Έχεις αυτοεκτίμηση, άρα έχεις κι αυτοπεποίθηση, σωστά; Μήπως, όμως, συμβαίνει το αντίθετο; Επειδή έχεις αυτοπεποίθηση έχεις κι αυτοεκτίμηση; Και τελικά η αυτοεκτίμηση κι η αυτοπεποίθηση είναι διαφορετικές έννοιες ή συγκλίνουν σε κάποιο βαθμό; Εννοιολογικά η αυτοεκτίμηση ορίζεται ως το σύνολο των αξιολογήσεων και των αισθημάτων που έχουμε για τον εαυτό μας, οπότε έχει να κάνει με τη γενικότερη αίσθηση του «ποιος είμαι». Από την άλλη, η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη/εμπιστοσύνη ότι ο εαυτός μας διαθέτει τις ικανότητες/δεξιότητες ώστε να ανταπεξέλθει επιτυχώς σε μια αποστολή ή πρόκληση. Η αυτοπεποίθηση, λοιπόν, κατοπτρίζει την αίσθηση του «τι μπορώ να καταφέρω».
Εξ ορισμού, γίνεται αντιληπτό πως η αυτοεκτίμηση διαφοροποιείται από την αυτοπεποίθηση. Συνδυάζονται, όμως, ποικιλοτρόπως, ανάλογα με τα ατομικά χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα του καθενός. Μπορεί, δηλαδή, ένα άτομο να διαθέτει και τις δύο ποιότητες σε υψηλό ή χαμηλό επίπεδο, αλλά εξίσου συχνά συναντάται αντίθεση μεταξύ αυτών. Έτσι, ένα άτομο είναι πιθανό να έχει υψηλή αυτοεκτίμηση, αλλά χαμηλή αυτοπεποίθηση και το αντίστροφο. Ίσως το να είναι αυτές οι έννοιες ταυτόχρονα σε υψηλό ή χαμηλό επίπεδο να είναι πιο εύκολα κατανοητό, αλλά πώς γίνεται κάποιος να τις διαθέτει αντίστροφα;
Ένα άτομο με υψηλή αυτοεκτίμηση, αλλά χαμηλή αυτοπεποίθηση νιώθει πως ίσως δε διαθέτει τις ικανότητες να ολοκληρώσει επιτυχώς ένα στόχο, ένα πρότζεκτ, μια δραστηριότητα, αλλά αυτό δε μειώνει την αυτο-αξία του, ούτε αποτελεί λόγο να τεθεί αυτή υπό αμφισβήτηση. Από την άλλη, ένα άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση και υψηλή αυτοπεποίθηση εμπιστεύεται τις ικανότητές του και ότι μπορεί να επιτύχει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά αυτό δεν είναι ικανό να κάνει το άτομο να νιώσει άξιο κι επαρκές.
Η αυτοεκτίμηση είναι μια ποιότητα που ξεκινάει να χτίζεται από τα πρώιμα χρόνια της ζωής, μας και είναι άμεσα συνυφασμένη με την αγάπη και την αποδοχή που δεχτήκαμε καταρχάς και βασικά από τους φροντιστές μας κι έπειτα από το υπόλοιπο κοινωνικό περιβάλλον. Εάν επικρατούσε η αίσθηση πως αυτό που ήμασταν δεν ήταν πλήρως αποδεκτό, αλλά χρειαζόταν μονίμως βελτίωση ή δεν ήταν ποτέ αρκετό, αν νιώθαμε πως για να είμαστε αγαπητοί και αρεστοί από τους φροντιστές και τους σημαντικούς άλλους χρειαζόταν να πληρούμε κάποιους όρους και προϋποθέσεις, τότε είναι πιθανό η αίσθηση της αυτο-αξίας μας να συνδέθηκε με όρους και προϋποθέσεις και στην ενήλική ζωή. Αυτό σημαίνει ότι νιώθουμε πως για να αξίζουμε πρέπει με κάποιο τρόπο να το αποδεικνύουμε. Νιώθουμε πως αξίζουμε μόνο «όταν…» ή «αν…». Μειωμένη αίσθηση αυτο-αξίας οδηγεί αυτόματα στη μειωμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης.
Από τη στιγμή που θα εδραιωθεί η χαμηλή αυτοεκτίμηση μέσα μας μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο να κυνηγάμε την επιτυχία, αλλά ακόμα κι αν τα καταφέρνουμε, αυτή να μην είναι ποτέ αρκετή για να νιώσουμε την αξία μας, γιατί πάντα θα υποβόσκει ο φόβος μιας επερχόμενης αποτυχίας. Επιπλέον, η χαμηλή αυτοεκτίμηση μάς κάνει να κρατάμε απόσταση από επαίνους και θετικά σχόλια τρίτων ενώ αντιθέτως να δίνουμε ιδιαίτερη βάση σε μια κακή κριτική ή ένα απαξιωτικό σχόλιο.
Ομοίως με την αυτοεκτίμηση, τα θεμέλια της αυτοπεποίθησής μας μπαίνουν και αυτά στην παιδική ηλικία κι έχουν να κάνουν με το κατά πόσο οι φροντιστές μας και το περιβάλλον μας μας εμφυσούσαν την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, πίστευαν στην ικανότητά μας να ανταπεξερχόμαστε στις απαιτήσεις των εκάστοτε συνθηκών (αναλογικά με την ηλικία μας, φυσικά) κι ενίσχυαν την ανεξαρτησία μας. Από την άλλη, βέβαια, το ότι μπορεί να μην εμπιστεύονταν οι σημαντικοί άλλοι τις ικανότητές μας σε καμία περίπτωση δεν ήταν ένδειξη πως αυτές δεν υπήρχαν. Η αυτοπεποίθηση, λοιπόν, είναι ένα δομικό στοιχείο του χαρακτήρα μας που χτίζεται με τα χρόνια, μπορεί να μην είναι σταθερό σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας κι, επίσης, είναι απολύτως φυσιολογικό να έχει διαφορετική ένταση σε διαφορετικούς τομείς. Αυτό σημαίνει πως είναι πιθανό να περάσουμε περιόδους που μπορεί να νιώθουμε μεταβολή στην αυτοπεποίθησή μας ή ακόμα μπορεί να νιώθουμε υψηλή αυτοπεποίθηση όσον αφορά την καριέρα μας, αλλά χαμηλή στις ερωτικές μας σχέσεις. Το να νιώθει ένα άτομο υψηλή αυτοπεποίθηση σε όλους τους τομείς της ζωής του μπορεί να φαντάζει ιδανικό, όμως, από την άλλη ίσως να είναι μια ένδειξη ασταθούς ή διαστρεβλωμένης αυτο-αντίληψης, ναρκισσιστικής τάσης ή ιδιαίτερα εγωκεντρικής προσωπικότητας.
Η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση είναι έννοιες διαφορετικές και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει πως μπορούν να συνδυαστούν, χωρίς ωστόσο το επίπεδο (χαμηλό ή υψηλό) της μίας να είναι ένδειξη για το επίπεδο της άλλης. Ως σημαντικά δομικά στοιχεία της προσωπικότητάς μας χτίζονται και τα δύο από την παιδική ηλικία. Παρ’ όλα αυτά, αν τα θεμέλια που μπήκαν τότε δε μας εξυπηρετούν στην ενήλική ζωή μας, υπάρχει πάντα τρόπος, συνήθως μέσω ψυχοθεραπευτικών μεθόδων, να αυξήσουμε τον βαθμό που τα νιώθουμε. Μια χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αυτοπεποίθηση δε μας κληρονομήθηκε εις αεί, όπως το χρώμα των ματιών μας. Μπορεί να τη φέρουμε χωρίς να σημαίνει πως αυτό δεν αλλάζει. Το να διαθέτουμε αυτογνωσία και μια όσο το δυνατόν ακριβή αίσθηση όσον αφορά τον εαυτό μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αλλά εξίσου -αν όχι πιο σημαντικό- είναι να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και για τον εαυτό μας.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ευαγγελία Θεοδωρούδα
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
