Πάντα θαύμαζα τους ανθρώπους που καταφέρνουν να διατηρούν την ηρεμία και την εσωτερική τους γαλήνη αυθεντικά κι αληθινά. Τι εννοώ;
Δεν ξέρω εάν σου έχει τύχει αλλά μιας και διανύουμε μια εποχή που η λεγόμενη «Νέα Σκέψη» έχει εισβάλλει στη ζωή μας και μας υπόσχεται απόλυτη και απεριόριστη ευημερία, υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να μας πείσουν ότι είναι πολύ ευτυχισμένοι και ευχαριστημένοι από τη ζωή τους. Πασχίζουν κυρίως δια των λόγων τους να μας περάσουν το μήνυμα ότι χαρακτηρίζονται από απόλυτη ηρεμία, μπόλικη πνευματικότητα και θετικότητα που ξεχειλίζει. Διατείνονται ότι έχουν βρει το νόημα της ζωής και της εσωτερικής γαλήνης και έχουν συνδεθεί με τον «εσωτερικό τους εαυτό». Θεωρητικά θα έπρεπε να αρκεστείς στα λεγόμενά τους αλλά δε σε πολυπείθουν κιόλας. Γιατί άραγε; Μήπως γιατί η ευτυχία τους είναι επίπλαστη;
Υπάρχουν για μένα δύο είδη «φτιαχτής χαράς». Το πρώτο περιλαμβάνει τις άκαρπες προσπάθειές μας να δείξουμε ότι «όλα είναι καλά» ή «όλα καλά θα πάνε», ενώ στην πραγματικότητα δε νιώθουμε καθόλου έτσι ή δεν έχουμε ενημερωθεί για το τι σημαίνει να χαρακτηρίζεται κανείς από θετικότητα. Το δεύτερο είδος είναι αυτό που βλέπουμε συχνά να προβάλλεται ως αλλαγή συνηθειών και απόλυτη επαφή με τη φύση, τα στοιχεία της και τη δύναμη που αντλούμε φιλώντας τα δέντρα, μυρίζοντας το χώμα και περνώντας τον καιρό μας στο δάσος ή σε έρημες τοποθεσίες ακούγοντας το κελάηδημα των πουλιών. Ωραία όλα αυτά και καλώς καμωμένα, αλλά υπάρχει κανείς που δε νιώθει έστω και στο ελάχιστο γαλήνιος όταν βρίσκεται στη φύση; Μακάρι να μπορούσαμε να είμαστε συνέχεια σε μέρη που μας χαλαρώνουν και μας βγάζουν τον καλύτερό μας εαυτό αλλά κατά πόσο είναι αυτό εφικτό; Ο πραγματικά γαλήνιος άνθρωπος είναι αυτός που βρίσκεται στην απόλυτη ηρεμία ή αυτός που διατηρεί την ηρεμία του όταν όλα γύρω του καταρρέουν και προσπαθούν να τον τραβήξουν στο σκοτάδι.
Για μένα η γαλήνη και η πραγματική ευτυχία είναι αποτέλεσμα μακράς προσωπικής εργασίας και βγάζω το καπέλο σε όσους καταφέρνουν να τη διατηρούν παρά τις συνθήκες. Στο χαλαρό τοπίο, με λίγες υποχρεώσεις, περιορισμένο κόσμο και ελάχιστες συγκρούσεις είναι πιο εύκολο να παραμείνει κανείς ήρεμος. Όμως στην πιεστική καθημερινότητα, τους γρήγορους ρυθμούς και τις προκλήσεις που καλούμαστε να ξεπεράσουμε, η διατήρηση της αισιοδοξίας μας είναι ακόμη πολυτιμότερη. Οι γονείς, για παράδειγμα, έχουν να σκεφτούν και την ευτυχία των παιδιών τους, τη στήριξη που χρειάζονται στις καθημερινές τους υποχρεώσεις, τη μεταξύ τους σχέση, όσα πρέπει να αντιμετωπίσουν μαζί και χωριστά στο σπίτι και στην εργασία. Αλλά και όσοι δεν έχουν τέτοιου είδους υποχρεώσεις έχουν προσαρμόσει τη ζωή τους με διαφορετικό τρόπο και καλούνται να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς τους το ίδιο καλά με τους πρώτους.
Κανείς δεν είπε φυσικά ότι είναι μεμπτό να επιλέγεις να σκέφτεσαι θετικά. Μπορείς να είσαι όσο αισιόδοξος θέλεις αλλά ως αποτέλεσμα πραγματικού συναισθήματος και όχι καταναγκαστικού θετικού τρόπου σκέψης. Αν καταφέρεις αυτή η χαρά να πηγάζει από μικρές καθημερινές πράξεις, από προσωπικά επιτεύγματα και εμπειρίες, τότε η αίσθηση σίγουρα θα γίνεται αντιληπτή από τους γύρω σου αβίαστα, χωρίς περιτυλίγματα και κορδέλες που να γράφουν «σκέφτομαι θετικά» ή «κοίτα με, είμαι χαρούμενος».
Μια από τις βασικές προϋποθέσεις που καθιστούν κάποιον «ανθεκτικό» είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει τα γεγονότα στη ζωή του και η σημασία που τους αποδίδει, ανεξάρτητα εάν αυτά καθαυτά είναι άξια να του προκαλέσουν αρνητικά ή θετικά συναισθήματα. Οι «ανθεκτικοί» άνθρωποι έχουν κατορθώσει να επιβιώσουν από δύσκολες καταστάσεις και έχουν δώσει ουκ ολίγες μάχες για μια ήρεμη ζωή. Μπορεί να πέρασαν πολέμους, πείνα, σοβαρές ασθένειες, να έχασαν κάποιον δικό τους ή και όλα αυτά μαζί. Μέσα από αυτά τα γεγονότα κατάφεραν να διατηρήσουν τον πυρήνα τους αλώβητο, μακριά από το κακό. Αυτοί αξίζουν συγχαρητήρια και όχι κάποιοι που διαστρεβλώνουν την έννοια της ευεξίας και απεκδύονται όποιου αρνητικού συναισθήματος. Άλλωστε όλα τα συναισθήματα είναι χρήσιμα, καθώς μας βοηθούν να επιβιώνουμε, να είμαστε σε εγρήγορση, να αντιλαμβανόμαστε τον κίνδυνο, να στρέφουμε την προσοχή μας στα σημαντικά.
Οι υπέρμαχοι της επιστήμης της Θετικής Ψυχολογίας με πρωτοπόρο τον M. Seligman μάς υπενθυμίζουν την αξία των θετικών συναισθημάτων μέσα από απλές πρακτικές, όπως η καταγραφή τριών θετικών εμπειριών στο τέλος κάθε μέρας, και την αξία της συναισθηματικής εμπλοκής με άλλους. Οι άνθρωποι καλούνται να βιώσουν ηρεμία ψυχής μέσα στο περιβάλλον στο οποίο ζουν, με τους ανθρώπους που επιλέγουν και στις συνθήκες που επικρατούν. Αντιθέτως η απομάκρυνση από τον πραγματικό κόσμο, η ωραιοποίηση ή η άρνηση της πραγματικότητας μπορεί να αποβούν καταστροφικές για την ψυχική μας υγεία.
Φυσικά, όταν μιλάω για φιγούρες που πασχίζουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι είναι ευτυχισμένοι, δεν αναφέρομαι σε μοναχούς ή ανθρώπους που επιλέγουν την ασκητική ζωή και δεν ενδιαφέρονται να δείξουν στους άλλους ότι βιώνουν υψηλά επίπεδα χαράς. Αυτοί είμαι βέβαιη ότι όντως βιώνουν εσωτερική πληρότητα. Αναφέρομαι σε όλους όσους διατυμπανίζουν πόσο καλά τα έχουν καταφέρει, ενώ εσύ νιώθεις ότι ψεύδονται. Γιατί για να το νιώθεις, κάτι σε οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα.
Η ευτυχία είναι εσωτερική υπόθεση και έχει την ιδιότητα ν’ αποτυπώνεται στο πρόσωπό μας όταν την βιώνουμε. Από την άλλη ένας δυστυχισμένος άνθρωπος ακόμη κι αν ζει στην πιο όμορφη περιοχή του κόσμου και περιβάλλεται από ένα πανέμορφο τοπίο, αδυνατεί να αντιληφθεί τη χαρά και μοιάζει να εκπέμπει μια μιζέρια ή μια δυστυχία. Είθε να βιώνουμε γαλήνη του νου σε κάθε μέρος -ήσυχο ή θορυβώδες- κι όχι μόνο να μιλάμε γι’ αυτή· να είμαστε αληθινά χαρούμενοι κι όχι μόνο να λέμε ότι είμαστε. Και να μην το κάνουμε αυτό σε βάρος των άλλων μας συναισθημάτων, γιατί όσο «μια ευτυχισμένη ζωή έχει να κάνει με τη γαλήνη του νου» (Κικέρων) άλλο τόσο «δεν μπορείς να βρεις γαλήνη αποφεύγοντας τη ζωή» (Virginia Woolf).
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
