Ένα άτομο που κακοποιεί ζώο είναι πολύ κοντά στο να το κάνει σ' άνθρωπο

Δεν είναι λίγες οι φορές πλέον που θ’ ακούσουμε για περιστατικά βίας προς τα ζώα. Όλο και πιο συχνά εμφανίζονται στην οθόνη ενημέρωσής μας, είτε αυτή είναι το κινητό είτε η τηλεόραση ή ο υπολογιστής μας, ειδήσεις ότι κάποιο ζώο έπεσε θύμα εκμετάλλευσης ή κακοποίησης. Πολύ πιθανό θα είναι να προσπεράσουμε τις ειδήσεις αυτές ή να πούμε «Αχ! Τι κρίμα το καημένο το ζωάκι! Μα τι άνθρωποι υπάρχουν» και μετά να συνεχίσουμε κανονικά τις ζωές μας σαν να μην είχε τόση σημασία τελικά αυτό που μόλις παρακολουθήσαμε.

Προσπερνούμε τέτοιου είδους ειδήσεις ως απόρροια της γενικότερης παθητικότητας και κυνικότητάς μας ξεχνώντας ότι ο άνθρωπος που θα κακοποιήσει το ζώο είναι ένα βήμα ακριβώς πριν κακοποιήσει κι έναν άλλον άνθρωπο. Δεν απέχουν τόσο πολύ οι δύο αυτές καταστάσεις. Φθάνει μόνο ν’ αναλογιστείς τον λόγο που κάποιος έφθασε στο σημείο να κακοποιήσει ένα πλάσμα που αναπνέει κινείται κι υπάρχει -κι όχι, σίγουρα δεν δικαιολογία να συμβεί επειδή δεν ήταν υπάκουο ή επειδή έσπασε κάτι μέσα στο σπίτι ή χάλασε κάποιο αγαπημένο προσωπικό αντικείμενο του ιδιοκτήτη του. Έφθασε στο σημείο να κακοποιήσει ένα ζώο επειδή αυτό ήταν μόνο του, ευάλωτο, μικρότερης διάπλασης, του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη και δεν μπορούσε ν’ αντιδράσει. Θεωρείς ότι η παραπάνω περιγραφή ταιριάζει μόνο σε κάποια γάτα;

Αναμφίβολα περνούν από το μυαλό μας χιλιάδες άνθρωποι που σε μια ευάλωτη στιγμή τους μπορούν να είναι τα τέλεια υποψήφια θύματα -ή μπορεί να είμαστε κι εμείς οι ίδιοι- και φυσικά θα μπορούσαν να είχαν βρεθεί στη θέση του κακοποιημένου ζώου. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της κακοποίησης των ζώων και της διαπροσωπικής βίας, συμπεριλαμβανομένης της βίας κατά των ανθρώπων. Άτομα που επιδίδονται σε κακοποίηση ζώων μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιδείξουν επιθετική συμπεριφορά και προς τους ανθρώπους, σε ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως “κύκλος της βίας”. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι πολλοί άνθρωποι που έχουν καταδικαστεί για βίαια εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, έχουν ιστορικό κακοποίησης ζώων. Για παράδειγμα, μια μελέτη που διεξήχθη από τον National Coalition Against Domestic Violence διαπίστωσε ότι σε νοικοκυριά όπου σημειώθηκε ενδοοικογενειακή βία, τα ζώα κακοποιήθηκαν ή και θανατώθηκαν στο σοκαριστικό 71% των περιπτώσεων.

Η κακοποίηση ζώων μπορεί επίσης ν’ αποτελεί ένδειξη υποκείμενων ψυχολογικών προβλημάτων, όπως έλλειψη ενσυναίσθησης, προβλήματα διαχείρισης θυμού κι αντικοινωνική συμπεριφορά. Τα ίδια αυτά ζητήματα μπορούν επίσης να εκδηλωθούν σε βίαιη συμπεριφορά προς τους ανθρώπους. Το πρόβλημα αυτό έγκειται σε βαθύτερα ψυχολογικά αίτια που καθιστά έναν κακοποιητή ζώου ικανό να μην γνωρίζει τις συνέπειες της επιβλητικότητάς του κι έτσι καθίσταται επικίνδυνος για το γενικότερο σύνολο. Τα άτομα αυτά μπορούν, επίσης, να εμφανίζουν στοιχεία ψυχοπάθειας ή κοινωνιοπάθειας με έλλειψη ενσυναίσθησης, λογικής αντιμετώπισης των καθημερινών ζητημάτων και διαχείρισης του θυμού τους.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια εντατικότερη προσπάθεια να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τέτοιους είδους φαινόμενα προκειμένου να αποτρέψουν φαινόμενα κοινωνικής βίας στις διαπροσωπικές σχέσεις των μελών. Μια θεωρία που έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστή, χωρίς όμως να έχει ακόμη αποδειχθεί, είναι ότι οι άνθρωποι που εμφανίζουν κακοποιητική συμπεριφορά σε ένα ζώο είναι γιατί δοκιμάζονται σε μια έξαρση βίας που έτσι κι αλλιώς έχουν και το ζώο αντιπροσωπεύει σε πρώτο πλάνο, έναν πιο εύκολο αντίπαλο. Κάτι σαν πρόβα, δηλαδή, με μοναδικό στόχο τους να δουν τις αντιδράσεις που θα παρουσιάσει το αντικείμενο της κακοποίησής τους προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να προβλέψουν πιθανές αντιδράσεις κι από έναν άλλον άνθρωπο, αν θελήσουν να εφαρμόσουν την ίδια συμπεριφορά και πρακτική.

Δεν είναι δύσκολο να επιβληθείς σε ένα ον το οποίο εξαρτάται από σένα ή σε θεωρεί δυνατότερο και καλύτερο, δεν είναι όμως κι αυτονόητη ή κατανοητή η επιθυμία κάποιου να το κάνει. Οτιδήποτε κι οποιοσδήποτε εξαρτάται από σένα είναι ακριβώς αυτό∙ εξαρτώμενο πλάσμα. Κι ως εξαρτώμενο δε θα αντιδράσει, δε θα σου ανταποδώσει την άσχημη συμπεριφορά αλλά θα την υπομείνει. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι αποδεκτό, νόμιμο κι ηθικό.

Αν προλάβουμε τον άνθρωπο που έδειξε πρώιμα σημάδια κακοποιητικής ή χειριστικής συμπεριφοράς σε ένα ζωάκι, πολύ πιθανό να έχουμε προλάβει μια ακόμη κοινωνική παθογένεια. Τα ζώα γύρω μας δεν είναι αντικείμενα που μπορούμε να χρησιμοποιούμε όταν βαριόμαστε, να πατάμε το off και να τα βάζουμε στο κουτί τους όταν δεν έχουμε όρεξη να παίξουμε μαζί τους ή να τα φροντίσουμε, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε να τα ταΐσουμε, να τα βγάλουμε βόλτα, να τους βάλουμε νερό επειδή ενδέχεται εκείνη τη ώρα εμείς να βαριόμαστε ή να θέλουμε να ξεκουραστούμε. Οπωσδήποτε και προ πάντων όλων, δεν είναι αντικείμενα που είναι επιτρεπτό να ξεσπάσουμε τον θυμό και τα νεύρα μας. Είναι έμβια όντα που αναζητούν αγάπη, στοργή, φροντίδα και σεβασμό, όπως ακριβώς κι εμείς.

Πριν κάνεις κάτι σ’ αυτά, σκέψου πώς θα ήταν να το έκαναν σε σένα.