6 γυναίκες που άφησαν ιστορία στο ρεμπέτικο τραγούδι

Τον Ιανουάριο του 1949, ο νεαρός τότε Μάνος Χατζηδάκης πραγματοποιεί μια διάλεξη για το ρεμπέτικο τραγούδι. Μεταξύ άλλων αναφέρει πως ένα καταπιεσμένο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που ζει τον έρωτά του στην παρανομία, που η ζωή του η ίδια είναι στο περιθώριο, τραγουδά για τα συναισθήματα, τα μόνα που κυκλοφορούσαν ελεύθερα στους δρόμους εκείνη την εποχή.

Οι γυναίκες ρεμπέτισσες καθόλου απίθανο να ήταν οι πρώτες φεμινίστριες. Κόντρα σε μια καταπιεσμένη πατριαρχική κοινωνία, με το τσιγάρο στο στόμα μπαινοβγαίνανε στους τεκέδες. Γι’ αυτές η λέξη «αμαρτωλή» ήταν τίτλος και ο έρωτας επιλογή κι ελευθερία απέναντι στην καταπίεση μιας ολόκληρης εποχής. Κάποιες ρεμπέτισσες με τα τραγούδια και τις φωνές τους σημάδεψαν την ιστορία του ρεμπέτικου. Πάμε να δούμε έξι γυναίκες που έγραψαν ιστορία;

1. Ρίτα Αμπατζή

Η Ρίτα μεγάλωσε στη Σμύρνη και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ήρθε στην Αθήνα και έζησε στην Κοκκινιά. Ξεκίνησε να τραγουδάει στις αρχές του 1930. Το ρεπερτόριο της περιλάμβανε σμυρναίικα, δημοτικά και ρεμπέτικα τραγούδια. Τη δεκαετία 1930–1940 τα αγαπημένα δισκάκια των 78 στροφών είχαν τη σφραγίδα της, καθώς ηχογράφησε περίπου 400 κομμάτια. Συνεργάσθηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής, με μουσικούς, όπως ο Παναγιώτης Τούντας, ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Σπύρος Περιστέρης και ο Βασίλης Τσιτσάνης. Μετά τον πόλεμο του 1940 σταμάτησε να τραγουδάε Παντρεύτηκε δύο φορές, το 1930 με τον Γιάννη Τσίπαρη, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη, και έπειτα με τον συνάδελφό της Στέλιο Κρητικό, με τον οποίο απέκτησε έναν γιο. Έφυγε τον Ιούνιο του 1969 μετά από μάχη με τον καρκίνο του φάρυγγα και κηδεύτηκε στο Γ’ Νεκροταφείο της Νίκαιας.

2. Στέλλα Χασκίλ

Η Στέλλα η «Σαλονικιά» έμεινε στην ιστορία παρά το σύντομα πέρασμά της απ’ τη ζωή, καθώς πέθανε μόλις σε ηλικία 36 ετών. Εβραία στην καταγωγή, γεννήθηκε το 1918 στη Θεσσαλονίκη και το πραγματικό της όνομα ήταν Στέλλα Ιγεχασκέλ ή Γεχασκέλ–Γαέγου, καθώς ο σύζυγός της ονομαζόταν Ιάκωβος Γεχασκέλ. Αν και είναι η λιγότερη αναγνωρισμένη ρεμπέτικη γυναικεία φωνή, το όνομά της κουβαλά ολόκληρη ιστορία. Ξεκίνησε να τραγουδά σε ταβέρνες της  Θεσσαλονίκης πριν τον πόλεμο και αμέσως μετά τη λήξη του ήρθε στην Αθήνα όπου και απογειώθηκε στο ρεμπέτικο στερέωμα. Από την παρουσία της στην ιστορία του ρεμπέτικου κρατάμε την ιδιαιτερότητα της φωνής της (είχε μια βελούδινη ιδιαίτερη χροιά), την αποκλειστικότητα της πρώτης ερμηνείας στα πιο γνωστά ρεμπέτικα όλων των εποχών -«Ακρογιαλιές δειλινά», «Γκιουλ Μπαχάρ» του Βασίλη Τσιτσάνη, «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» του Απόστολου Καλδάρα- και τη δημιουργία δικών της τραγουδιών. Λένε πως τα τραγούδια που υπέγραψε ως στιχουργός και συνθέτης αποτελούν «προϊόντα συναλλαγής και υποχρεώσεων» των αυθεντικών δημιουργών -καθώς η ίδια δεν ήταν μουσικός-, δεν παύουν όμως να αποτελούν μεγάλες επιτυχίες ακόμα κι αν κάτι τέτοιο ισχύει. Πέθανε σε νεαρή ηλικία τον Φεβρουάριο του 1954.

3. Ρόζα Εσκενάζυ

Η Ρόζα είναι η δική μου αγαπημένη ρεμπέτισσα. Άλλωστε ήταν και η πρώτη που τραγούδησε σε πάλκο. Ισπανοεβραία από την Κωνσταντινούπολη με το πραγματικό της όνομα να είναι Σάρα Σκενάζι. Το 1900 έρχεται με την οικογένειά της στη Θεσσαλονίκη, όπου κόντρα στις αντιρρήσεις των γονιών της δουλεύει αρχικά ως χορεύτρια και έπειτα ως τραγουδίστρια. Το 1917 παντρεύεται τον πρώτο της άντρα αποκτώντας μαζί του έναν γιο. Όταν εκείνος πεθαίνει και έχοντας μέσα της το μικρόβιο του τραγουδιού αφήνει τον γιο της σε οικοτροφείο της Ξάνθης και πηγαίνει στην Αθήνα να κυνηγήσει το όνειρο. Δε χρειάστηκε πολύ για να στεφθεί «Βασίλισσα του ρεμπέτικου» και να συνεργαστεί σχεδόν με όλους τους ρεμπέτες της εποχής εκείνης. Στη δισκογραφία εμφανίζεται με 500 τραγούδια. Το ακριβοπληρωμένο συμβόλαιό της με την Columbia αναφέρει πως θα ηχογραφούσε 40 τραγούδια τον χρόνο και θα έπαιρνε ποσοστό 5% για κάθε δίσκο που θα πουλιόταν. Η ίδια εξομολογήθηκε πως θα είχε γίνει πολύ πλούσια αν δεν είχε αδυναμία στα ακριβά κοσμήματα. Ταξίδευε στο εξωτερικό όπου και έκανε διάσημες εμφανίσεις στις περιοδείες της. Πέθανε το 1980 στην Αθήνα, πάσχουσα από άνοια και καθηλωμένη μετά από ένα ατύχημα στο οποίο χτύπησε τον γοφό της.

4. Μαρίκα Νίνου

Η αρχοντορεμπέτισσα. Ο Μάνος Χατζηδάκης είχε πει για τη Μαρίκα Νίνου πως  «δίχως να το ξέρει χάραξε μέσα μας βαθιά τα ονόματα θεών της ταπεινοσύνης και της βυζαντινής παρακμής». Γεννήθηκε πάνω στο καράβι που μετέφερε την οικογένειά της στην Ελλάδα από τη Σμύρνη. Το πραγματικό της όνομα Ευαγγελία, από το όνομα του καραβιού. Ο πρώτος της γάμος έγινε σε ηλικία 17 ετών. Χωρίζουν, έχοντας αποκτήσει έναν γιο και εκείνη ξαναπαντρεύεται έναν ακροβάτη. Η πεθερά της τη βαπτίζει Μαρίκα, γιατί της θύμιζε τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Στις ακροβατικές περιοδείες πλαισίωνε με τραγούδια το σχήμα. Εκεί την άκουσε ο ρεμπέτης Πέτρος Κυριακός και τη σύστησε στο Χιώτη. Η καριέρα της μόλις είχε ξεκινήσει. Αθήνα, 1948–949, Κέντρο Φλόριδα, η Μαρίκα Νίνου ανεβαίνει στο πάλκο και προκαλεί πανικό. Τραγουδά με όλα τα σπουδαία ονόματα της εποχής. Στη ρήξη του Τσιτσάνη με τη Σωτηρία Μπέλλου οφείλεται και η γνωριμία τους που έμελλε να γίνει συνεργασία και έρωτας. Αν και ο Τσιτσάνης ήταν ο σταθερός της μουσικός, η Μαρίκα συνεργάστηκε με όλους τους μεγάλους συνθέτες και στιχουργούς. «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», «γεννήθηκα για να πονώ» και «απόψε κάνεις μπαμ» χτίζουν ιστορίες ακόμη και σήμερα. Έζησε έναν μεγάλο αλλά παράνομο μέχρι το τέλος έρωτα με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Ο χωρισμός τους ήρθε όταν εκείνη έφυγε για Αμερική για να δώσει τη δική της μάχη με τον καρκίνο, από τον οποίο είχε προσβληθεί και ο Τσιτσάνης δεν την ακολούθησε. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1957 σε ηλικία 35 ετών. Ο Τσιτσάνης δεν ήταν εκεί στην νεκρώσιμη ακολουθία. Η συγνώμη του προς αυτή ήρθε με ένα τραγούδι που ερμήνευσε η Καίτη Γκρέυ με τον τίτλο «Θέλω να είναι Κυριακή».

5. Ιωάννα Γεωργακοπούλου

Γεννημένη το 1920 στον Πύργο Ηλείας. Ήρθε με την οικογένειά της στην Αθήνα και ξεκίνησε το τραγούδι από τα 16 της, οπότε και έκανε και τις πρώτες ηχογραφήσεις. Πρόκειται για την μποέμισσα του ρεμπέτικου τραγουδιού με πάνω από 1000 τραγούδια να φέρουν την υπογραφή της φωνής της. Η «Γερακίνα» και το «Τρελέ τσιγγάνε» φέρουν τη σφραγίδα της. Αγαπημένη συνεργάτιδα του Βασίλη Τσιτσάνη. Γι’ αυτήν ο Τσιτσάνης έγραψε μερικά από τα πιο γνωστά ρεμπέτικα, όπως «Αργοσβήνεις μόνη», «Πέφτουν της βροχής οι στάλες» και «Αχάριστη». Την διαδέχθηκε στο πάλκο η Μαρίκα Νίνου, του Μανώλη Χιώτη και του Γιώργου Μητσάκη. Έφυγε από τη ζωή ίσως ως η τελευταία ρεμπέτισσα, τον Αύγουστο του 2007, σε ηλικία 87 ετών.

6. Σωτηρία Μπέλλου

«Η κορυφαία τραγουδίστρια της Ελληνικής Μπλουζ». Αυτό τουλάχιστον έγραψαν για αυτή οι New York Times. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή της. Η γυναίκα-θρύλος του ρεμπέτικου τραγουδιού. Ένα όνομα, μια ιστορία. Γεννημένη στη Χαλκίδα το 1921 παντρεύεται σε νεαρή ηλικία. Ο άντρας της μέθυσος, δεν αργεί να χρησιμοποιήσει το ξύλο. Εκείνη, σε έναν τους καβγά, του ρίχνει βιτριόλι στο πρόσωπο. Καταδικάζεται σε τρία χρόνια φυλάκιση, εκτίει ποινή 3 μηνών και βγαίνοντας φεύγει για την Αθήνα, καθώς δεν την ήθελε η οικογένειά της. Γυναίκα της Αντίστασης, συμμετείχε στο ΕΑΜ, συνελήφθη και βασανίστηκε το 1943. Ξεκινά το τραγούδι δίπλα στον Βασίλη Τσιτσάνη το 1947. Ποιος δεν τραγούδησε την «Συννεφιασμένη Κυριακή», ποιος δε χόρεψε το «Είπα να σβήσω τα παλιά» και ποιος δεν προσκύνησε στο όνομά της όταν τραγουδούσε πολύ αργότερα το «Δε λες κουβέντα». Συνεργάστηκε σχεδόν με όλους τους παλαιούς και σύγχρονους συνθέτες μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Μια γυναίκα με πάθος και πάθη. Είχε δηλώσει πως προτιμά τις γυναίκες, ήταν εθισμένη στο αλκοόλ και τον τζόγο. Η ίδια έφτασε στο σημείο να πουλήσει στο Κολωνάκι όλους τους δίσκους της για οικονομικούς λόγους. Τον Μάρτιο του 1993 εισήχθη στο νοσοκομείο «Σωτηρία» με αναπνευστική ανεπάρκεια. Ταλαιπωρήθηκε μέχρι τον Αύγουστο του 1997 όπου μετά από διάγνωση καρκίνου του φάρυγγα έχασε τη φωνή της και άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο «Μεταξά».

Σε όλες αυτές τις γυναίκες χρωστάμε σήμερα μεγάλο μέρος της μουσικής ιστορίας της χώρας μας. Ζωές σαν μυθιστόρημα που δίδαξαν με την ελευθερία τους, που το ήθος τους ήταν αυθεντικό και τα λόγια τους σταράτα. Σε αυτές τις γυναίκες που έπιασαν τη ζωή από τα μαλλιά και την ξεζούμισαν κυνηγώντας το όνειρό τους, την αγάπη τους για το ρεμπέτικο τραγούδι, χρωστάμε το λιγότερο τιμή και αναγνώριση.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ