Η τέχνη ως μορφή ψυχοθεραπείας

Τι είναι για σένα τέχνη; Σπουδαίες μουσικές, μελωδίες που σε παρασέρνουν σ’ έναν ξέφρενο χορό, o χορός ο ίδιος, σωστά; Κι αυτός ένα κομμάτι της τέχνης είναι. Και οι λέξεις το ίδιο όταν τοποθετούνται στη σωστή σειρά, επουλώνοντας μ’ έναν μαγικό απόκοσμο όλες τις ανοιχτές συναισθηματικές τρύπες και προσφέροντάς σου -έστω και για μία πολύτιμη στιγμή- έναν ώμο ν’ ακουμπήσεις. Ένας πίνακας που απεικονίζει το μέσα- το όσο πιο βαθιά πάει. Το θέατρο, η γλυπτική, η κεραμική. Όλα τους δημιουργήματα που δίνουν υπόσταση, σχήμα και πνοή σε άυλες σκέψεις και συναισθήματα. Εκείνα που ίσως και να μην τολμούσες να εξομολογηθείς.

Η τέχνη υμνεί την ομορφιά, τον έρωτα, τη φιλία, την αγάπη. Καταγγέλλει ιστορικά γεγονότα, υπερασπίζεται την ισότητα όλων των ανθρώπων και των δικαιωμάτων τους. Η τέχνη πάντοτε θα μάχεται με όποιο όπλο διαθέτει για τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής, αναδεικνύοντας την ομορφιά που την κατακλύζει αλλά και την ασχήμια της.

Στη τέχνη δεν υπάρχουν «πρέπει» και «μη». Λειτουργείς με την καρδιά, δίνοντάς της φτερά να πετάξει, να εκφραστεί, να αποβάλλει τον πόνο και το παράπονο. Η τέχνη έχει το τρόπο να σε ηρεμεί και να σε γιατρεύει ψυχικά. Εξουδετερώνει το άγχος. Σε φέρνει πιο κοντά με τον αληθινό σου εαυτό. Είναι αυτή που σου δίνει το βήμα να εκφράσεις τις σκέψεις σου, τα πιστεύω σου, τα συναισθήματά σου, να τσαλακωθείς και να μεταμορφωθείς. Σε ταξιδεύει και σε μαγεύει. Σε ελευθερώνει. Θα έλεγε κανείς από εμάς τους φευγάτους, τους βουτηγμένους στα βάθη αυτού του όμορφου και πολυδιάστατου κόσμου, πως η τέχνη είναι έκφραση, είναι αγάπη, είναι ζωή.

Η τέχνη αποτελεί λύτρωση για τον άνθρωπο και βασική του ανάγκη. Χωρίς αυτή θα μαράζωνε, θα υπέφερε. Η τέχνη γνωρίζει τον ακριβή τρόπο ώστε να σπάσει τα δεσμά της λογικής υπόστασής σου, βοηθώντας σε ν’ απελευθερωθείς από τους περιορισμούς που θέτει τόσο η ζωή, μα ακόμη χειρότερα, όσο και εσύ ο ίδιος στον εαυτό σου.

Η αμερικανική Art Therapy Association  χαρακτηρίζει τη θεραπεία τέχνης ως μια προσέγγιση που ξεκλειδώνει την ψυχική υγεία και χρησιμοποιεί τη διαδικασία δημιουργίας τέχνης για τη βελτίωση της ψυχικής, σωματικής και συναισθηματικής ευεξίας. Ειδικότερα οι εκφραστικές τέχνες και η απόδοση αυτών αποτελεί ένα μεγάλο μέρος θεραπείας των ψυχικά ασθενών ανθρώπων. Σε μελέτη του 2017 διαπιστώθηκε ότι η τέχνη που εμφανίστηκε ως μέθοδος θεραπείας και ψυχικής ανάτασης σε νοσοκομεία συνέβαλε στο να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον όπου οι ασθενείς ένιωθαν ασφαλείς. Έπαιξε επίσης ρόλο στη βελτίωση της κοινωνικοποίησης και στη διατήρηση ταυτότητας και εκτός του νοσοκομείου όταν πια τα άτομα έπαιρναν εξιτήριο, ενώ σε ένα ποσοστό 32% συνέχισαν τη δραστηριότητα που έμαθαν την περίοδο νοσηλείας τους και μετά το πέρας αυτής.

Πιο συγκεκριμένα η θεραπεία μέσω της τέχνης, αφορά σε μια προσέγγιση που ονομάζεται εκφραστική ψυχοθεραπεία και αποσκοπεί σε μια ιδιαίτερου τύπου ψυχανάλυση. Μέσω της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της κεραμικής και της εικόνας όλων των δημιουργιών κι έργων που παράγουν, αντικατοπτρίζονται βαθιά κρυμμένα συναισθήματα και τραύματα που ταλανίζουν τις ψυχές τους, βοηθώντας τους ψυχολόγους και θεραπευτές τους να έρθουν ένα βήμα πιο κοντά με τον εσωτερικό τους κόσμο και, παράλληλα, ένα βήμα πιο κοντά στην επούλωση των πληγών.

Έχει μια έμφυτη θεραπευτική ιδιότητα η τέχνη, γιατί μπορεί και δεν κρίνει, παρά ανοίγει νέους κόσμους, προβληματίζει, ηρεμεί εξισορροπεί, προσφέρει ακεραιότητα. Κι είναι πολλές οι φορές που έχει αποδειχθεί ότι βοήθησε η ενασχόληση με τη ζωγραφική ή το θέατρο να μετριαστούν οι κρίσεις πανικού, οι αυπνίες, ακόμα και πιο σοβαρές ψυχώσεις ή καταθλιπτικές τάσεις. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει, αφού είναι το μέσο με το οποίο μπορείς να πεις ποιος είσαι χρησιμοποιώντας κάθε ρανίδα φαντασίας σου κι όποια αλληγορία σε εκφράζει. Είναι εκείνη που σου κάνει ερωτήσεις κι εσύ απαντάς με όποιον τρόπο θέλεις. Κι αυτό είναι ελευθερία. Απόλυτη.

Η τέχνη διαθέτει μία πολυδιάστατη διάλεκτο, με γερές βάσεις και ορθάνοιχτα μάτια απέναντι στην ψυχή. Μη της κλείνεις τη πόρτα. Αφέσου στην ομορφιά της κι εκείνη θα σε συνεπάρει σ’ ένα ταξίδι που θα αγκαλιάσει εσένα και όλες τις ιδιαιτερότητές σου. Άλλωστε δε γίνεται αλλιώς.  Είναι παντού γύρω σου. Όλα είναι τέχνη αρκεί να τα κοιτάξεις από την κατάλληλη γωνία.