8 είδη μάσκας από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα

Τι σας έρχεται άραγε στο μυαλό με το άκουσμα της λέξης «μάσκα»; Η ίδια ερώτηση ένα μόλις χρόνο πριν, πιθανότατα θα είχε απαντήσεις όπως τα καρναβάλια, η μεταμφίεση και τα συναφή, ενώ σήμερα αυτομάτως θα σκεφτείτε τις χειρουργικές και υφασμάτινες μάσκες με όλο το εύρος χρωμάτων,  prints και σχημάτων που μπορεί να φανταστεί άνθρωπος. Εγώ πάλι, για όποια χρονική περίοδο κι αν με ρωτήσεις, συνειρμικά σκέφτομαι αυτές τις πράσινες μάσκες προσώπου που έβαζε η μαμά μου στα νιάτα της και έμοιαζε σχεδόν συγκλονιστικά με τον Τζιμ Κάρεϊ στο «The Mask».

Ένα είναι το σίγουρο, η μάσκα δεν είναι πρόσφατη εφεύρεση. Τουναντίον, έχει μια μεγάλη ιστορία χρόνων η οποία καλύπτει, διαφορετικά είδη, χρήσεις και σκοπούς και φυσικά αποκαλύπτει τόσο τις ανάγκες όσο και τη κουλτούρα και εθιμοτυπικές συνήθειες που χαρακτηρίζουν την κάθε εποχή και τόπο. Ας δούμε λοιπόν κάποια από τα σημαντικότερα είδη μάσκας, από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα.

1.Η Νεολιθική μάσκα

Χρονολογείται στα 9000 χρόνια, κάτι που την καθιστά μια από τις παλαιότερες ανθρώπινες μάσκες που έχουν διασωθεί, δίνοντας τη δυνατότητα να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά στην ιστορία και τον πολιτισμό μιας κοινωνίας τόσο μακρινής και αλλιώτικης από τη δική μας. Πρόκειται για πέτρινη μάσκα, η οποία καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο, δίνοντας όπως μαρτυρούν οι αρχαιολόγοι, σημαντικές πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των ανθρώπινων προσώπων της εποχής εκείνης. Δυστυχώς η χρήση της παραμένει άγνωστη, αφήνοντας το περιθώριο μόνο για εικασίες.

2. Η αρχαία Ελληνική/Ρωμαϊκή μάσκα

Πρόκειται ίσως για ένα από τα πιο εντυπωσιακά είδη μάσκας, ως προς τη χρήση της, αν σκεφτούμε την εποχή στην οποία αναφερόμαστε. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, έχουν βαθιά σχέση με τις τέχνες και ένα μεγάλο κομμάτι τους, αποτέλεσε και το θέατρο. Σε αυτό, η χρήση προσωπείων, προσέδιδε ανωνυμία ενώ ταυτόχρονα επέβαλλε μια αναγκαιότητα έκφρασης μέσω κινησιολογίας, η οποία κατάφερε να διαφοροποιήσει και να ξεχωρίσει τις παραστάσεις αυτές.

3. Μάσκα Kagura

Μεταφερόμαστε στην αρχαία Ασία, όπου αντιστοίχως η χρήση μασκών είχε σημαντικότατη αξία. Αρχικά, η εμφάνισή τους αφορούσε θρησκευτικές τελετές, αλλά σύντομα πήρε άλλη τροπή, καθώς μοναχοί, οι επονομαζόμενοι «Shinto», διακοσμώντας περίτεχνα τις μάσκες προσώπου, γνωστές και ως «kagura», άρχισαν να τις χρησιμοποιούν σε χορευτικές τελετές προσευχής, συνοδευόμενες από εντυπωσιακές στολές και μουσική. Αυτές πιθανότατα αποτέλεσαν την απαρχή για τις μετέπειτα γνωστές μάσκες «Noh» του Ιαπωνικού δράματος.

4. Μάσκες της Αφρικής

Αφορούν τις πιο ευφάνταστες και πρωτότυπες μάσκες, σε ύφος, χρώμα, υλικά και μορφή. Με τεράστια ποικιλία, η οποία προκύπτει από το πλήθος των φυλών της Αφρικής, οι μάσκες αυτές  συνεχίζουν μέχρι και σήμερα σε κάποια μέρη, να χρησιμοποιούνται σε τελετές, συνοδεύομενες από ιδιαίτερες χορευτικές κινήσεις και στάσεις, δίνοντας μια άλλη διάσταση στη χρήση της μάσκας. Εμπνευσμένες από τα στοιχεία της φύσης και τα ζώα, συνδεδεμένες με θεότητες, χώρους λατρείας και πολιτισμικά δρώμενα, αποτελούν σημείο αναφοράς για την ιστορία κάθε φυλής, παρουσιάζοντας τον τρόπο ζωής και συνήθειές τους.

5. Αιγυπτιακές μάσκες

Αν και υπάρχουν αρκετές αναφορές για τη χρήση της μάσκας ως αποθανούσα μορφή, οι πιο ευρέως διαδεδομένες είναι οι μάσκες στην Αίγυπτο. Φτιαγμένες αρχικά από ξύλο και ύφασμα, κατάφεραν να τελειοποιηθούν στις γνωστές σε εμάς μάσκες από χρυσό, οι οποίες προορίζονταν για τους αποθανόντες Φαραώ, όπως ο Τουταγχαμόν. Ένα σαφές παράδειγμα τόσο της πίστης τους για τη σχέση μεταξύ ζωής και θανάτου, όσο και για τη κοινωνικοπολιτισμική κατάσταση της εποχής, η οποία διαφοροποιούσε ξεκάθαρα μια μερίδα της κοινωνίας από τους υπόλοιπους.

6. Βενετσιάνικες μάσκες

Από τις πιο γνωστές μάσκες του σύγχρονου κόσμου, οι βενετσιάνικες μάσκες, με τη φινέτσα και το στιλ που πρεσβεύουν, αφήνουν το δικό τους στίγμα στην ιστορία της μάσκας. Η χρήση τους έγινε αρχικά από Βενετσιάνους ηθοποιούς του θεάτρου, ενώ αργότερα αποτέλεσε το σημείο μηδέν για τους καρναβαλικούς χορούς, συνοδευόμενους από φαντασμαγορικές στολές, κάνοντας την αρχή για ένα έθιμο χρόνων το οποίο εξαπλώθηκε και εδραιώθηκε μέχρι σήμερα ως παγκόσμιος εορτασμός.

7. Σύγχρονες μάσκες ανωνυμίας

Αναφερόμενοι στις πιο πάνω χρήσεις, αναγνωρίζουμε ξεκάθαρα την ιδιότητα μιας μάσκας, να μεταμορφώσει με ένα τρόπο μοναδικό το σώμα που τη φέρει σε κάτι άλλο, αυτό που ο καθένας για διαφορετικούς λόγους και σκοπό θέλει να καταφέρει. Εμπνευσμένοι από αυτό και ταυτόχρονα μαζί με την ανάγκη για ανωνυμία, πολλά κινήματα ακτιβισμού, τόσο παλαιότερα όσο και πιο σύγχρονα, χρησιμοποιούν μάσκες τόσο για να αποκρύψουν την ατομική τους ταυτότητα, όσο και για να εμφανίσουν τη συλλογική εικόνα μιας ομάδας η οποία αντιτίθεται σε θεσμούς ή καταστάσεις. Γνωστότερο εξ αυτών, το κίνημα «Anonymous».

8. Ιατρική μάσκα

Δε θα μπορούσαμε φυσικά να παραλείψουμε το είδος αυτό, ιδιαίτερα σήμερα όπου η χρήση του είναι ξεκάθαρα αναγκαία, όχι μόνο όπως έχουμε συνηθίσει, σε νοσοκομεία και εργαστήρια, αλλά σε κάθε χώρο σύναξης και συναθροίσεων. Η χρήση βέβαια της ιατρικής μάσκας, χρονολογείται από τον 18^ο αιώνα, καθώς η ανάγκη για προστασία από ιούς και βακτηριακές λοιμώξεις ήταν πάντοτε υψίστης σημασίας. Κατάφερε μέχρι σήμερα να εξελιχθεί στη γνωστή πλέον μορφή, η οποία με τη μικρότερη δυνατή ενόχληση, μπορεί να προσφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!