«Καλοί τρόποι είναι η συμφιλίωση της μεγάλης ιδέας που έχουμε για τον εαυτό μας με τη μικρή ιδέα που έχουμε για τους άλλους» (Mark Twain, Αμερικανός συγγραφέας). Κι αλήθεια, πόσες φορές άραγε δε λειτουργήσαμε έτσι στη ζωή μας, θεωρώντας ότι είμαστε σκάλες ανώτεροι από κάποιον άλλον; Κι απαιτήσαμε πράγματα κι έντονο ύφος είχαμε και δεικτικοί γίναμε.
Και τώρα μια παύση. «Μα αφού είχα δίκιο και το ήξερε» ή «Έτσι έπρεπε να γίνει, αφού αυτό ήταν το σωστό», είναι κάποιες από τις πρώτες απαντήσεις που ξεπηδούν από το μυαλό. Ειλικρινά όμως, είναι απαντήσεις ή δικαιολογίες; Μήπως είσαι εσύ το χειριστικό άτομο στις σχέσεις σου;
Αναπάντητα ερωτήματα του τύπου «γιατί δεν περνάω καλά στη σχέση μου» ή «τι κάνω λάθος» φέρουν μια ευθύνη που έχουμε κι εμείς μερίδιο σε αυτή μέσω της συμπεριφοράς μας. Είναι εκείνο το άθροισμα των στοιχείων αλλά και τα επιμέρους χαρακτηριστικά που αποσκοπούν στη χειραγώγηση που οδηγούν στο να χαρακτηρίσουμε μια συμπεριφορά ως χειριστική. Καυτό θέμα αυτό και το παράδοξο είναι πως αρκετές φορές γινόμαστε χειριστικοί με επακόλουθο να υποφέρουμε.
Ως χειριστικό ορίζεται αυτό το άτομο το οποίο έχει στο μυαλό του πως επιθυμεί κάτι ή πως χρειάζεται ή πως πρέπει να γίνει κάτι με τρόπο απόλυτα συγκεκριμένο και δικό του, ενώ επιβάλει στους άλλους τα προσωπικά του πρέπει και θέλω με τρόπο πολλές φορές έμμεσο. Δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία ο άλλος θα φέρεται με τον τρόπο που ο ίδιος επιθυμεί χωρίς απαραίτητα να το αντιλαμβάνεται ότι τελεί υπό χειρισμό.
«Τα πάντα για να γίνει το δικό μου» είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό του χειρισμού. Αν όσο το σκέφτεσαι, αντιλαμβάνεσαι πως κάνεις οτιδήποτε περνάει από το χέρι σου προκειμένου να περάσει το δικό σου θέλω, από το πιο απλό μέχρι το πιο σύνθετο, από μια απλή έξοδο για ποτό μέχρι στο να κάνει ο άλλος αυτό που λες εσύ κι όχι αυτό που θέλει, τότε κάτι δεν πάει καλά. Υπάρχει μια έντονη ανάγκη να επιβληθείς, η οποία σταδιακά αρχίζει να δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα επικοινωνίας. Παύει να υπάρχει αλληλεπίδραση με τον άλλον κι αμοιβαιότητα, οπότε αυτόματα το άλλο άτομο αντιδρά.
«Δε θα σου πω τι θέλω, γιατί πρέπει εσύ να το μαντέψεις.» Πού αποσκοπεί αυτό; Στο να δημιουργηθούν ενοχές στον άλλον και η αίσθηση πως δεν καταλαβαίνει τις ανάγκες σου. Είναι σαν να έχεις μείνει από λάστιχο κι αντί να πάρεις και να ζητήσεις ευθέως τη βοήθεια κάποιου, να του παραπονιέσαι για όσα σου συμβαίνουν θεωρώντας πως πρέπει να στο προτείνει μόνος του. Και περιμένεις να το κάνει, γιατί θα σε λυπηθεί ή γιατί πρέπει να νιώθει την άτυπη ηθική υποχρέωση να το κάνει. Ουσιαστικά, αντί για ευθύτητα προσπαθείς πλάγια να χειριστείς το συναίσθημά του για να κάνει αυτό που εσύ επιθυμείς.
Έχεις σκεφτεί πως μερικές φορές χαρακτήρισες κάποιον χωρίς απαραίτητα να ισχύει ο χαρακτηρισμός που του αποδίδεις; Κι όχι γιατί έκανες λάθος, αλλά γιατί στην ουσία κάνεις προβολή των δικών σου ελαττωμάτων ή των αδύναμων σημείων σου, χωρίς να τ’ αναγνωρίσεις στον εαυτό σου. Βλέπεις στους άλλους το ελάττωμα που έχεις εσύ και προβάλλεις με λάθος τρόπο τους φόβους σου και τις ανασφάλειές σου, θεωρώντας πως είσαι υπεράνω αυτών.
Τότε, έρχονται να προστεθούν και τα κατά συνθήκη ψεύδη, όπως για παράδειγμα κάποιο θετικό σχόλιο που θα κάνεις στον άλλο, χωρίς όμως να το εννοείς πραγματικά· μπορεί να ειπωθούν για να μην τον πληγώσεις ή για να τον μαλακώσεις. Τα ψέματα, όμως, που αποτελούν δικαιολογίες, είναι αυτά που λέγονται για να μεγαλοποιήσεις τα κατορθώματά σου, ιστορίες που δημιουργείς για να καλύψεις τον εαυτό σου κι αποσκοπούν στο να χειριστείς τον άλλον. Είναι η ανάγκη σου να τον κάνεις να πιστέψει κάτι διαφορετικό από αυτό που είσαι. Κάτι που σου προσδίδει κύρος και σημαντικότητα.
«Θα σε πάρω τηλέφωνο» ή «φυσικά θα έρθω να κάνουμε αυτή τη δουλειά». Το «σε λίγο» που έγινε «ποτέ» κι οι υποσχέσεις που δεν τηρείς. Και μπορεί να υπόσχεσαι κάτι για μικροπράγματα, όμως στον άλλον δημιουργείς προσδοκίες κι αναμονή, για κάτι που με μια απλή δικαιολογία θα ακυρώσεις και που φυσικά έχεις την απαίτηση ο άλλος να κατανοήσει, να το αποδεχτεί και να μην αντιδράσει.
«Τόσα έχω κάνει για σένα». Από τις χειρότερες φράσεις που μπορεί να ξεστομίσει άνθρωπος. Σκέψου, λοιπόν, μήπως αυτή είναι μια φράση που πρεσβεύεις στη ζωή σου. Αν οτιδήποτε προσφέρεις ή η εξυπηρέτηση που κάνεις για τον άλλον γίνεται μόνο και μόνο για να λάβεις ένα αντάλλαγμα απ’ αυτόν. Όταν αρνηθεί να λειτουργήσει όπως του ορίζεις, τότε εφευρίσκεις κάποια μορφή πλάγιας ψυχολογικής βίας. Και το δικαιολογείς στον εαυτό σου, μεταθέτοντας την ευθύνη στον άλλον, θεωρώντας πως απλώς αντιδράς στην αδικία. Ένα κυλιόμενο τιμωρητικό μοτίβο που φέρνει απομάκρυνση, με σένα να καταλήγεις να είσαι το άτομο που πονάει.
Από την ανασφάλειά μας μπορεί κάποιες φορές να γινόμαστε παθητικά επιθετικοί. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη κι ειλικρινής επικοινωνία των αναγκών μας. Αν λοιπόν συμβαίνει κάτι τέτοιο, μήπως το κάνεις για να ελέγξεις μέχρι ποιο σημείο μπορεί ν’ ανταποκριθεί ο άλλος; Κι αυτό, μήπως μετουσιώνεται σε μια τεράστια συναισθηματική και ψυχολογική πίεση στο πρόσωπό του;
Από πολλές απόψεις μεταφράζεται ως αμυντικός μηχανισμός το να είναι ένα άτομο χειριστικό. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι πεπεισμένοι ότι αν ζητούσαν πραγματικά αυτό που ήθελαν και χρειάζονταν, η απάντηση θα ήταν αρνητική.» (Braham). Αν αρχίζεις να υποπτεύεσαι πως έχεις χειριστική συμπεριφορά συνάντησε τους φίλους σου, τον σύντροφό σου και δέξου ότι μπορεί να έχεις κάνει κάποιους λάθος χειρισμούς. Η αλλαγή ενός συγκεκριμένου είδους συμπεριφοράς μπορεί να είναι σημαντική, χωρίς απαραίτητα να είναι τόσο μεγάλη ώστε να σε μετατρέψει σε κάτι που δεν είσαι. Δεν μπορείς ν’ αλλάξεις τη θεμελιώδη ουσία σου, μπορείς να βελτιώσεις όμως σημαντικά την ποιότητα των σχέσεών σου. Άλλωστε τα λάθη είναι για ν’ αναγνωρίζονται και να συγχωρούνται.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ειρήνη Αγρίτη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
