Ποιος αποφασίζει ποια είναι η «κανονική» οικογένεια;

Οικογένεια· όσα τα πρόσωπα που μπορούν να τη συνθέσουν, τόσες και οι σημασίες και οι εκδοχές της. Τόσες παραλλαγές της κι ακόμη σε σημεία είμαστε κολλημένοι σε ένα και μόνο μοντέλο, το παραδοσιακό. Γιατί άραγε; Ποιος έχει ορίσει πώς πρέπει να μοιάζει μια οικογένεια; Πού βρέθηκαν όλοι αυτοί οι κανόνες περί «κανονικής» οικογένειας κι εμείς αποφασίσαμε να τους δεχτούμε; Εδώ και χρόνια, την έννοιά της την έχουμε στριμώξει μέσα σε ένα και μόνο καλούπι, της έχουμε δώσει μόνο μία μορφή κι προσπαθεί εκείνη να μας αποδείξει καθημερινά πως δεν είναι έτσι.

Η παραδοσιακή δομή μιας πυρηνικής οικογένειας όπως τη γνωρίζουμε από την αρχή της ανθρωπότητας θεωρείται η ομάδα των ανθρώπων που σίγουρα συνδέονται με κάποια συγγένεια εξ αίματος και που ζει κάτω από την ίδια στέγη. Εκφράζεται από δύο ενήλικα άτομα διαφορετικού φύλου, έναν μπαμπά, μία μαμά, ενώ ακολουθούν τα παιδιά και γίνεται η πρώτη κοινωνική ομάδα μέσα στην οποία μεγαλώνει και αναπτύσσεται ένα άτομο. Ωστόσο μια οικογένεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, να δημιουργηθεί και να ξεκινήσει από εντελώς άλλη αφετηρία, να στέκεται ως δομή με συνθήκες που εφάπτονται πιο προσωπικά στο άτομο, κρατώντας όλη την ουσία της.

Ο Έκτωρ Μαλό στο βιβλίο του «Χωρίς Οικογένεια» μας περιγράφει το μεγαλείο της, που δε βρίσκεται πάντα στους ανθρώπους που έχουν κάποια εξ αίματος σχέση. Όπως ο ήρωας του βιβλίου ψάχνει και βρίσκει την οικογένειά του στα 8 του χρόνια στο πρόσωπο πρωτύτερα άγνωστων ανθρώπων, έτσι και πολλοί από εμάς, ίσως δε βρήκαμε την οικογένειά μας από τη στιγμή που γεννηθήκαμε, μα ψάξαμε να τη βρούμε στο πρόσωπο ανθρώπων που δεν έχουν σχέση με εμάς με την παραδοσιακή έννοια. Πολλοί είναι οι άνθρωποι που βρίσκουν την οικογένειά τους στα μετέπειτα στάδια της ζωής τους ή δημιουργούν οι ίδιοι τη δική τους εκδοχή. Η ανάγκη του ανθρώπου λοιπόν για ψυχική και συναισθηματική ολοκλήρωση, μπορεί να επιτευχθεί όχι απαραίτητα μόνο με την αναπαραγωγή, αφού οικογένειες δε δημιουργούνται μόνο με αυτόν το τρόπο, αλλά κυρίως με τη δημιουργία δεσμών που κατ’ επιλογή ισχυροποιούνται.

Ήρθε η ώρα να σπάσει μια και καλή το κλισέ καλούπι που ονομάζουμε οικογένεια. Να αλλάξει, ίσως να βελτιωθεί, αφού έχει πάρει αμέτρητους μετασχηματισμούς ανά τους αιώνες, ενώ πια γύρω μας βλέπουμε όλο και πιο πολύ οικογένειες που «δεν είναι οικογένειες» σύμφωνα με τον κανόνα.

Κρατώντας σαν λάβαρο το παραδοσιακό μοτίβο, αποκλείεις εκτός της έννοιας της οικογένειας ανθρώπους που έχουν διαλέξει να μην ακολουθήσουν το κλισέ -μαμά-μπαμπάς-παιδί φτιάχνοντας μια εκδοχή της πιο κοντά στους ίδιους ως προσωπικότητες. Αποκλείεις την αναδοχή ή την υιοθεσία, επίσης όμως γονιός δεν είναι μόνο αυτός που γεννά το παιδί του, αλλά αυτός που το ανατρέφει, το μεγαλώνει και το νοιάζεται. Ακόμα ένα παράδειγμα -ίσως πιο απλό- είναι κι αυτό των φίλων ή των γνωστών αγνώστων που διαλέγει κανείς να φορέσει αυτόν τον τίτλο και ό, τι συνοδεύει. Για κάποιους ανθρώπους είναι και η μόνη οικογένεια που έχουν. Είναι οι οικογένειες αυτές λιγότερο οικογένειες από μια τυπική οικογένεια;

Σημασία έχει πώς σε κάνει νιώθεις η ομάδα που είσαι μέλος της κι όχι μια ταμπέλα που θα επιλέξεις να της βάλεις. Ο παράγοντας που καθορίζει την εγγύτητα και την αφοσίωση είναι η δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, ανεξάρτητα από τις βιολογικές ή άλλες σχέσεις τους. Οικογένεια είναι εκεί πού ο κάθε ένας μας ξεχωριστά έχει βρει την αγάπη, άφθονη, χωρίς περιορισμούς και πρέπει. Οικογένεια είναι εκεί όπου αισθάνεσαι πως μπορείς να είσαι ο εαυτός σου. Εκεί όπου θα είναι βέβαιες οι καλές προθέσεις κι αγνά τα συναισθήματα άνευ ιδιοτέλειας και εγωισμού.

Οικογένεια τελικά ίσως και να μην είναι καθ’ αυτό το κλισέ καλούπι που γνωρίζουμε, αλλά να είναι περισσότερο ένα συναίσθημα που επιλέγεις με ποιον θα το μοιραστείς! Στην τελική, δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για το πώς πρέπει να είναι μια οικογένεια ή για το πώς δημιουργείται. Αρκεί να το νιώθεις. Ναι, ίσως αυτό να είναι τελικά όλο το νόημα. Την οικογένεια δεν την τιτλοφορείς, δεν την κρατάς ταμπέλα, δεν τη δημιουργείς τιμής ένεκεν ούτε τη φορά χαλκά. Την οικογένεια τη νιώθεις.

ΥΓ.: Εσύ, πού και πότε έχεις βρει την οικογένειά σου;