Η Σκιά είναι η κρυμμένη πλευρά των ζωδίων, αυτή που συνήθως δε θέλουμε να δείχνουμε προς τους άλλους, αυτή που προσπαθούμε να κρατάμε κρυφή, για να μη μας εκθέτει. Όπως οι Μύθοι έτσι και η Σκιά μπορούν να περιγραφούν με συμβολικό τρόπο μέσα από φιγούρες ή χαρακτήρες που αναγνωρίζονται εύκολα και αναδεικνύουν μία σειρά από ιδιότητες που ενδεχομένως δεν μπορούν να περιγραφούν με λόγια. Μελετώντας αυτές τις φιγούρες με προσήλωση, αντιλαμβάνεται κανείς, καμιά φορά διαισθητικά, αλήθειες που θα χρειάζονταν πολλές σελίδες γραφής για να κατανοήσει. Στο άρθρο που ακολουθεί παρουσιάζεται μία απόδοση της ψυχολογικής Σκιάς του καθενός από τα μέρη του ζωδιακού κύκλου.
Κριός– Ο κακομαθημένος ευγενής
Ο Κριός ονειρεύεται να γίνει ένας λαμπερός ιππότης. Χαμένος στα μεγάλα του όνειρα, αποφεύγει την καθημερινότητα όσο μπορεί. Πιστεύει ότι δεν είναι του επιπέδου του να ασχολείται με βιοποριστικές ανάγκες. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν οι άλλοι γύρω του. Βλέπει το περιβάλλον του κάπως σαν υπηρετικό προσωπικό, που έχει την υποχρέωση να του τα έχει όλα έτοιμα. Αντιλαμβάνεται τον εαυτό του λίγο πολύ σαν το γιο του επιχειρηματία, που ζει στις ανέσεις του, αφήνοντας τους υπαλλήλους του να φροντίζουν την επιχείρηση. Ο Κριός απαιτεί από τους άλλους συνήθως να κάνουν τη δύσκολη δουλειά. Αν οι άλλοι δεν κάνουν κάτι για να πληρώσουν τους λογαριασμούς ή να καθαρίσουν το σπίτι, ούτε κι αυτός θα το κάνει. Θα κάθεται μόνο και θα τους κάνει παρατηρήσεις (γιατί δεν καθαρίζετε; ). Ο ίδιος θα δουλέψει μόνο όταν η δουλειά αισθάνεται ότι είναι αντάξια του. Τότε μπορεί να δουλέψει και μάλιστα πολύ σκληρά. Δε θέλει όμως να χάνει το χρόνο του σε λεπτομέρειες. ΓιΆ αυτές υπάρχουν άλλοι να ασχοληθούν. Για εκείνον υπάρχουν μόνο τα μεγάλα πράγματα.
Ταύρος– Ο φανατικός στις απόψεις του
Η σκιά του Ταύρου έχει να κάνει με το φανατισμό. Αν ο Ταύρος στην καλή του πλευρά είναι μετριόφρων, αναγνωρίζει τα όριά του και του αρέσει η περιορισμένη ζωή, στη σκοτεινή πλευρά του προσκολλάται στα προσωπικά του πιστεύω και προσπαθεί να τα επιβάλλει με το ζόρι σε όλο τον κόσμο. Μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Καρλ Μαρξ ή ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ενώ ξεκίνησαν και έκαναν σημαντικές έρευνες, οδηγήθηκαν σταδιακά στο φανατισμό, απορρίπτοντας κάθε άποψη που διαφωνούσε με τις δικές τους. Φανατικοί πολιτικοί όπως ο Αδόλφος Χίτλερ ή ο Σαντάμ Χουσείν ανήκαν κι αυτοί στο ζώδιο του Ταύρου. Ο Ταύρος έχει την τάση να δημιουργεί ένα σύστημα κοσμοθεωρίας, ξεκινώντας από τα όσα έχει βιώσει ο ίδιος στην προσωπική του ζωή και να το υποστηρίζει φανατικά, αγνοώντας τις απόψεις των άλλων. Ανάγει τις προσωπικές του απόψεις σε δογματικές αλήθειες και τις υποστηρίζει μέχρι του σημείου του θανάτου. Θεωρεί τις δικές του αξίες ως τις μόνες που είναι αληθινές και έρχεται σε σύγκρουση με όποιον πάει να τις αμφισβητήσει. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατό να οδηγήσει στην καταστροφή ακόμα κι ολόκληρη την ανθρωπότητα, εμμένοντας μέχρι το τέλος στο πιστεύω του.
Δίδυμοι– Θεωρίες συνωμοσίας
Η σκιά των Διδύμων έχει να κάνει με τις θεωρίες συνωμοσίας. Οι Δίδυμοι πιστεύουν ότι οι άνθρωποι γύρω τους έχουν μία κρυμμένη πλευρά, που παραμονεύει να τους κάνει κάποιο κακό. Την κρυμμένη αυτή πλευρά πρέπει να αποκαλύψουν εκείνοι με κάθε τρόπο. Μετέρχονται κάθε μέσου, δοκιμάζουν τα όρια των άλλων, παίζουν με τις αντιδράσεις τους, προκειμένου να τους αναγκάσουν να αποκαλύψουν τον –δήθεν– πραγματικό εαυτό τους. Οι υποψίες τους γίνονται εντονότερες όταν κάποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτούς προσωπικά. Δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι υπάρχει γνήσιο ενδιαφέρον και θεωρούν ότι υπάρχει κάποιος απώτερος στόχος που κάποιος ενδιαφέρεται για τα προσωπικά τους. Για το λόγο αυτό αποφεύγουν να μιλήσουν για τον εαυτό τους και να αποκαλύψουν στοιχεία για την προσωπική τους ζωή. Καταφεύγουν σε υπεκφυγές και άλλα γλωσσικά τερτίπια για να αποπροσανατολίσουν τους συνομιλητές τους και να αλλάξουν το θέμα. Αφού ξεφύγουν από τη δική τους αποκάλυψη, αρχίζουν πάλι να επιδιώκουν την αποκάλυψη της κρυμμένης πλευράς των άλλων.
Καρκίνος– Το κουτσομπολιό και οι κρυμμένες κακίες
Η σκιά του Καρκίνου έχει να κάνει με το κουτσομπολιό. Ο Καρκίνος διαχωρίζει τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες. Οι δικοί του άνθρωποι, τους οποίους δικαιολογεί για ό, τι λάθος κάνουν και οι ξένοι, που συνήθως δεν κάνουν τίποτα που να είναι σωστό. Η διάκριση αυτή φαίνεται συνήθως όταν ο Καρκίνος κάθεται με τους φίλους του και κουβεντιάζει. Εκεί αρχίζει ξαφνικά σε ανύποπτο χρόνο να κακολογεί όσους δεν παρίστανται. Όταν όμως το υποκείμενο της συζήτησης εμφανίζεται, ο Καρκίνος του φέρεται πολύ φιλικά. Κι ο ίδιος δικαιολογεί την υποκριτική του στάση, λέγοντας ότι προτιμά να αποφεύγει τις συγκρούσεις που πληγώνουν τους ανθρώπους. Η κριτική του γίνεται συνήθως επειδή ο ίδιος ζηλεύει τους άλλους που ζουν ανεξάρτητα τη ζωή τους και δε δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Ο ίδιος έχει γεμίσει τη ζωή του υποχρεώσεις, φροντίζοντας όσους έχουν ανάγκη, με αποτέλεσμα να μη φροντίζει τον ίδιο του τον εαυτό. Έτσι του βγαίνει το παράπονο με κακία και κριτική προς αυτούς που ζηλεύει.
Λέων– Ο κομπλεξικός βασιλιάς
Η σκιά του Λέοντα έχει να κάνει με το ότι είναι ακατάδεχτος. Το θεωρεί υποτιμητικό για τον εαυτό του να δεχτεί δώρα ή βοήθεια από άλλους ανθρώπους, ενώ ο ίδιος υποχρεώνει τρόπον τινά τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω του να δέχονται την υποστήριξή του. Ο Λέων επιβάλλει στον διπλανό του να δεχτεί τη βοήθεια που του δίνει και παρεξηγείται αν εκείνος δεν το κάνει. Θέλει να νιώθει ότι είναι εκείνος ανώτερος από τους άλλους και δεν τους επιτρέπει να νιώθουν κι εκείνοι με τη σειρά τους ότι έχουν κάποιες στιγμές ανωτερότητας. Όταν βλέπει ότι κάποιος άλλος πάει να τον ξεπεράσει σε προβολή, προσπαθεί με κάθε τρόπο να οικειοποιηθεί το έργο του άλλου. Υποστηρίξει ότι εκείνος το σκέφτηκε πρώτος, ότι ανέλαβε νωρίτερα την πρωτοβουλία ή ότι σε ανάλογη περίπτωση στο παρελθόν είχε καλύτερα αποτελέσματα. Ο Λέων δεν μπορεί να διανοηθεί ή να επιτρέψει σε κάποιον να φαίνεται καλύτερος από αυτόν. Είτε θα φανεί γενναιόδωρος προς αυτόν για να τον πατρονάρει ή θα τον κακολογήσει για την υποτιθέμενη αχαριστία ή ακαταδεξία του.
Παρθένος– Εγώ σου το είχα πει
Η σκιά του Παρθένου έχει να κάνει με κάποιον που πιστεύει ότι τα ξέρει όλα. Με αργό και συστηματικό τρόπο αντιμετωπίζει τις απόψεις των άλλων και τις αντικρούει σημείο προς σημείο, έτσι ώστε οι άνθρωποι γύρω της να αισθάνονται ότι είναι αμόρφωτοι και ανίδεοι. Κάθε φορά που κάποιος πάει να παρακούσει τις απόψεις της και αποτυγχάνει, αυτή βρίσκεται δίπλα του με ένα αυτάρεσκο χαμόγελο στα χείλη που υποδεικνύει ότι «εγώ στο είχα πει». Η σύγκριση μαζί της κάθε φορά είναι ανελέητη. Εκείνος τα κάνει όλα σωστά, είναι σε όλα καλύτερος και τα ξέρει όλα. Το αίσθημα που βρίσκεται πίσω από αυτή τη συμπεριφορά είναι η ανασφάλεια. Ο Παρθένος δεν μπορεί να εμπιστευτεί ποτέ της άλλους ανθρώπους να κάνουν μία δουλειά γι’ αυτόν. Του είναι αδύνατο να αφήσει σε κάποιον άλλο τον έλεγχο έστω και ενός μικρού κομματιού της ζωή του. Η προσπάθειά του να έχει διαρκώς τον έλεγχο των πραγμάτων και να μην του ξεφεύγει η εποπτεία της κάθε κατάστασης τον κάνει να μην μπορεί να αποδεχτεί ότι κάποιος άλλος μπορεί να έχει σε κάτι δίκιο. Απορρίπτει έτσι τις απόψεις των άλλων και χαίρεται ιδιαίτερα όταν οι καταστάσεις επιβεβαιώνουν ότι εκείνος είχε δίκιο.
Ζυγός– Το καλομαθημένο παιδί
Η σκιά του Ζυγού έχει να κάνει με τη φαινομενική καλοσύνη. Συνήθως στη σκιά αυτή υποπίπτουν άτομα που έχουν καλομάθει στη ζωή τους. Τα έχουν όλα έτοιμα και στο πιάτο σε σημείο τέτοιο, ώστε η ζωή τους να γίνεται μία τέλεια ανία. Ο Ζυγός θέλει όμως στη ζωή του ερεθίσματα για να επιτυγχάνει την αποδοχή. Μία αποδοχή δεδομένη, δεν επιφέρει την ικανοποίηση που εκείνος επιθυμεί. Έτσι, ενώ φυσιολογικά θα επιδίωκε να έχει την οικογενειακή του αρμονία, τώρα προσπαθεί να την καταστρέψει για να την αποκαταστήσει ξανά. Η σκιά του Ζυγού τον αναγκάζει να χειρίζεται τους ανθρώπους. Προκαλεί συγκρούσεις και αντιζηλίες, αφήνει να λέγονται κακίες και υπονοούμενα που χαλάνε τα καρδιές των ανθρώπων, βάζει τους εραστές να μαλώνουν και τους αντίζηλους να τσακώνονται, τις φίλες να ζηλεύουν και τις αδερφές να υποσκάπτουν η μία την ευτυχία της άλλης. Με τον τρόπο αυτό η σκιά προσπαθεί να κερδίσει την προσοχή, να δείξει ότι έχει κι εκείνη σημασία και να επιβεβαιώσει ότι το περιβάλλον της την αποδέχεται ανεξάρτητα από τις αταξίες που έχει κάνει. Παίζει με τα αισθήματα των ανθρώπων για να νιώσει καλύτερα εκείνη και δημιουργεί θέματα και καταστάσεις για να ξεπεράσει την αφόρητη ανία της.
Σκορπιός– Η τυφλή προκατάληψη
Η σκιά του Σκορπιού έχει να κάνει με την προκατάληψη. Ο Σκορπιός έχει βγάλει τα συμπεράσματά του για τους ανθρώπους, πριν καν ακούσει τη γνώμη τους. Είναι μάταιος κόπος να προσπαθήσει να τον πείσει για την αθωότητά του. Αν πιστεύει ο ίδιος στην ενοχή κάποιου είναι αδύνατο να αλλάξει τη γνώμη του. Οι προκαταλήψεις του είναι παγιωμένες και δεν εννοεί να τις αναθεωρήσει ό, τι κι αν συμβαίνει γύρω του. Βασισμένος σε αυτές τις προκαταλήψεις χωρίζει τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς και τους συμπεριφέρεται με δεδομένο τρόπο, που δείχνει συνάμα και τη γνώμη που έχει διαμορφώσει γι’ αυτούς. Το μυστικό που κρύβεται πίσω από την εμφάνιση αυτής της σκιάς είναι ότι τα γεγονότα δεν έχουν καμία μα καμία σημασία. Ο Σκορπιός βγάζει μία δεδομένη συμπεριφορά απέναντι στους άλλους, επειδή αισθάνεται ο ίδιος ασυγκράτητα συναισθήματα κι όχι επειδή οι άλλοι έχουν κάνει κάτι το συνταρακτικό. Οι πράξεις των άλλων είναι απλά οι αφορμές για την εκδήλωση του θυμού, της ζήλιας και του φθόνου που κρύβει μέσα του το ζώδιο για όσους αισθάνεται ότι τον έχουν πληγώσει. Τα συναισθήματα αυτά οφείλονται όμως κυρίως στη δική του ευαισθησία κι όχι στην αναισθησία των άλλων κι αυτό έχει ο ίδιος ανάγκη να το συνειδητοποιήσει.
Τοξότης– Κοινωνική άνοδος με κάθε κόστος
Η σκιά του Τοξότη έχει να κάνει με την ανάγκη του να ανέλθει οπωσδήποτε κοινωνικά. Αισθάνεται την ανάγκη να εισχωρήσει στους κόλπους της καλής κοινωνίας, στις καλύτερες παρέες, στους πιο γνωστούς οικονομικούς κύκλους ή στις πιο καταξιωμένες επιστημονικές κοινότητες– ανάλογα με το αντικείμενο της ζωής του. Για να επιτύχει αυτό το στόχο είναι διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει κάθε διαθέσιμο μέσο. Και περισσότερο είναι διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει τους ίδιους τους ανθρώπους. Ο Τοξότης θα προσπαθήσει πάντα να βρίσκεται στην κατάλληλη θέση τη σωστή στιγμή. Να είναι πανέτοιμος την ώρα της φωτογράφησης, να έχει καλή οπτική γωνία, όταν τον παίρνουν τα τηλεοπτικά συνεργεία, να είναι δίπλα στον πιο γνωστό ηθοποιό της παράστασης ή στον πιο διάσημο σκηνοθέτη. Θα χρησιμοποιήσει τα τηλέφωνα των ανθρώπων που ξέρει, θα χωθεί στις παρέες τους όταν βγαίνουν έξω για ποτό και θα μοιραστεί ανενδοίαστα μία νύχτα πάθους με τον άνθρωπο που κρατάει τα κλειδιά για να τον εισάγει στο νέο κόσμο της υψηλής κοινωνίας. Ο Τοξότης είναι ασταμάτητος στην άνοδό του και δεν έχει καμία τύψη όταν χρησιμοποιεί τους άλλους σαν εισιτήριο για τις πόρτες του παραδείσου.
Αιγόκερως– Εγώ θα σ’ αλλάξω σ’ αρέσει δε σ’ αρέσει
Η σκιά του Αιγόκερου έχει να κάνει με το απωθημένο που έχει να αλλάξει τον κόσμο και τους ανθρώπους. Είναι πεπεισμένος ότι ξέρει καλύτερα από τους άλλους τι είναι καλύτερο γι’ αυτούς και ότι μπορεί να τους οδηγήσει στον ίσιο δρόμο αν ακολουθήσουν τις συμβουλές του. Ακόμα όμως κι αν δεν τις ακολουθήσουν, ο ίδιος δεν έχει κανένα πρόβλημα να τους αναγκάσει να τον ακούσουν, θέλουν δε θέλουν. Ο ίδιος αισθάνεται ότι το κάνει για το καλό τους και τα αισθήματά τους δεν παίζουν και τόσο σημαντικό ρόλο, αν είναι να επιτευχθεί ο επιθυμητός στόχος. Ο σκοπός για τους Αιγόκερους αγιάζει τα μέσα. Όχι βέβαια τόσο για το δικό τους προσωπικό όφελος –όπως με τους Τοξότες– αλλά με αυτό που θεωρούν οι ίδιοι ότι είναι καλύτερο για τους άλλους. Ο Αιγόκερως έχει κάπου βαθιά μέσα του το απωθημένο να αναλάβει μία πολύ μεγάλη αποστολή και να σώσει την ανθρωπότητα. Η ανάγκη του να κάνει κάτι σημαντικό στη ζωή του τον ωθεί να εφευρίσκει σημαντικά πράγματα ακόμα κι εκεί που ενδεχομένως δεν υπάρχουν. Έτσι, δραματοποιώντας τα γεγονότα, δικαιολογεί και την υιοθέτηση αυστηρών μέτρων για τη σωτηρία από την κατάσταση που έχει ο ίδιος δημιουργήσει.
Υδροχόος– Ο επαναστάτης υποκριτής
Η σκιά του Υδροχόου έχει να κάνει με την ίδια του την υποκρισία. Γνωστός για τις επαναστατικές του ιδέες και τις πρωτοποριακές του συλλήψεις, ο Υδροχόος ανάγεται από τους ανθρώπους στην κατηγορία των ανθρώπων που έχουν μεγάλη ανιδιοτέλεια. Στην πράξη όμως, αν ξύσει κανείς κάτω από την επιφάνεια, βλέπει ένα άνθρωπο, που δεν επιτρέπει σε κανένα να διαφωνήσει μαζί του, δεν αφήνει κανένα να του πάρει τη νευραλγική του θέση στο σύστημα, φέρεται στους ανθρώπους του κάθε άλλο παρά σαν σε ισότιμους και στερεί τα παιδιά του από τις υποτιθέμενες ευκαιρίες προόδου. Στις παρέες του ο Υδροχόος θα αποκαλύψει σε βάθος τις απόψεις του για το πολίτευμα και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Θα βρει λύσεις σε κοινωνικά θέματα και θα επικρίνει το ρατσισμό και την ξενοφοβία. Στο σπίτι του όμως θα καθιερώσει υποχρεωτικά τις θεωρίες που έχει στο νου του για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι στα παιδιά του και θα επικρίνει το σύντροφό του, όταν δεν ανταποκρίνεται στα ιδεώδη της συμπεριφοράς του ως ενεργός πολίτης. Υποχρεώνει έτσι τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται «καθώς πρέπει», αναιρώντας στην πράξη όλα όσα λέει περί δημοκρατίας, ισότητας και ελεύθερης επιλογής.
Ιχθύς– Ο άνθρωπος που σου γεννά ενοχές
Η σκιά των Ιχθύων έχει να κάνει με το πώς γεννούν ενοχές στους ανθρώπους. Οι Ιχθύς εμφανίζονται ως μάρτυρες στο περιβάλλον τους, ως άτομα που ανέχονται διαρκώς τις επιθέσεις των άλλων, ως αιώνια θιγμένων που αξίζουν λύπησης –αλλά και θαυμασμού– για τα όσα βάσανα έχουν περάσει στη ζωή τους. Αυτοί που παραστέκονται πάντα σε όσους έχουν ανάγκη, που ανέχονται τους κακούς συντρόφους ή φροντίζουν τους γονείς που τους έχουν ανάγκη, είναι άξιοι θαυμασμού και αναγνώρισης και οι άλλοι οφείλουν να ακούν αυτά που τους λένε και «να μην τους στενοχωρούν». Η εικόνα του καημένου και του παρεξηγημένου είναι μία εικόνα που ταιριάζει γάντι στη σκιά των Ιχθύων, που τους αρέσει να δείχνουν στους άλλους ότι τους έχει χτυπήσει η μοίρα, ότι έχουν να αντιμετωπίσουν –αυτοί– όλα τα δύσκολα του κόσμου κι ότι επομένως αξίζουν κάποια αναγνώρισης και –εν τέλει– του δικαιώματος να ορίζουν αυτοί «πού θα βγούμε το βράδυ». Η αυτοθυματοποίηση των Ιχθύων οδηγεί τους γύρω τους να τους αναγνωρίζουν δικαιώματα που αλλιώς δε θα είχαν ποτέ και να τους βάζουν ουσιαστικά σε θέσεις δύναμης εξαιτίας της υποτιθέμενης μεγάλης θυσίας τους.
