Μέσα στο μυαλό του μανιοκαταθλιπτικού

Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε είπε ο Αϊνστάιν κι όσον αφορά τα άτομα πάσχοντες από διπολική διαταραχή, η σκέψη τους δεν είναι συνάρτηση της πραγματικότητας. Ένα συνονθύλευμα παραστάσεων διογκώνεται και μπλοκάρει τη δίοδο της λογικής. Μια ακούσια μεγέθυνση των πραγμάτων αποκωδικοποιεί εσφαλμένα μηνύματα που αλλοιώνουν τις καταστάσεις.

Ας υποθέσουμε ότι  μια ολοκληρωμένη σκέψη είναι ο χρόνος που χρειάζεται η γη για μια πλήρη περιστροφή. Έστω τώρα, ότι για κάποιο λόγο η γη αποφασίζει να αυξήσει ταχύτητα κι εκεί που ήθελε είκοσι τέσσερις ώρες για την περιστροφική κίνηση, χρειάζεται  μόνο τις δέκα. Η εναλλαγή μέρας και νύχτας θα έμοιαζε με ένα άνοιξε-κλείσε του διακόπτη. Τι θα συνέβαινε στις  σκέψεις τότε; Θα έμπαιναν στο fast forward και την ώρα που θα ξεκινούσες τη δημιουργία τους θα ερχόταν η νύχτα και θα τις σταματούσε. Θα έπαιζες με το χρόνο και με μια γρήγορη απεικόνιση εικόνων, που δε θα προλάβαινες  να αναλύσεις  και να συσχετίσεις με την πραγματικότητα. Ένα κουβάρι ανάκατων ιδεών θα σε τύλιγε και τότε θα ευχόσουν να σταματήσει η γη να κατέβεις. Αν όμως ήσουν πάσχων από την εξαντλητική ασθένεια της μανιοκατάθλιψης θα έψαχνες την ενέργεια για να κινηθείς μαζί της, και σ’ αυτό το σημείο αρχίζει η πάθηση.

Η ψυχική κατάσταση της υγείας ενός ασθενή με διπολική διαταραχή έχει να κάνει με τα παιχνίδια του νου που τον καταλαμβάνουν, επηρεάζοντας τη διάθεσή του. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τα αίτιά της, αλλά κανείς δε γνωρίζει με ακρίβεια τον κύριο λόγο. Μελέτες έχουν δείξει ότι είναι ένα κράμα βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Η δομή του εγκεφάλου, αν είναι ένα δίκτυο φτερωτών αγγέλων που μεταφέρουν μηνύματα για τη σωστή λειτουργία του, τότε ανάμεσά τους υπάρχουν κάποιοι έκπτωτοι που δρουν άναρχα και δημιουργούν αυτές τις ακραίες διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης. Και με τον επιστημονικό τρόπο, μια από τις αιτίες που προκαλεί τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής είναι έλλειψη ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Ένα τοις εκατό του πληθυσμού της γης υποφέρει από αυτήν την κουραστική ασθένεια. Οι τύποι του διπολισμού διαχωρίζονται ανάλογα την ένταση, τη συχνότητα, και τη διάρκεια των επεισοδίων. Η μακροπρόθεσμη θεραπεία των φαρμάκων τους καθιστούν λειτουργικούς και τους κρατάνε ασφαλείς από ακραίες καταστάσεις. Το Λίθιο είναι το φάρμακο που χορηγείται, για να τους προστατέψει από τις εξάρσεις της μανίας και της κατάθλιψης.

Αυτή η αντίθεση συναισθημάτων που βιώνουν τους δημιουργεί ψευδαισθήσεις . Είναι ένας νους με δύο όψεις που εξαντλεί τους ίδιους αλλά και τους γύρω τους. Το στάδιο της μανίας χαρακτηρίζεται από μια ορμητική κι αστείρευτη ενέργεια. Γυρίζει, γύρω και γύρω και γύρω, ψάχνοντας κάτι που νομίζει ότι ξέρει τι είναι. Γελάει τρανταχτά με ένα φασαριόζικο τρόπο, τραβάει την προσοχή με τον ακράτητο δυναμισμό του. Η ταχύτητα τον ζει. Πολλές φορές η έννοια του ανθρώπου δεν υπάρχει καθώς δεν έχει τη συναίσθηση των συναισθημάτων του και κατ’ επέκταση των άλλων. Νόηση, λογική, νιώθω, αισθάνομαι, δεν είναι αναγνωρίσιμα. Όταν βρίσκεται στη φάση της μανίας, ο άυλος νους τον καταβάλλει κι αρνείται να δει την πραγματικότητα. Τη φασαρία μέσα στο κεφάλι του την εκδηλώνει με μια γρήγορη και δυνατή ομιλία, με διαστήματα έντονου ενθουσιασμού, με μια ασυγκράτητη ενέργεια που τού στερεί τον ύπνο και με αισθήματα υπεροχής κι αυτοεκτίμησης να φουσκώνουν από τον αέρα του παραλογισμού που αναπνέει.

Πάνω στη μανία όλα τα στοιχεία είναι σε υπερβολική έξαρση και δημιουργούν κίνδυνο. Αν η κατάσταση ξεφύγει, έρχεται η μεταμόρφωση και γίνονται άνθρωποι με υπερδυνάμεις. Το μέγεθος της δύναμής τους κλιμακώνεται με τέτοια ταχύτητα που γίνονται ανίκητοι πραγματικά. Δε φταίνε όμως αυτοί, κύριος υπεύθυνος είναι ο νους που νοσεί.

Ένα ακόμη σημείο που πρέπει να προσέξουμε στους ασθενείς είναι ότι δε λυπούνται. Οι λόγοι είναι όλα τα παραπάνω, που τους κρατάνε μακριά από το να νιώσουν. Η ζωτικότητά τους ,τους κάνει ιδιαίτερα ελκυστικούς κι ερωτεύσιμους. Δεν μπορώ να ξέρω εάν το κάνουν σκόπιμα, ή αν είναι μια ασυνείδητη αντίδραση για να επιβιώσουν, αλλά είναι εξαίρετοι χειραγωγοί. Ενώ δε λυπούνται, προκαλούν τη λύπηση μέσα από τεχνάσματα και κόλπα. Απλώνονται δημιουργώντας έναν κύκλο που τους υπηρετεί κι αυξάνει το μεγαλείο τους. Μιμούνται! Μιμούνται τη χαρά όταν βρίσκονται στη μανιακή φάση και τη στεναχώρια όταν είναι σε κατάθλιψη. Ζουν σε ένα νέφος χαμηλού βαρομετρικού.

Έρχεται και η στιγμή που το κόκκινο μπαλόνι της χαρούμενης διάθεσης αρχίζει και ξεφουσκώνει. Δίχτυα απογοήτευσης κι αποτυχίας τον παγιδεύουν. Όλο αυτό που θαύμαζε ξαφνικά μοιάζει ανίερο. Η σκοτεινή όψη του φεγγαριού το γραπώνει και το ρίχνει στην κατάθλιψη. Η όρεξη παύει, η ενέργεια στερεύει και η βαθιά λύπη τον ρίχνει σε νάρκη. Και τότε αποσύρεται.

Έτσι κινείται η ζωή ενός ανθρώπου που νοσεί, διαγράφοντας κύκλους. Η στάση μας απέναντί τους πρέπει να είναι δίκαιη κι αληθινή, πέρα ως πέρα. Υπάρχουν υποστηρικτικές ομάδες που δημιουργούν το χώρο για να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του, ειδικοί που καθοδηγούν και δημιουργούν ένα δίχτυ ασφαλείας και υπάρχουμε κι εμείς, που τους αγαπάμε γιατί είναι δικοί μας άνθρωποι.

Η αναγνώριση της παθολογικής αυτής κατάστασης με τα ψυχικά συμπτώματα μπορεί να συμβεί στον καθένα μας. Δε φταίνε οι πάσχοντες, φέρουν όμως την ευθύνη για τη σωστή αντιμετώπισή της. Η παρουσία ανθρώπων που ανοίγουν το δρόμο προς αυτήν την κατεύθυνση είναι καταλυτική.