Πόσες φορές δεν έχουμε σκοντάψει νομίζοντας πως εκείνη τη στιγμή όλοι έχουν το βλέμμα τους στραμμένο πάνω μας; Και πόσες άλλες δε λερώσαμε το μπλουζάκι μας και την υπόλοιπη μέρα νιώθαμε άσχημα επειδή είχαμε την εντύπωση πως ο λεκές είναι ορατός και πως όλοι θα μας σχολιάζουν; Κάνουμε κάτι που αισθανόμαστε πως μας εκθέτει, μια πράξη αφελή και έχουμε την αίσθηση πως μέρες, εβδομάδες, μήνες μετά, οι γύρω μας θα συνεχίσουν να θυμούνται τη γελοία -κατ’ εμάς- στιγμή μας. Την ίδια συμπεριφορά έχουμε και σε ομαδικές συζητήσεις ή κατά τη συμμετοχή μας σε κάποια αθλητική ομάδα. Μας απασχολούν τόσο πολύ τα λάθη μας, ενώ είμαστε σίγουροι ότι οι άλλοι ασχολούνται με εμάς, ενώ στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δε συμβαίνει.
Υπεύθυνος; Το μυαλό μας και το φαινόμενο της προβολής ή αλλιώς spotlight effect. Έχουμε την έμφυτη τάση να πιστεύουμε πως είμαστε στο επίκεντρο της προσοχής, όχι λόγω εγωκεντρισμού, αλλά κυρίως λόγω της ανασφάλειας μας πως δεν είμαστε επαρκείς. Η αντίληψη αυτή έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία και οι ανασφάλειες των παιδικών και εφηβικών χρόνων κάνουν την εμφάνισή τους και συνεχίζουν να μας συντροφεύουν και στην ενήλικη ζωή μας. Βλέποντας τα πράγματα από τη δική μας οπτική γωνία, προσπαθούμε να αντιληφθούμε την οπτική των άλλων με την ψευδαίσθηση ότι είναι ίδια με τη δική μας. Αυτό φυσικά δεν ισχύει στην πραγματικότητα αφού οι υπόλοιποι είναι απασχολημένοι με όσα συμβαίνουν στη δική τους ζωή.
Συμπληρωματικό όλης αυτής της διαδικασίας είναι η ψευδαίσθηση της διαφάνειας που βρίσκεται στον πυρήνα του φαινομένου της προβολής. Σχετίζεται με τα συναισθήματά μας και τις σκέψεις μας και βιώνεται σε συνδυασμό με το φαινόμενο της προβολής που αφορά την εξωτερική μας εμφάνιση και τις πράξεις. Ο Φρόιντ ήταν ο πρώτος που ισχυρίστηκε πως τα άτομα προβάλλουν στους άλλους τις αρνητικές τους σκέψεις και πεποιθήσεις, κάνοντας λόγο για ψυχολογική προβολή. Πρόκειται για μηχανισμό άμυνας που γεννιέται υποσυνείδητα προκειμένου να μας προστατέψει από το άγχος που μας προκαλούν οι ενδόμυχες σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Φυσικά, όσο πιο αδύναμος και ανασφαλής είναι κάποιος, τόσο πιο έντονοι οι μηχανισμοί άμυνας που αναπτύσσει. Έχοντας, λοιπόν, μια θετική εικόνα για τον εαυτό μας προσπαθούμε να τη διατηρήσουμε ή ακόμη και να την ανυψώσουμε με κάθε δυνατό τρόπο. Σε περίπτωση που κάποια εξωτερική μας ατέλεια, κάποια σκέψη ή πράξη μας, θεωρήσουμε πως πρόκειται να χαλάσει αυτή την εικόνα, προβάλλουμε την αρνητική σκοπιά αυτών σε κάποιον άλλον, ώστε να αποδεχτούμε ευκολότερα το γεγονός και να αντιμετωπίσουμε τις όποιες συνέπειες.
Όπως είναι φυσικό, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης το φαινόμενο της προβολής έχει γίνει ακόμα πιο έντονο. Θεωρούμε ότι οι άλλοι αφιερώνουν περισσότερο χρόνο από τον συνηθισμένο για να ασχοληθούν με τις δημοσιεύσεις και τις ιστορίες μας, με αποτέλεσμα να μοιραζόμαστε ολοένα και περισσότερες λεπτομέρειες για την προσωπική μας ζωή και την καθημερινότητά μας. Κατακλύζουμε τα προφίλ μας με ιστορίες και φωτογραφίες, ενώ έχουμε ψευδαίσθηση ότι αποτελούμε «διασημότητες», δαπανώντας υπερβολική ενέργεια στο πόσο καλοί και αρεστοί φαινόμαστε στα μάτια των άλλων, με αποτέλεσμα να μετατρεπόμαστε σε εγωκεντρικά άτομα. Στην πραγματικότητα, όμως, στον βωμό της μαζοποίησης και της ανασφάλειας, χάνουμε την προσωπικότητα και τη μοναδικότητά μας.
Επομένως, μόνο όταν αποκτήσουμε καθαρή συνείδηση και αντιληφθούμε πως κανένας δεν ασχολείται με εμάς και με το τι κάνουμε, πώς είμαστε, τι φοράμε, θα μπορέσουμε να βρούμε διέξοδο και να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, με τις αδυναμίες και τις ανασφάλειές μας.
Συντάκτης: Γεωργία Ιορδανοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
