Οι περισσότεροι έχουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας αναρωτηθεί για το τι συμβαίνει στο μυαλό μας. Ίσως, την πιο πειστική απάντηση -έστω κι αμφισβητούμενη από πολλούς- την έδωσε ο Φρόιντ που πίστευε πως η προσωπικότητά μας διαμορφώνεται από μια συνεχόμενη αλληλεπίδραση δυνάμεων που λειτουργούν σε τρία επίπεδα στο νου μας: το προσυνειδητό, το συνειδητό και το ασυνείδητο. Το πρώτο βρίσκεται μεταξύ των άλλων δύο. Αναπτύσσεται κι ωριμάζει παράλληλα με το «εγώ» κι αποτελείται από όλα αυτά που θα μπορούσαν να εισέλθουν στη συνείδησή μας.
Το συνειδητό είναι αυτό που «κουβαλάει» τους συλλογισμούς, τις αναμνήσεις, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά μας. Ένας βαστάζος θα λέγαμε που μεταφέρει καθετί για το οποίο έχουμε επίγνωση. Δημιουργεί ένα περιβάλλον ορθολογικής και κριτικής έκφρασης και σκέψης. Φέρει μέσα του επίσης και τη μνήμη, η οποία αν και δεν είναι αναπόσπαστο μέλος της συνείδησης, μπορεί να ανακτηθεί σχετικά εύκολα και να ευαισθητοποιηθεί προς πάσα κατεύθυνση κι όψη.
Τέλος, υπάρχει και το υποσυνείδητο που μπορεί να περιλαμβάνει απωθημένα, κρυφά γεγονότα, συνήθειες, αντιδράσεις, βιώματα της παιδικής κι εφηβικής ηλικίας. Πολλά από αυτά έχουν κριθεί ως μη αποδεκτά από το συνειδητό και βρίσκουν χώρο εκεί. Αν μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με κάτι, θα λέγαμε πως είναι σαν τον επεξεργαστή ενός υπολογιστή που εκτελεί ένα σημαντικό μέρος από τη δουλειά που πρέπει να συμβεί, ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό το μηχάνημα. Τα δεδομένα εισέρχονται κι εξέρχονται απ’ τον επεξεργαστή διαρκώς, χωρίς εμείς να βλέπουμε ποτέ ποια ακριβώς είναι αυτά. Στην ουσία, το υποσυνείδητο διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος της ζωής και συγκρούεται συχνά με το συνειδητό που «αποφασίζει» τι πρέπει να γίνει.
Στις διαπροσωπικές μας σχέσεις -και κυρίως στις ερωτικές- είναι εύκολο να μπερδευτούμε από την αντίθεσή τους. Εάν, το συνειδητό σού λέει ότι είσαι έτοιμος να βρεις έναν άνθρωπο που θα ‘ναι κοντά σε αυτό που επιθυμείς για εσένα, αλλά το υποσυνείδητο σου υπενθυμίζει όλα αυτά που σου συνέβησαν στο παρελθόν και σε έκαναν να χτίσεις πανύψηλα τείχη, τότε δεν πρόκειται να ψάξεις αληθινά κι οι δικαιολογίες θα διαδέχονται συνεχώς η μία την άλλη. Τα «πρέπει» θα υπερισχύουν των «θέλω». Θα συνεχίσεις να κάνεις δεύτερες σκέψεις και θα σε ελκύουν διαρκώς οι λάθος άνθρωποι, χωρίς να μπορείς να αντιληφθείς το γιατί. Αυτοί που δε σου ταιριάζουν και που αν έβαζες καθαρά τη λογική μπροστά θα ήθελες να αποφύγεις. Κι εσύ θα μένεις εκεί κατηγορώντας το σύμπαν, ή οτιδήποτε άλλο που δε θα είχε καμία σχέση με την αλήθεια.
Αυτό που στην ουσία κάνει το ασυνείδητο, είναι να σε κρατάει ασφαλή στη ζώνη άνεσής σου, αντλώντας εμπειρίες απ’ τις προηγούμενες σχέσεις σου. Προσφέρει λειψά δεδομένα, αναγκάζοντας το συνειδητό να κινείται χωρίς να το καταλαβαίνει στους δικούς του ρυθμούς. Και έτσι σε προφυλάσσει μεν, αλλά σε κρατάει και στάσιμο. Πρόκειται για ένα απίστευτα ισχυρό σύστημα άμυνας που αρκετά συχνά έρχεται σε κόντρα με τη διορατική και συναισθηματική ματιά. Το σημείο-κλειδί είναι ν’ αναζητήσεις εκείνον τον άνθρωπο που να είναι όσο πιο οικείος στον ψυχισμό σου. Να ανήκετε στον ίδιο κόσμο. Να μοιράζεστε κοινές αξίες κι ιδανικά.
Το υποσυνείδητο θα το αναγνωρίσει και θα τον κατηγοριοποιήσει ως κάτι που γνωρίζει, έτσι θα προβάλει ελάχιστες αντιστάσεις στο συνειδητό. Αυτό που πιστεύεις μέσα σου, δημιουργείται στον εξωτερικό κόσμο. Και μια πληγή βαθύτερη, είναι κι αυτή που σε κρατά πίσω. Βρίσκοντας το όμοιό σου, ολοκληρώνεσαι κι επουλώνεσαι. Ίσως να είναι κι αυτός ο σκοπός του. Να ξεκολλήσεις από οτιδήποτε δε σε βοηθά να εξελιχθείς.
Η όλη συνεργασία με το συνειδητό αφορά την επαναδιαπραγμάτευση ιδεών κι απόψεων σχετικά με τον έρωτα, την αγάπη, τη δέσμευση, την αφοσίωση, την εμπιστοσύνη, το σεβασμό και την εκτίμηση. Έτσι, από μία άποψη, το υποσυνείδητό ελέγχει και το μυαλό. Κι αυτό αντανακλάται στο ποιοι είμαστε και τι ελκύουμε. Οι καταστάσεις και τα γεγονότα που ζούμε. Κάθε άνθρωπος που επιλέγουμε να βάλουμε στη ζωή μας. Μπορείς να φτιάξεις ένα νέο πρόγραμμα, να διαγράψεις τυχόν παλιά κι αχρείαστα αρχεία και να κάνεις μια πλήρη επανεκκίνηση των προσδοκιών σου, ώστε να μάθεις τελικά να το κατευθύνεις εσύ και να μην του αφήνεις εξ ολοκλήρου το τιμόνι.
Ώστε να βρεις αυτό που έχεις φανταστεί ως ιδανικό.
Συντάκτης: Δημήτρης Μπότης
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
