6. «Η Αφροδίτη με τη γούνα», Λεοπόλδος φον Ζάρεχ Μαζόχ, 1870

Και πάμε στον συγγραφέα που ονομάτισε τον «μαζοχισμό». Ο ανεξέλεγκτος έρωτας του Σεβερέν για τη Βάντα σε συνδυασμό με την ανάγκη του να βιώσει απόλαυση μέσω του πόνου, τον οδήγησαν στην απόλυτη υποταγή σ’ αυτήν, ενώ το ξύπνημα της ακόρεστης επιθυμίας για εξουσία εκδηλώνεται αρχικά μέσω της επαφής κι μετέπειτα, στην πλήρη παράδοση της ελευθερίας του «υποταγμένου» σε κάθε επίπεδο. Το μυθιστόρημα δεν έχει προκλητικές περιγραφές, ούτε λογοκρίθηκε, όμως προκάλεσε τεράστια εντύπωση αφενός το γεγονός της απόλυτης παράδοσης ενός άντρα σε μία γυναίκα κι αφετέρου το εθελούσιο σωματικό αλλά και ψυχολογικό μαρτύριο που επέβαλε ο ήρωας στον εαυτό του, προκειμένου να νιώθει «ζωντανός», έχοντας χάσει πλέον κάθε δικαίωμα στην αντίδραση και την άρνηση και μάλιστα, με τη συναίνεσή του.

7. «Ανεμοδαρμένα Ύψη», Έμιλυ Μπροντέ, 1847

Αν και η ιστορία του Χίθκλιφ και της Κάθριν θεωρείται μία από τις κορυφαίες λογοτεχνικές ιστορίες αγάπης, κατά την κυκλοφορία του προκάλεσε αρνητικές κριτικές, εξαιτίας των περιγραφών ψυχολογικών και σωματικών έντονων βιαιοτήτων. Δύο αντιήρωες, ένας ανολοκλήρωτος έρωτας στα όρια του μεταφυσικού, απωθημένα, εμμονές, απόρριψη, εκδίκηση, το δίλημμα ανάμεσα στα «πρέπει» και τα «θέλω» κι ένα καταπιεσμένο και άσβεστο πάθος που, εγκλωβισμένο μέσα τους και μην μπορώντας να εκτονωθεί, στοιχειώνει τους πρωταγωνιστές για όλη τους τη ζωή και καταλήγει στην καταστροφή τόσο τη δική τους, όσο και των ανθρώπων γύρω τους. Είναι και θα είναι για πάντα επίκαιρο.

8. «Πάπισσα Ιωάννα», Εμμανουήλ Ροΐδης , 1866

Το μυθιστόρημα που χαρακτηρίστηκε ως «αντιχριστιανικόν και κακόηθες» από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, βασίζεται σε μεσαιωνικό θρύλο και αφηγείται τη ζωή της Ιωάννας και πώς κατόρθωσε να ανέβει στα υψηλότερα εκκλησιαστικά αξιώματα ξεγελώντας τους πάντες, ούσα μεταμφιεσμένη σε άνδρα. Δεν ήταν, όμως, μόνο η θρησκευτική παράμετρος που οδήγησε στον πόλεμο αλλά κι οι εκτός γάμου σχέσεις που τόλμησε να συνάψει όπως και οι γλαφυρές πικάντικες σκηνές που προκάλεσαν δυσφορία.

Η απόλαυση του απαγορευμένου είναι αυτό που οδηγεί από το να διαβάσεις ένα απαγορευμένο βιβλίο, έως να μπλέξεις σε έναν απαγορευμένο έρωτα. Ο εγκλωβισμός στο «φαίνεσθαι» είναι ζήτημα διαχρονικό και πηγή δυστυχίας. Ας ανοίξουμε το μυαλό και τα μάτια μας και ας γίνουμε λίγο πιο τολμηροί, απελευθερωμένοι και -κατά συνέπεια- ειλικρινείς.