Καθημερινά, πριν από το πρωινό μου περπάτημα, επισκέπτομαι τον φούρνο απέναντι από το παρκάκι της γειτονιάς μου για να προμηθευτώ τον πρωινό μου καφέ και κάποιο σνακ (αφού θα χάσω θερμίδες με το περπάτημα, ας το εκμεταλλευτώ!), ώστε να μου κρατήσει συντροφιά μαζί με κάποιο audiobook. Πριν από έναν μήνα περίπου όμως έκανα το λάθος και μπήκα στο κατάστημα χωρίς μάσκα. Αρχικά δεν το είχα αντιληφθεί, αλλά καθώς έδινα την παραγγελία μου στην υπάλληλο, παρατήρησα από μέρους της μια ασυνήθιστη συμπεριφορά. Με κοιτούσε με απορία και με ρώτησε τι καφέ ήθελα, ενώ συνήθως τον είχε έτοιμο πολύ πριν μπω μέσα.
Μετά από πέντε δευτερόλεπτα και δείχνοντας συνοφρυωμένη, είδα τα μάτια της να ανοίγουν διάπλατα και την άκουσα να με χαιρετά με τον συνήθη φιλικό τρόπο. Πριν προλάβω να αντιληφθώ την αλλαγή στην συμπεριφορά της, φώναξε αμέσως μια συνάδελφό της λέγοντας: «Ξέρεις ποιο είναι αυτό το κορίτσι;» κι εκείνη έκανε μια κίνηση που μου απέδειξε πόσο περιοριστική μπορεί να είναι μια μάσκα προστασίας από τον κορονοϊό. Σήκωσε το χέρι της και κάλυψε το πρόσωπό μου από τα μάτια και κάτω, ώστε να καταλάβει ποια είμαι. Αυτό, όχι μόνο με ξάφνιασε και μου προκάλεσε γέλιο, αλλά παράλληλα με έκανε να σκεφτώ πόσο πολύ έχουμε επηρεαστεί από τη χρήση της μάσκας, φέρνοντας στο μυαλό μου ένα άρθρο που είχα διαβάσει για την αρνητική επίδρασή της στην κατανόηση των εκφράσεων του προσώπου. Κι αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που μου συνέβαινε κάτι τέτοιο αφού στο παρκάκι, μόλις μια εβδομάδα πριν, με είχε δει μια μαθήτριά μου χωρίς μάσκα και με κατάλαβε μετά από είκοσι δευτερόλεπτα από τη φωνή μου.
Μελέτες αναφέρουν πως την περίοδο της πανδημίας η μάσκα έκρυψε τα συναισθήματα των ανθρώπων. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι συμμετέχοντες σε έρευνες αδυνατούσαν να κατανοήσουν και κυρίως να αποκωδικοποιήσουν τις εκφράσεις του προσώπου των συνομιλητών τους, ιδίως όταν οι πρώτοι ήταν άτομα με αυτισμό ή άνοια. Φυσικά, δεν είναι να απορεί κανείς, αφού το στόμα μας και το κάτω μέρος του προσώπου παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη των συναισθημάτων μας. Όταν, λοιπόν, αυτά καλύπτονται, η κοινωνική νόηση γίνεται δύσκολη, σε βαθμό που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αντίληψη των άλλων για όσα νιώθουμε και κατ’ επέκταση τη μεταξύ μας ομαλή επικοινωνία. Μπορεί ο σοφός λαός να υποστηρίζει ότι «τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής», αλλά φαίνεται να μην επαρκούν για να κατανοήσει ο συνομιλητής μας πώς νιώθουμε.
Ωστόσο, μέσα από τη συγκυρία της πανδημίας, κάποιος πιο εσωστρεφής χαρακτήρας ανακουφίστηκε, αφού τα συναισθήματά του παρέμειναν καλυμμένα απ’ τη μάσκα. Για άτομα, λοιπόν, που δυσκολεύονται ή ντρέπονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους είναι εξαιρετικά βολικό να φορούν διαρκώς τη μάσκα τους. Θα πρέπει βέβαια κάποια στιγμή να επιστρέψουν στην κανονικότητα, γεγονός που ίσως αποκαλύψει ότι η μάσκα λειτούργησε μόνο προσωρινά ως κάλυψη και η πραγματικότητα αναπόφευκτα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Επειδή όμως εμείς είμαστε εκ φύσεως αισιόδοξοι, θα αναζητήσουμε και εδώ θετικά. Ποια είναι αυτά; Αρχικά, έχοντας ως μοναδικό όπλο τα μάτια, πρέπει να εκλάβουμε ως πρόκληση την αποσαφήνιση των συναισθημάτων του συνομιλητή μας, ενεργοποιώντας τη φαντασία μας. Θα πρέπει δηλαδή να εξασκηθούμε στη νοητική αναπαράσταση αυτών που φανταζόμαστε ότι συμβαίνουν κάτω από τη μάσκα και να ακονίσουμε καλύτερα τις αισθήσεις μας, με σκοπό να επαληθευτούν οι προβλέψεις μας. Επιπλέον, καλούμαστε να συνδυάσουμε κομμάτια της μη λεκτικής επικοινωνίας, όπως η στάση του σώματος, με αυτά της λεκτικής, όπως το ύφος και ο τόνος της φωνής και να βγάλουμε συμπεράσματα για το τι εννοεί το πρόσωπο απέναντί μας.
Επειδή η υγεία μας είναι ό,τι πιο σημαντικό, κατανοεί κανείς γιατί η χρήση της μάσκας είναι απαραίτητη. Εκτός κι αν ξεχαστούμε καμιά φορά, οπότε οι αντιδράσεις των γύρω μας μπορεί να μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε πόσο πολύ ένα κομμάτι ύφασμα έχει γίνει μέρος της ζωή μας, ενώ οι γύρω μας μπορεί ακόμα και να δυσκολεύονται να μας αναγνωρίσουν χωρίς αυτό, όπως συνέβη στη δική μου περίπτωση.
Δεν ξέρω αν συμφωνείτε, αλλά πιστεύοντας πολύ στη σημασία της μη λεκτικής επικοινωνίας και των εκφράσεων που αντικατοπτρίζουν τα συναισθήματά μας, θα ευχόμουν να βρούμε άλλους τρόπους να πατάξουμε την πανδημία, ώστε να μη χρειάζεται πια να φοράμε μάσκες. Όχι γιατί δεν είναι αποτελεσματική η χρήση τους, αλλά γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι «ο σύγχρονος άνθρωπος συχνά επικοινωνεί καλύτερα με το χαμόγελό του παρά με τη γλώσσα». Paul Carvel.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Εύη Λεγάτου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
