Είναι στη φύση μας ν' αντιγράφουμε συμπεριφορές ο ένας του άλλου

Ένας από τους πιο βασικούς και άτυπους κανόνες της κοινωνίας είναι η αντιγραφή και διατήρηση βασικών προτύπων και κανόνων. Τα ίδια που εν τέλει διαιωνίζονται, έχουν να κάνουν τόσο με συμπεριφορές όσο και με ιδανικά τα οποία παίρνουν και διαφορετικές αποχρώσεις. Οι αξίες που μεταλαμπαδεύονται από γονείς, κοινωνικό περίγυρο, media, αποσκοπούν στη διατήρηση μιας ισορροπημένης κοινωνίας η οποία θα απαρτίζεται από άτομα με πιστεύω και αντιλήψεις που δεν σκοπεύουν να διαταράξουν ούτε την οργάνωσή της, αλλά ούτε και θα χαλάσουν την ευημερία των πολιτών που την απαρτίζουν.

Το ερέθισμα έρχεται στη ζωή μας από εμβρυική ηλικία κι όταν πια πάρεις την πρώτη σου ανάσα ξεκινά η διαμόρφωση ιδεών κι απόψεων. Ναι, από τη μέρα μηδέν. Οι αξίες και οι εικόνες που θα λάβει κανείς μέσα στην οικογένεια και μέχρι να αρχίσει να συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους σε καθημερινή βάση -όπως θα γίνει όταν ξεκινήσουν τα σχολικά του χρόνια- είναι καίριας σημασίας και θα τον ακολουθούν στην υπόλοιπη ζωή του. Οι πρώτες συμπεριφορές που καλείται να αντιγράψει, καθώς μόνο αυτά τα ερεθίσματα λαμβάνει, είναι των γονέων του.

Αν το παιδί διδαχτεί μέσα στο περιβάλλον της οικογένειας τη βία, για παράδειγμα, αργότερα όταν έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει τις δικές του αγχωτικές καταστάσεις, θα είναι πιο εύκολο γι’ αυτό να απαντήσει βίαια -είτε με σωματική βία, είτε λεκτική- καθώς αυτές τις εικόνες έχει λάβει. Η μοντελοποίηση της βίας είναι συνθήκη που εντυπώνεται βαθιά σε ένα παιδικό μυαλό κι όχι μόνο, με αποτέλεσμα να είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτού που τη βιώνει, είτε αναπαράγοντάς την, είτε δημιουργώντας μία άνευ προηγουμένου άμυνα, από φόβο μην την ξαναβιώσει.

Όταν το άτομο αποκτήσει μια πιο ολοκληρωμένη κοινωνική εικόνα, ξεκινάει η πρώτη και ακόμα πρώιμη αμφισβήτηση των προτύπων και ο θαυμασμός προς τα πρόσωπα των νέων ατόμων που γνωρίζει. Στη διαδικασία της γνωριμίας και του πρωτόγνωρου αυτού εγχειρήματος το παιδί θα αντιγράψει κομμάτια από την προσωπικότητα των νέων του φίλων. Είναι ένα βήμα ώστε ο νέος άνθρωπος να χτίσει τη προσωπικότητά του, λειτουργώντας ως μέλος μια ομάδας. Μπορεί αυτή η ομάδα να είναι αγέλη λύκων, ή ομάδα μελισσών και σίγουρα η επιλογή της υιοθέτησης συμπεριφορών -μιμητικών κατά βάση- είναι κι εδώ βασιλιάς του παιχνιδιού.

Σε ένα γενικότερο κλίμα, η αντιγραφή συμπεριφορών δε σταματά όταν το παιδί κάνει τις πρώτες του παρέες, αλλά ακολουθεί το άτομο σε όλη του τη ζωή και πλέον σχετίζεται τόσο με παλαιότερες εμπειρίες καθώς και με νέα ερεθίσματα που έρχονται στο διάβα του. Στους κοινωνικούς παράγοντες συγκαταλέγονται τόσο η εκπαίδευση του ατόμου, όσο η προσωπικότητά του, καθώς και το ύφος της κοινωνίας στην οποία ζει. Η μόρφωση του κάθε προσώπου καταλαμβάνει πρωτεύοντα ρόλο στο αν θα αντιγράψει μια συμπεριφορά ενός τρίτου. Σύμφωνα με έρευνες άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου είναι πιο σύνηθες να αντιγράψουν τη συμπεριφορά του συνομιλητή τους, όταν ο δεύτερος δείχνει να έχει υψηλό κοινωνικό στάτους, έχει κύρος και γνώσεις, ασχέτως αν εν τέλει υπάρχει φίλτρο ή μη στις πληροφορίες που λαμβάνει περί αξιοπιστίας τους.

Παράλληλα, ένα άτομο μπορεί να αντιγράψει τη συμπεριφορά του συνομιλητή του συνειδητά πια, όταν παρουσιάζει αυξημένες τάσεις εξωστρέφειας. Τα εξωστρεφή άτομα, επιζητούν την προσοχή και την αποδοχή του περίγυρου. Μια εύκολη τεχνική για να κερδίσουν τις εντυπώσεις και ταυτόχρονα την αποδοχή είναι η αντιγραφή της συμπεριφοράς του συνομιλητή, ώστε να γίνουν πιο αρεστά στα μάτια του κερδίζοντας την οικειότητα που φέρνει η ομοιότητα.

Όσο οι άνθρωποι είναι κοινωνικά δραστήριοι, αναγκαστικά θα κληθούν να γνωρίσουν νέους ανθρώπους και μέσα από αυτούς να γνωρίσουν διαφορετικές αντιλήψεις από τις δικές τους. Πολλές φορές, όταν θαυμάζει κανείς κάτι, επιθυμεί να το αντιγράψει. Άλλες πάλι γίνεται ακούσια, αφού λειτουργεί σε δεύτερο επίπεδο μέσω ερεθισμάτων που δέχεται από μικρές ακόμα ηλικίες. Ο μιμητισμός δεν έχει αρνητική χροιά απαραίτητα, διατηρεί όμως την επικινδυνότητα του αποχρωματισμού της εκάστοτε προσωπικότητας, διαμορφώνοντας μια μάζα ίδιων ανθρώπων με ίδια ελαττώματα και προτερήματα. Μα αν κάτι είναι που κάνει τον κόσμο να κινείται, είναι όλες αυτές οι διαφορετικές φωνές, που αν συγχρονιστούν, χωρίς να χαθεί η μία μέσα στην άλλη, φτιάχνουν την πιο όμορφη και μελωδική πολυφωνία.