Ηθική; Ποια ηθική; Εκείνη η κυρία που κυκλοφορούσε καλοντυμένη στους δρόμους των πόλεων. Τώρα ξέφτισε. Φοράει κουρέλια και κυκλοφορεί σαν άστεγη. Είναι πασέ, ξεπερασμένη, θυμίζει σκάρτη γκόμενα. Δεν έχω κολλήσει στο παρελθόν αλλά μπορεί τότε να ήταν λίγο πιο αθώα τα πράγματα. Όχι πως όλα ήταν ρόδινα, αλλά τουλάχιστον δεν ήταν τόσο απροκάλυπτα φανερά.
Γενικά η έννοια της ηθικής με μπερδεύει. Για να καταλάβω, μια γυναίκα που είναι πόρνη είναι κατακριτέα, ενώ μια γυναίκα που είναι μαζί με έναν άντρα για οποιονδήποτε άλλα λόγο εκτός απ’ την επιθυμία της γι’ αυτόν, τι είναι; Φυσικά το ίδιο ισχύει και για τη διαφορά ανάμεσα σ’ έναν άντρα που είναι με μια γυναίκα αποκλειστικά γιατί του παρέχει οτιδήποτε και σ’ ένα ζιγκολό. Ποιος είναι ηθικός και ποιος ανήθικος;
Ένας κλέφτης θεωρείται ότι παραβιάζει την προσωπική ιδιοκτησία του άλλου και φυλακίζεται γιατί διέπραξε αδίκημα. Ένας τραπεζίτης ή ένας πολιτικός που καταχράστηκε χρήμα, μένει ατιμώρητος. Ίσως όλο αυτό να ξεπερνά τα όρια της λογικής. Πώς να το κάνουμε; Κάπου υπάρχει σύγχυση, κάτι δε βγαίνει στο μέτρημα.
Η ηθική οφείλει να ωφελεί το κοινό καλό. Δεν είναι υποκειμενική, είναι ξεκάθαρα αντικειμενική και λειτουργεί με μοναδικό κριτήριο τη λογική. Όσο πασέ κι αν θεωρείτε, τόσο αναγκαία είναι σε κάθε εποχή.
Κατηγορείς ανοιχτά κάποιον που είναι σκληρός αλλά ενδιαφέρεται, ενώ εσύ απλά συναινείς άνευ όρων. Στην αδικία, την κακία, την υποτίμηση. Γιατί απλά έτυχε να μην αφορά εσένα αλλά τον δίπλα.
Η πλανόδια ηθική κυκλοφορεί και στα τραπέζια των υπερδυνάμεων που αποφασίζουν εν μια νυκτί για την τύχη λαών κι εθνών γιατί απλά μπορούν. Αλλά αυτό θεωρείται παρέμβαση για το καλό τους. Δεν έχουν δικαίωμα να αντιδράσουν. Ούτε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Γιατί όταν όμως οι ταπεινοί λαοί αντισταθούν, τους ονομάζουν φανατικούς και δογματικούς; Γιατί απλά δεν έχουν τη δύναμη του ισχυρού.
Αμ το άλλο. Υπάρχει ο καρκίνος, υπάρχει και η θεραπεία του. Αλλά δεν αφορά τους πολλούς, αφορά τους λίγους. Στο κάτω-κάτω είμαστε πολλοί, δε μας χωράει όλους η Γη.
Ψάχνουν για νερό στον Άρη για όταν χαθούν τα αποθέματα εδώ στη Γη. Αλλά στην Αφρική δεν ενδιαφέρθηκε κανείς αν θα βρεθεί νερό. Τα παιδιά καθημερινά ψάχνουν για λίγο πόσιμο νερό και τρώνε πίτες από πηλό. Αλλά οι «μεγάλοι» αδιαφορούν κι οι υπόλοιποι σιωπούν, άρα και συναινούν.
Περισσεύουν όλα μπροστά σε αθώες ψυχές. Η παιδεία που δε λειτουργεί, παιδάκια που δουλεύουν για να ζήσουν ή ζητιανεύουν κι άνθρωποι άρρωστοι που ξεπουλούν τα πάντα για να ανελιχθούν οι ίδιοι. Μπροστά στο απροσδόκητο όλα είναι περιττά και μάταια.
Ο κόσμος μπορεί να είναι το πιο υπέροχο τοπίο να ζει κάποιος αλλά ταυτόχρονα κι ο χειρότερος τεκές. Πώς γίνεται η διαφορά; Αυτοί που ζουν μέσα, αυτοί οριοθετούν την ποιότητα του χώρου.
Να τη βρούμε ξανά την ηθική για να βρούμε και κάτι που να αξίζει. Μέσα απ’ τη δημιουργία, τη συμπόνια, τη συμπαράσταση. Ας πούμε να ασχοληθούμε περισσότερο την επόμενη φορά αν καίγεται το σπίτι του διπλανού. Να χαιρετήσουμε το γείτονα που κάθεται έξω στο πεζοδρόμιο. Γιατί η ηθική ενυπάρχει μόνο στην ανθρωπιά.
Όμως το σενάριο μοιάζει ουτοπικό. Γιατί η ηθική πάλιωσε, χάλασε, δεν είναι πια της μόδας. Το γυμναστήριο είναι, η ξεφτίλα είναι, η διατροφή είναι, ο ξεπεσμός είναι. Η ηθική όμως όχι.
Επιμέλεια Κειμένου Μέλανης Ανθίμου: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Μέλανη Ανθίμου
