Πώς θα 'ταν ο κόσμος μας αν όλα ήταν άγνωστα;

«Κι αν όλα είναι σχετικά;»· δε σκέφτηκε ποτέ κανείς. Πώς θα ήταν ένας κόσμος δίχως υπερανάλυση και κανόνες; Πώς θα ήταν να μην τρώγαμε φρίκες, επειδή τσακωθήκαμε ή αποκτήσαμε «εχθρούς»; Μπορεί να θύμιζε λίγο τον κόσμο όπως ήταν κάποτε, εάν πάμε πολλά χρόνια πίσω, τότε που δεν υπήρχαν οι έννοιες της γλώσσας, της ψυχολογίας και της λογικής, όπως τις ορίζουμε σήμερα. Πίσω στα χρόνια των προγόνων μας που δρούσαν με το ένστικτο, τη δική τους λογική δηλαδή, χωρίς πολλά διλήμματα και κόμπλεξ.

Όταν ο άνθρωπος άρχισε να «ορίζει», μπήκαν οι κανόνες, η ηθική, το σωστό και το λάθος, το δίκαιο και το άδικο. Νόμος και τάξη. Σε έναν κόσμο που τίποτα δε θα είχε ανακαλυφθεί, ίσως και να ζούσαμε λίγο καλύτερα. Ίσως πάλι να μην ήμασταν ικανοποιημένοι με την κανονικότητα και να ψάχναμε πώς θα φέρουμε την αλλαγή. Ωστόσο, μπορεί να μην πολυσκεφτόμασταν αποτελέσματα και συνέπειες, μπορεί να μη νοιαζόμασταν εάν κάποιος μας γουστάρει ή όχι. Αν τα πράγματα ήταν πιο απλά, πόσο χειρότερο θα μπορούσε να είναι το πλάνο ενός άγνωστου κόσμου;

Μεγαλώνουμε σε ομάδες, με κανόνες, με «πρέπει», με «όχι» που μας επιβάλλουν και ψεύτικα «ναι». Μεγαλώνουμε ενώ φοβόμαστε, σκεφτόμαστε τα πάντα για πάντα, ψάχνουμε «τι θα κάνουμε στο μέλλον» ξεχνώντας να ζήσουμε το τώρα. Πόσο όμορφη είναι η ζωή κι εμείς τη σπαταλάμε, γιατί αγχωνόμαστε, χρεωνόμαστε, μπουρδουκλονόμαστε και δεν ερωτευόμαστε κάθε στιγμή μας! «Πώς θα βγάλω λεφτά, πώς θα κάνω οικογένεια, πώς θα πάρω το πτυχίο, πώς θα ικανοποιήσω τους γονείς, τους φίλους, τους συντρόφους» (αντίστοιχα, όπου πώς βάλετε και πότε) και τελικά δε σκεφτόμαστε ούτε δευτερόλεπτο τι θέλει πραγματικά ο εαυτός μας. Γιατί όλα αυτά τα ερωτήματα είναι ερωτήματα που έχει θέσει η κοινωνία μας.

Ποιος θα μας ακούσει όμως; Πολλές φορές σκέφτομαι ότι αγχωνόμαστε για πολλά, μικροπράγματα που δεν έχουν καμία σημασία και αξία, που δεν περιλαμβάνει κανένας ορισμός και κανένα θεώρημα. Ακόμη και για κάθε λέξη που γράφω, υπάρχει αντίστοιχη εξήγηση. Κι εδώ πες μου «ας μη διάβαζες τόσο ψυχολογία» και θα σου πω «έχεις δίκιο». Αλλά είμαι κι εγώ ένας κανόνας στο ακανόνιστο χάος. Διάβασα για τις πανελλήνιες, για πτυχία αγγλικών και ξέχασα να πω στους φίλους μου ότι τους αγαπάω.

Δε χρειάζεται να πέσει μετεωρίτης για να χαθεί το είδος μας, ενώ ετοιμαζόμαστε για την αποφυγή ενός τέτοιου φαινομένου. Η μόνη διαφυγή είναι να ανοίξουμε τα μάτια μας και μια φορά να σκεφτούμε τι είναι εκείνο που θέλουμε εμείς να κάνουμε κι όχι τι περιμένουν οι άλλοι από εμάς. Να μάθουμε να απολαμβάνουμε την ύπαρξή μας και η επιβίωση να είναι συμβατή με όσα θέλει η ψυχή μας. Τότε θα ζούμε πιο αυθόρμητα και σίγουρα οι κόποι μας θα έχουν και καλύτερη απόδοση στην κοινωνία που προσπαθούμε να σώσουμε. Δε χρειάζεται να γυρίσουμε σε τακτικές των προγόνων μας. Έχουμε προχωρήσει πολύ κι έχουμε εξελιχθεί. Είναι όμως κι εκείνες οι φορές που νιώθουμε λες και σκεφτόμαστε ακόμη λιγότερο απ’ όσο οι πρόγονοί μας και απορούμε.

Χρειάζεται να μάθουμε στα παιδιά μας να μην αντιμετωπίζουν κάθε κατάσταση απόλυτα και να μην τα κλείνουμε στους τέσσερις τοίχους της δικής μας «λογικής». Είναι σημαντικό να μαθαίνουμε στις νέες γενιές να σκέφτονται σφαιρικά, να αμφιβάλλουν, χωρίς να τους παρουσιάζουμε έτοιμες απόψεις και ιδεολογίες που είναι πέρα για πέρα προσωπικές. Να μην εκπλήσσονται όταν βλέπουν κάτι διαφορετικό από όσα έχουν μάθει στην οικογένειά τους. Να είναι τα παιδιά μας ελεύθερα και αγνά, όπως θα έπρεπε να είναι και η κοινωνία μας. Αλλά κι αυτό σχετικό δεν είναι;