Πώς ενισχύεται η ψυχική ανθεκτικότητα;

Ο εγκλεισμός δεν είναι εύκολος, ειδικά όταν στον επιβάλλουν. Ξαφνικά αλλάζει η καθημερινότητά μας, οι συνήθειές μας, η συναναστροφή  με τον έξω κόσμο. Απλά πράγματα που ήταν δεδομένα πλέον θεωρούνται πολυτέλεια. Η δύσκολη περίοδος που διανύουμε θα περάσει, μα θα αφήσει πίσω της κομμάτια που θα πρέπει να αναδομηθούν κι αυτό καλό θα ήταν να γίνει σε πιο γερές βάσεις.

Αυτό που θα μας βοηθήσει να ανταπεξέλθουμε είναι η ψυχική ανθεκτικότητα, η οποία δημιουργείται απ’ τη θετική προσαρμογή του ατόμου μετά από ένα τραυματικό γεγονός, καθώς και από την ικανότητά του για ανάκαμψη. Σκεφτείτε ένα αντικείμενο που φτιάχνεται σ’ ένα εργοστάσιο. Για να μπορέσει να βγει στην αγορά θα γίνουν κάποιες δοκιμές για να δουν πόσο ανθεκτικό είναι και μ’ αυτό τον τρόπο φαίνεται και το χρονικό πλαίσιο ζωής του. Αν δεν περάσει τις δοκιμές, το αναβαθμίζουν. Η προσαρμοστικότητα με τη σειρά της μας βοηθάει να προχωράμε όπως κι αν είναι οι συνθήκες, ίσως μ’ έναν διαφορετικό τρόπο, χωρίς να χάνουμε κομμάτια του εαυτού μας. Ας πάρουμε παράδειγμα τα δέντρα στην κορυφή του βουνού που για να ανταπεξέλθουν στις ισχυρές δυνάμεις των ανέμων λυγίζουν, κάποτε περισσότερο και κάποτε λιγότερο. Προσαρμόζονται για να μπορούν να επιβιώνουν στις δύσκολες δοκιμασίες που τους επιβάλλει η φύση. Κι οι άνθρωποι έχουν αυτή την ικανότητα. Εξάλλου πόσες δοκιμασίες έχουμε περάσει σαν ανθρωπότητα;

Οι προσωπικές μας εμπειρίες διαμορφώνονται απ’ τη δική μας αντίληψη μέσω των πέντε μας αισθήσεων. Με λίγα λόγια δε μας επηρεάζει ένα γεγονός αλλά το νόημα που του δίνουμε. Φτιάχνουμε τον δικό μας χάρτη που περιέχει τις πεποιθήσεις και τις αξίες μας και βάση αυτού έχουμε τις ανάλογες συμπεριφορές και συναισθήματα. Είναι πολύ σημαντικό το πώς ερμηνεύουμε μια κατάσταση, γιατί θα καθορίσει και τον τρόπο που θα τη βιώσουμε. Μπορούμε να δούμε τις δυσκολίες σαν ευκαιρίες; Ο άνθρωπος που βλέπει κάθε δύσκολη κατάσταση με αισιοδοξία και χιούμορ καταφέρνει να αποκτήσει ψυχική ανθεκτικότητα. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι η θετική αυτό-εικόνα, δηλαδή να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα θετικά μας στοιχεία και να δημιουργήσουμε ένα κέντρο εσωτερικού ελέγχου. Επίσης παίζει σημαντικό ρόλο η ύπαρξη νοήματος στη ζωή και η αυτό-φροντίδα.

Πώς ενισχύεται όμως η ψυχική ανθεκτικότητα; Την ενίσχυση μπορούμε να την πετύχουμε φροντίζοντας τον εαυτό μας, χωρίς κριτική και τιμωρία αλλά με συμπόνια και κατανόηση. Έτσι μπορεί να αυξηθεί η ζωτικότητά μας, η ενέργειά μας και κατ’ επέκταση να κάνουν την εμφάνισή τους θετικά συναισθήματα. Καλό θα ήταν επίσης να βρούμε ανθρώπους που μπορούμε να εκφραστούμε ανοιχτά, που θα ‘ναι δίπλα μας, χωρίς κριτική και θα μας ξεκουράζουν. Καμιά φορά αρκεί να ξέρεις πως είναι εκεί για σένα και βρίσκονται δίπλα σου. Θα πρέπει ακόμη να βάλουμε στόχους. Τι μας περιμένει εκεί έξω; Το να έχουμε έναν σκοπό δημιουργεί κίνητρα και αυτό θα μας δώσει περιθώρια ενδυνάμωσης. Στην ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας θα μπορούσε να συμβάλει η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες που έχουν νόημα για μας, η επικοινωνία με δικούς μας ανθρώπους, η επαφή με τη φύση και τη θάλασσα. Σε στιγμές ηρεμίας μπορούμε να φανταστούμε, να οραματιστούμε πώς και ποιοι θέλουμε να είμαστε όταν θα περάσει η ταραχή που αντιμετωπίσαμε. Καλό είναι επίσης να θυμόμαστε τα όμορφα πράγματα που έχουμε στη ζωή μας και είμαστε ευγνώμονες.

Ο εγκλεισμός μάς έφερε αντιμέτωπους με μια νέα πραγματικότητα, ξεχωριστή για τον καθένα. Ο φόβος μεγάλωσε και κλονίστηκε η ασφάλειά μας. Ο φόβος είναι απλώς ένα συναίσθημα και δε μας προσδιορίζει, όσο κι αν φαίνεται ανίκητος. Υπάρχει για να μας σπρώξει, να μας βοηθήσει να βγούμε απ’ τη ζώνη άνεσής μας, να μας δείξει πως χρειάζεται να δώσουμε τροφή σε κάτι άλλο. Κραυγή είναι ο φόβος, δε θέλει τροφή. Η αγάπη, η φροντίδα, η κατανόηση, η υποστήριξη, τα όμορφα συναισθήματα, η έκφρασή τους και η ευγνωμοσύνη μπορούν να τον περιορίσουν.

Είναι λογικό κάποιες μέρες να νιώθουμε πως στενεύουν τα όρια και να χάνουμε κομμάτια του εαυτού μας αλλά υπάρχει πάντοτε η επιλογή να ξαναβρούμε το κέντρο μας και να σταθούμε στα πόδια μας. Η θλίψη που βιώνουμε κάποιες φορές είναι ένα διάλειμμα, ένας τρόπος να μας πει το σώμα μας και το μυαλό μας να αφήσουμε για λίγο την αρένα και να γίνουμε θεατές. Όλα θα γίνουν όσο πιστεύουμε σ’ αυτά που έρχονται. Με θάρρος και πίστη προχωράμε, όσο κι αν φοβόμαστε. Όταν ρώτησαν τον Αϊνστάιν πώς νιώθει που είναι ευφυής, ο ίδιος απάντησε πως «Η προσαρμοστικότητα είναι πιο δυνατή απ’ την ευφυΐα».