Πόσο κοντά μπορείς να είσαι με τον ψυχολόγο σου;

Γιατί δεν είναι καλή ιδέα να είμαστε ή να γίνουμε φίλοι με το ψυχολόγο μας; Γιατί έχει μεγάλη σημασία να μην μπερδεύουμε το ρόλο που παίζει στη ζωή μας, με αυτόν που παίζουν οι φίλοι μας; Πολλοί από εμάς δυσκολεύονται να διατηρήσουν τις απαραίτητες αποστάσεις που οφείλουν να υπάρχουν μεταξύ αυτών και του ψυχοθεραπευτή τους. Η αλήθεια είναι ότι στο μυαλό μας μερικές φορές, ειδικά όταν είμαστε φορτισμένοι συναισθηματικά, δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε τι είναι αυτό που ζητάμε από τον κάθε άνθρωπο που ερχόμαστε σε επαφή.

Ο θεσμός του ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή χρειάστηκε μερικές δεκαετίες για να αποκτήσει τη μορφή που έχουμε συνηθίσει στις μέρες μας. Το μοντέλο των ιδιωτικών συνεδριών είναι κάτι σχετικά καινούργιο και εφαρμόζεται με επιστημονικό τρόπο τα τελευταία 40 περίπου χρόνια. Κατά το παρελθόν ο ψυχολόγος με τη σημερινή του μορφή δεν υπήρχε καν, ενώ αν κάποιος εμφάνιζε ακραίες ή ανεξήγητες για τα δεδομένα της εποχής συμπεριφορές, απευθυνόταν αμέσως στον ψυχίατρο, οι τεχνικές του οποίου συνήθως ήταν αμφισβητούμενες. Σήμερα, είμαστε τυχεροί να ζούμε σε μια εποχή που η επιστήμη έχει σημειώσει τεράστια άλματα και μπορούμε, πλέον, να κατανοήσουμε τον ανθρώπινο νου και συμπεριφορά. Όχι μόνο κατανοούμε καλύτερα την ανθρώπινη σκέψη αλλά παράλληλα είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε με πολύ καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο τους συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη.

Παρ’ όλα αυτά ο ρόλος του ψυχολόγου παραμένει ιδιαίτερα λεπτός. Στα πλαίσια μιας επιτυχημένης θεραπείας οφείλει να διατηρήσει την αντικειμενικότητά του πάση θυσία. Όσο δύσκολο και αν μοιάζει κάποιες φορές, θεραπευτής και θεραπευόμενος  είναι σημαντικό να έρθουν από τη μία αρκετά κοντά, αλλά και ταυτόχρονα να διατηρήσουν ένα αδιαπέραστο τείχος ανάμεσά τους. Ένα τείχος που δε θα τους αποξενώνει, αλλά θα τους επιτρέπει να επικοινωνούν με την απαραίτητη και για τους δύο ασφάλεια. Όσο καλύτερα δομηθεί η σχέση μεταξύ τους και όσο καλύτερα τηρηθούν οι όροι της, τόσο πιο αποτελεσματικές θα είναι και οι συνεδρίες, άρα και η πρόοδος του ασθενή. Ο ψυχολόγος είναι απαραίτητο να εξασφαλίσει την ύπαρξη μιας ισορροπίας στη σχέση μεταξύ εκείνου του ασθενή του η οποία, όσο κοντά και έρθουν, δεν πρέπει να διαταραχθεί. Είναι σημαντικό για το θεραπευτή να διατηρήσει μια θέση σχετικής ισχύος, σε σχέση με τον ασθενή του, ώστε να μένουν διακριτοί οι ρόλοι. Αν χάσει τον σεβασμό του, υπάρχει κίνδυνος η όλη προσπάθεια να μην έχει εν τέλει θετικά αποτελέσματα. Η όλη διαδικασία βασίζεται σε προσεκτικά μελετημένα βήματα που έχουν σαν απώτερο σκοπό να βοηθήσουν τον ασθενή να βελτιώσει την ψυχική του υγεία και να λύσει τα όποια ψυχολογικά προβλήματα ή ζητήματα αντιμετωπίζει.

Σε κάθε περίπτωση είναι δύσκολο για κάποιον ψυχολόγο να αναλάβει τη φροντίδα κάποιου κοντινού προσώπου. Για την ακρίβεια όσο πιο κοντινό είναι το πρόσωπο τόσο δυσκολότερο είναι το έργο του. Η διατήρηση αντικειμενικής στάσης είναι μια συνεχής πρόκληση για κάποιον που έχει απέναντί του ένα άτομο, το οποίο γνωρίζει προσωπικά και τρέφει συναισθήματα. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στην περίπτωση που η σχέση ψυχολόγου και ασθενή πάψει πια να είναι αυστηρά επαγγελματική γίνεται απαραίτητο να σταματούν οι συνεδρίες και να ανατίθεται ο ασθενής σε κάποιον άλλο. Μόνο ασυνήθιστο δεν είναι βέβαια να αναπτύσσονται πιο προσωπικές και σε πολλές περιπτώσεις σχέσεις μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να δένονται δύο άτομα τα οποία περνούν χρόνο μαζί. Ιδιαίτερα από την πλευρά του ασθενή είναι εξαιρετικά συχνό να βρίσκει στο πρόσωπο του ψυχολόγου του το άτομο εκείνο που δείχνει υπομονή, κατανόηση, ενδιαφέρον και το θέλει σε όλο μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς του.

Κοιτάζοντας το ίδιο θέμα με λίγο διαφορετική ματιά είναι σημαντικό για όλους μας, όχι μόνο για εκείνους που έχουν διάφορα ψυχολογικά ζητήματα να επιλύσουν, να έχουν πέρα από τον κατάλληλο ψυχολόγο που θα τους δώσει τις απαντήσεις που ζητούν και τους σωστούς φίλους. Με τους φίλους μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε όριο, μπορούμε να δεθούμε, μπορούμε να αφήσουμε στην άκρη συμβάσεις και κατάλληλους τρόπους συμπεριφοράς. Όλα εκείνα που μας προσφέρουν οι φίλοι, εκείνοι οι πραγματικοί φίλοι που είναι δίπλα μας είναι ανεκτίμητα. Εκείνοι είναι το πρώτο μας στήριγμα όταν βρισκόμαστε σε ανάγκη. Η επιστήμη της ψυχολογίας είναι και αυτή έτοιμη να μας βοηθήσει, να μας σταθεί απλά με λίγο διαφορετικό τρόπο. Το πρώτο βήμα είναι να ξεχωρίσουμε τι είδους βοήθεια ή στήριξη χρειαζόμαστε. Όλα τα υπόλοιπα είναι εκεί έξω για μας.