Γυναίκα· λογοτεχνικό σύμβολο της αγνότητας, της ομορφιάς, του έρωτα και της τρυφερότητας. Έχει τόσο υμνηθεί στα βιβλία, στα ποιήματα και στις συζητήσεις με τους δημιουργούς της, όσο κι έχει καταδικαστεί σε μια ατέρμονη αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων. Την αγαπούν αλλά και τη φθονούν, τη θέλουν αλλά υπό προϋποθέσεις και γι’ αυτό ακόμα και σπουδαίοι καλλιτέχνες, δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από την παγίδα των στερεοτυπικών της αναπαραστάσεων.
«Πολύ μακιγιάζ και λίγα ρούχα αποτελούν πάντα ένα αλάνθαστο σημάδι απελπισίας σε μια γυναίκα.»
Η φράση αυτή ανήκει στον Oscar Wilde και παρ’ όλο που γράφτηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, φαίνεται πως ως άποψη επικρατεί ακόμα και σήμερα. Είναι γνωστό εξάλλου πως οι γυναίκες πρέπει να ντύνονται όμορφα αλλά όχι αποκαλυπτικά -σύμφωνα με την πατριαρχία-, να μη βάφονται πολύ αλλά να μη βγαίνουν έξω κι απεριποίητες. Πρέπει να σκεφτούν το μήκος της φούστας, το κόψιμο της μπλούζας και το χρώμα των χειλιών τους, μήπως και θεωρήσουν πως είναι απελπισμένες για προσοχή, οπότε και να τους τη δώσουν με ελεημοσύνη.
«Μην περιμένετε για την καλή γυναίκα. Δεν υπάρχει.»
Ο Μπουκόφσκι μας ενημερώνει σ’ αυτό το σημείο πως όποια γυναίκα θεωρεί τον εαυτό της καλή να αποχωρήσει από το άρθρο γιατί ψεύδεται ασυστόλως ή βασικά καλύτερα να μείνει για να επιβεβαιώσει την άποψή του. Όσοι αναγνώστες επίσης που έχουν μια «καλή» γυναίκα δεν πρέπει να αυταπατώνται· δεν είναι καλή αλλά αι εκείνοι που επιθυμούν μια, να ξέρουν πως δε θα την βρουν. Μας δίνει ταυτόχρονα και μια ξεκάθαρη θέση για την ηθική και το καλό-κακό, οπότε κρατήστε πως τα πράγματα είναι απόλυτα και ξεκάθαρα.
«Υπάρχουν μόνο μισή ντουζίνα άνδρες στον χώρο των γραμμάτων (και καμία γυναίκα) που αξίζει να εκδοθούν.»
Ο Έλιοτ πιθανότατα είχε ξεχάσει τη Σαπφώ, τη μαντάμ ντε λα Φαγιέτ, την Έμιλι Ντίκινσον τη Μαίρη Σέλλευ και πολλές άλλες γυναίκες που πιθανότατα δεν αξίζουν κατά την άποψή του να εκδοθούν. Αλλά χωρίς ν’ αναφέρουμε όλες τις γνωστές ποιήτριες και συγγραφείς που κατάφεραν να δώσουν τις λέξεις τους στον κόσμο κι έμειναν αθάνατες εξαιτίας του ταλέντου τους, ας σκεφτούμε όλες εκείνες που δεν πέτυχαν ποτέ. Λόγω της θέσης και τους φύλου τους, στο μυαλό τους είχε επικρατήσει η πατριαρχική άποψη πως είναι ανίκανες, πως δε θα φτάσουν ποτέ τους άνδρες.
«Και μόνο η εμφάνιση της γυναίκας δείχνει ότι δεν είναι προορισμένη για τα μεγάλα έργα, ούτε πνευματικά, ούτε χειρωνακτικά.»
Ο Σοπενχάουερ κι ο Έλιοτ σε μια άλλη ζωή θα μπορούσαν να είναι φίλοι βάσει των απόψεών τους για τις γυναίκες. Προσθέτοντας στην προηγούμενη άποψη, αναφέρει πως το γυναικείο φύλο ουσιαστικά είναι ανίκανο για κάθε έργο τόσο πνευματικό, όσο και χειρωνακτικό, πόσο μάλλον για κάτι σπουδαίο. Αυτό είναι δεδομένο πως είναι ανδρικό προνόμιο. Αλλά αυτό το συμπέρασμα έχει λεχθεί μετά από παρατήρηση της εξωτερικής εμφάνισής της, γιατί αναμενόμενα αυτό είναι που διαδραματίζει τον βασικότερο ρόλο στην επίτευξη σπουδαίων πραγμάτων.
«Πηγαίνεις στις γυναίκες; Μη λησμονήσεις το μαστίγιο.»
Ο Νίτσε γι’ ακόμα μια φορά μας άφησε άφωνους· όχι όμως από θαυμασμό. Στον λόγο του Ζαρατούστρα αναφέρει πως όταν μιλήσει στις γυναίκες για το πώς θα πρέπει να αλλάξει ουσιαστικά ο κόσμος και να εγκαθιδρυθούν νέες αρετές, δεν πρέπει να παραλείψει να χρησιμοποιήσει τη βία στις γυναίκες. Πώς αλλιώς μπορούν να μάθουν αυτές άλλωστε εάν όχι με το μαστίγιο; Εξάλλου, δεν ήταν τίποτα παραπάνω από αντικείμενα που εξυπηρετούσαν συγκεκριμένους σκοπούς.
«Οι γυναίκες εκπροσωπούν τα συμφέροντα της οικογένειας και της σεξουαλικής ζωής.»
Ο Φρόιντ φαίνεται να συμφωνεί με τη νιτσεϊκή πεποίθηση πως η γυναίκα δεν είναι κάτι παραπάνω από ένα μέσο για να επιτευχθεί κάτι στην κοινωνία. Στην περίπτωση του ψυχαναλυτή, είναι κάτι σαν όργανο ικανοποίησης του άνδρα και παραγωγής παιδιών, έπειτα πρέπει να αφοσιωθεί στη φροντίδα τους, εάν έχει γεννηθεί κάποιο κορίτσι να το μάθει όσα πρέπει και όταν παντρευτούν να δώσει πάλι όλη της την προσοχή στον σύζυγό της. Κάπου εκεί τελειώνει κι η αποστολή της γυναίκας σ’ αυτόν τον κόσμο.
«Μια γυναίκα που έχει άνδρα είναι πιο καλόβολη από μια γυναίκα που δεν έχει.»
Το τραγικό της δήλωσης αυτής είναι πως προέρχεται από μια γυναίκα συγγραφέα, την Τζέιν Όστεν. Έχοντας υποστεί τέτοια χειραγώγηση, ακόμα και οι γυναίκες πίστευαν – ελπίζω όχι και σήμερα – πως η ευτυχία τους, η καλή τους διάθεση και η χαρά για τη ζωή εξαρτάται από έναν άνδρα. Θεωρείτο επίσης κι απαραίτητος ο γάμος που θα ολοκλήρωνε τον προορισμό της, για τον οποίο μιλήσαμε και παραπάνω, αλλά και θα την έκανε πιο συνετή.
«Υπάρχει κάτι που χρειάζεται κάθε γυναίκα κι αυτό είναι ένας άνδρας για να τον κατηγορεί.»
Ο Φίλιπ Ροθ βρίσκει σε αυτό το σημείο άλλες δύο χαρακτηριστικές -σύμφωνα με τους άνδρες- ικανότητες των γυναικών: την γκρίνια και το παράπονο. Είναι ευρέως γνωστό πως οι δόλιες γυναίκες κατηγορούν συνεχώς τους άνδρες ενώ εκείνοι κάνουν τα πάντα για να τους προσφέρουν μια καλή ζωή. Οι «ύπουλοι» θύτες και τα «γενναία» θύματα που υπομένουν την τυραννία της γυναίκας τους, κάτι που οι τελευταίες φαίνεται να το έχουν ιδιαίτερη ανάγκη. Οπότε για άλλη μια φορά η γυναίκα παρουσιάζεται ως αξεσουάρ αλλά σ’ αυτή την περίπτωση είναι κι ενοχλητικό.
«Ο άνδρας που σιωπά αρνείται. Η γυναίκα που σιωπά συναινεί.»
Ο -λόγιος- Louis Massignon μας μεταφέρει τη δικαιολογία όλων των ανδρών που κακοποίησαν μια γυναίκα: «δε μίλησε, άρα συμφωνούσε». Για κάποιο λόγο οι γυναίκες ποτέ δε φαίνεται να μιλούν: όταν δεν ακούγονται, όταν τους κλείνουν το στόμα, όταν τις απειλούν, όταν τις εκβιάζουν, όταν τους στερούν θεμελιώδη δικαιώματα, όταν τους λένε τι πρέπει να πουν, όταν κλείνουν τ’ αυτιά τους όταν εκείνες φωνάζουν. Αναρωτιέμαι, γιατί οι γυναίκες μένουν σιωπηλές; Γιατί ο άνδρας (ο λευκός sis άνδρας) έχει την εξουσία να πει «όχι» κι αυτό το «όχι» να μετρά.
«Οι γυναίκες μας εμπνέουν να κάνουμε μεγάλα πράγματα και μας εμποδίζουν να τα πραγματοποιήσουμε.»
Κλείνοντας με την «αισιόδοξη» άποψη του Α. Δουμά, δίνει τα εύσημα για την έμπνευση και για τη δημιουργικότητα που προκαλούν οι γυναίκες – πολλές φορές μάλλον από τα δεινά που καλούνται να υποστούν οι άνδρες από εκείνες – αλλά δε θα πρέπει να μείνουμε εκεί. Οι υποχθόνιες μούσες, επειδή δεν αντέχουν πιθανότατα να πετύχουν τόσα πολλά οι άνδρες, κάνουν τα πάντα για να τους εμποδίσουν από απέχθεια, μίσος ή οτιδήποτε άλλο που θα μπορούσε να στερήσει από τους άνδρες τη δόξα και την επιτυχία.
Μετά από τα σεξιστικά «χτυπήματα» της ιστορίας μέσα από τους ποιητές και τους συγγραφείς, θα σας παρακαλούσα να μην απορρίψετε τους παραπάνω. Διαβάστε τους, κρατήστε τα χρήσιμα στοιχεία και προσπαθήστε αυτό μονάχα: να είστε φεμινιστές!
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου