Τα στάδια μέχρι να φτάσεις στη συγχώρεση

Τα γνωμικά που έχουν ειπωθεί και γραφτεί από την αρχαιότητα έως και σήμερα για τη συγχώρεση είναι πολλά και στην πράξη φαίνεται ότι πρόκειται για διαδικασία πολύπλοκη για την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, περισσότερο απ’ το «ευχαριστώ» ή ακόμη και το «σ’ αγαπώ». Πολλοί άνθρωποι τη θεωρούν αρετή, ενώ άλλοι δυσκολεύονται να πουν τη λέξη «συγγνώμη», καθώς νιώθουν πως είναι ιδιαίτερα σημαντική ή είναι απλώς εγωιστές και θεωρούν πως θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην εικόνα τους. Ωστόσο «το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο, το να συγχωρείς είναι θεϊκό», έγραψε ο Alexander Pope, Βρετανός ποιητής.

Η συγχώρεση για να είναι αληθινή πρέπει να είναι αποτέλεσμα μια βαθύτερης διαδικασίας κατά τη διάρκεια της οποίας το άτομο έχει καταλήξει στο ποιο ακριβώς ήταν το λάθος και ποιο το δικό του μερίδιο ευθύνης. Πρέπει κανείς να ξεπεράσει τον εαυτό του για να συγχωρήσει, να κάνει στην άκρη τον εγωισμό του και για τους πιο δυναμικούς χαρακτήρες είναι δύσκολο «να ρίξουν τα μούτρα τους» και να παραδεχτούν τα λάθη τους. Θα μπορούσαμε να κάνουμε παραλληλισμό της συγχώρεσης με την αποδοχή ενός χωρισμού ή ενός άσχημου γεγονότος, ενώ ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να φτάσει σ’ αυτή διέρχεται από ορισμένα στάδια. Οι επιστήμονες στον τομέα της ψυχολογίας έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη συγχώρεση και με την καταγραφή ορισμένων σταδίων που πρέπει να προηγηθούν του τελικού αποτελέσματος. Μάλιστα πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην έχουν καν αντιληφθεί πόσο σπουδαίο και λυτρωτικό είναι για την ψυχή και το μυαλό να συγχωρείς, αλλά και να ζητάς συγχώρεση.

Τα στάδια της συγχώρεσης είναι η συνειδητοποίηση, η απενοχοποίηση, η απεμπλοκή από τον ρόλο του θύματος, η εξωτερίκευση και η έκφραση του θυμού, η κατά μέτωπο ή face to face αντιμετώπιση και τέλος η λύτρωση και η συγχώρεση. Κατά τη συνειδητοποίηση, ο άνθρωπος πρέπει να παραδεχτεί συναισθήματα -ενδεχομένως αρνητικά και δυσάρεστα για τον ίδιο- που από άμυνα ή αδυναμία δεν κατάφερε να διαχειριστεί και επέλεξε να βάλει στην άκρη του μυαλού του αποφεύγοντας να ασχοληθεί περισσότερο μαζί τους. Γεγονότα που προκάλεσαν δυσάρεστα συναισθήματα μπορεί να μείνουν σε κατάσταση λήθης ακόμη και για χρόνια, οπότε το ίδιο το άτομο καλείται να τα ανακαλέσει και να νιώσει τα ίδια αρνητικά συναισθήματα με τότε. Ενοχές, τύψεις και κατηγορίες προς τον ίδιο τους τον εαυτό επιλέγουν οι περισσότεροι άνθρωποι και κυρίως εκείνοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση που θεωρούν πως κάπου έπαιξαν και εκείνοι ρόλο στο να συμβεί το όποιο αρνητικό συμβάν. Τα πράγματα μπορεί να είναι όντως έτσι, ωστόσο οφείλουν να συνειδητοποιήσουν αν έφταιξαν κάπου ή απλώς επέλεξαν να στοχοποιήσουν τον εαυτό τους αντί για τον πραγματικό υπαίτιο.

Επόμενο στάδιο η αποτίναξη του ρόλου του θύματος. Δύσκολο σημείο και κρίσιμο για να μπορέσει να επέλθει η συγχώρεση, η προσωπική βελτίωση και η ηθική ανάταση. Ο ρόλος του θύματος είναι βολικός και στο σημείο αυτό το άτομο πρέπει να «ξεβολευτεί». Το τέταρτο και πέμπτο στάδιο συνδέονται, με το δεύτερο να είναι προαιρετικό. Σε αυτά τα στάδια, το άτομο οφείλει να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του, να εκφράσει τον θυμό, την οργή και ό,τι άλλο νιώθει, είτε με το να αντιμετωπίσει το άλλο άτομο κατά πρόσωπο (5^ο στάδιο) είτε με το να εκφράσει με λόγια αυτό που νιώθει (4^ο στάδιο) εξωτερικεύοντας παράλληλα με τα αρνητικά και θετικά συναισθήματα, στην περίπτωση που αυτός ο άνθρωπος ήταν ή και παραμένει σημαντικός στη ζωή του. Στο τελευταίο στάδιο, αυτό της λύτρωσης, τα συναισθήματα κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικά -χαρά, ανακούφιση, θάρρος για να αντιμετωπίζει πιο άμεσα παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον, ενθουσιασμός που κατάφερε κάτι δύσκολο, ηρεμία όπως αυτή που έρχεται στη φύση μετά την καταιγίδα.

Βάσει των παραπάνω, αλλά και κατανοώντας πόσο πολύπλοκα είναι τα στάδια απ’ τα οποία διέρχεται ο ανθρώπινος ψυχισμός, γίνεται αντιληπτό ότι η συγχώρεση δεν είναι κάτι που πρέπει να αφήνουμε στην τύχη και αν και όταν έρθει η στιγμή να αντιμετωπίσουμε. Αν όλοι οι άνθρωποι ζητούσαν την κατάλληλη χρονική στιγμή «συγγνώμη» ή και έδιναν «συγχώρεση» σε όσους έχουν το θάρρος να τη ζητήσουν, ο κόσμος θα έμοιαζε καλύτερος. Η ταχύτητα και οι έντονοι ρυθμοί καθημερινότητας που βιώνουν οι άνθρωποι σήμερα έχει οδηγήσει στην απομόνωση και στο να θεωρούν δεδομένο ότι θα λάβουν συγχώρεση ακόμη κι αν δεν τη ζητήσουν ή πως και να μην τη δώσουν αν τους ζητηθεί δεν έγινε και κάτι. Όπως έγραψε και ο Πάολο Κοέλο «Η ζωή είναι μικρή. Να φιλάς αργά, να γελάς τρελά, να αγαπάς αληθινά και να συγχωρείς γρήγορα».