Κάθε οικογένεια κρύβει μία απόχρωση και μία ακρίβεια. Κρύβει ένα κομμάτι σκέψης κι ένα νόημα με εκτεταμένους συμβολικούς χαρακτήρες που έρχονται να μεταμορφώσουν και να καθορίσουν τα πρόσωπα και τις συνομιλίες της. Έρχονται να ορίσουν τη δομή της, άσχετα από το πόσο επιτυχημένη ή όχι είναι. Γιατί η κοινωνία αλλάζει και οι οικογένειές μας αλλάζουν μαζί της.
Η οικογένεια -σύμφωνα με τον ορισμό της- είναι ένα σύνολο προσώπων που συνδέονται με δεσμούς και ζουν κάτω απ’ την ίδια στέγη. Κι αν δίπλα απ’ τη λέξη δεσμός ταιριάζει η λέξη «αίμα», η αγάπη γιατί πρέπει να θεωρείται στατική και κάτι αυτονόητο; Γιατί θα πρέπει η μορφή της οικογένειας ν’ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για ό,τι συμβαίνει σ’ αυτή κι αυτό να μην ορίζεται απ’ την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της;
Αιχμάλωτες σκέψεις μπροστά σ’ ένα μεταβαλλόμενο πρόσωπο, αυτό της σύγχρονης οικογένειας. Αιχμάλωτες σκέψεις που τείνουν να κατηγοριοποιήσουν τις οικογένειες σε εύρωστες και σ’ εκείνες που είναι ευάλωτες και μειονεκτικές. Σκέψεις που ανησυχούν για τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, την άνοδο των de facto σχέσεων, των μονογονεϊκών οικογενειών ή την αντίσταση απέναντι σε μερικούς ανθρώπους που θέλουν ν’ αποκτήσουν παιδιά. Αιχμάλωτες σκέψεις επειδή οτιδήποτε έξω απ’ τον γάμο και την πυρηνική οικογένεια –πατέρας, μητέρα, παιδιά– περιγράφεται σ’ ένα φάσμα από «αφύσικο» έως «κοινωνικό φαινόμενο». Πόσο παραδοσιακή είναι η παραδοσιακή οικογένεια και πόσο «προβληματική» είναι η αλλαγή της «φυσιολογικής» οικογένειας;
Αλλαγές που σηματοδοτήθηκαν πριν από τριάντα χρόνια με τα «παιδιά του σωλήνα» για να φέρουν μία ανατροπή στην έννοια της γονιμοποίησης αλλά και στη μετεξέλιξη της απόκτησης των παιδιών ήταν η αρχή της έκφρασης στην προσαρμοστικότητα της οικογένειας στις σύγχρονες συνθήκες, προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει. Για ν’ ακολουθήσει η προσπάθεια συγχρονισμού με το κλίμα των αλλαγών κι η επιδίωξη μίας κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης, φέρνοντας τη θέση της γυναίκας εκεί που πραγματικά της αξίζει, δημιουργώντας νέα συμβόλαια συζυγικών σχέσεων. Για ν’ αρχίσει σιγά σιγά να σπάει το μοντέλο των οικογενειών με παιδοκεντρικό χαρακτήρα. Για ν’ αρχίσει η ανατροπή των βαθιά στερεοτυπικών ρόλων, με ζευγάρια που αναζητούν τη συντροφικότητα και την πραγματική ευτυχία χωρίς να κάνουν εκπτώσεις σε αισθήματα και ανάγκες. Για ν’ αρχίσει ν’ αλλάζει η οικογένεια γιατί οι ανάγκες της αλλάζουν.
Στην ταινία “Boyhood” του Richard Linklater κρύβεται μία διορατική αφήγηση. Απαλλαγμένη από συναισθήματα μάς ταξιδεύει στη ζωή ενός νεαρού απ’ την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωσή του. Εκεί συναντάμε δημιουργικά και αφηγηματικά τα μεταβαλλόμενα σχήματα της οικογένειάς του, ως ιδέα που είναι απολύτως πιστή στην ανίχνευση των απτά σύνθετων δεσμών και της οικειότητας των οικογενειακών σχέσεων. Αυτό όμως που καταφέρνει η ταινία είναι να δημιουργήσει μια μονοφωνική ιδέα της οικογένειας που δεν είναι απλώς μία δομή αλλά ένα εξελισσόμενο σύνολο σχέσεων.
Για να’ ρθει και η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, «Πρόοδος των γυναικών στον κόσμο 2019 – 2020: Οικογένειες σ’ έναν κόσμο που αλλάζει», οπλισμένη με παγκόσμια δεδομένα τονίζοντας πως σήμερα δεν υπάρχει η ανάγκη ορισμού μίας τυπικής οικογενειακής φόρμας αλλά η ανάγκη για μία οικογένεια με βάση τις αρχές της ισότητας και της μη διάκρισης, καθώς και το δικαίωμα οικογενειακής ζωής χωρίς φαινόμενα εκμετάλλευσης.
Άλλωστε ο Satir το 1988 στο βιβλίο του «Πλάθοντας ανθρώπους» αναφέρει πως η μορφή της οικογένειας μπορεί να παρουσιάζει αρκετά προβλήματα που πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν. Όμως στην τελική αυτό που την καθορίζει είναι το κατά πόσο είναι αρμονική ή όχι η συμβίωση. Γι’ αυτό η επικοινωνία και οι κανόνες ορίζουν κυρίως την ομαλή λειτουργία της οικογένειας. Επομένως απ’ αυτή την άποψη όλες οι οικογένειες μπορούν να ‘ναι όμοιες.
Συντάκτης: Αναστάσιος Καλλίας
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
