Οι παθολογικοί ψεύτες μπορούν να θεραπευτούν;

«Δεν είναι σωστό να λέμε ψέματα», ατάκα που μας ξυπνά μνήμες από την παιδική μας ηλικία, αλλά συνεχίζει να διατηρεί την ισχύ της εφαρμογής της ακόμη και στην ενήλικη ζωή. Το ψέμα δεν κρατά για πάντα, μας λένε πολλοί, αλλά δε μας αποκαλύπτουν με τι ταχύτητα καταφθάνει η αλήθεια, γιατί η αλήθεια είναι, όπως λέει κι ο σοφός λαός, πως αργά ή γρήγορα έρχεται στο φως. Κι αν η αλήθεια είναι η καλύτερη λύση, τότε γιατί αρκετοί βουλιάζουν στο ψέμα; Το ψέμα έχει τις δικές του αιτίες και συνήθως γίνεται έχοντας επίγνωση κι ενσυναίσθηση αυτής της πράξεως. Κάποιο συνάνθρωποί μας, όμως το έχουν κάνει το ψέμα συνήθεια κι όχι λόγω ανεντιμότητας, αλλά παθολογικά. Αλήθεια, εσείς πόσα γνωρίζετε για τους παθολογικούς ψεύτες;

Ας ξεκινήσουμε με τη φύση ενός μέσου ψέματος. Οι περισσότεροι από ‘μας θα καταφύγουμε σε κάποιο ψέμα εάν συντρέχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος. Ορισμένοι είναι άριστοι ψεύτες, ενώ άλλων η ικανότητα ως προς αυτό, βουλιάζει στα ανοιχτά κι οι αναληθείς δηλώσεις φωνάζουν από χιλιόμετρα πως δεν έχουν υπόσταση. Είτε είσαι ταλεντάκι στο ψέμα είτε όχι, συνήθως από πίσω του κρύβεται μια αιτία. Η πλειονότητα των ψευτών θα χρησιμοποιήσουν ένα ψεματάκι για να καταφέρουν να εκπληρώσουν έναν στόχο, ενώ υπάρχουν και τα λεγόμενα βαπτισμένα «αθώα ψεματάκια» για να αποφύγουν τυχόν δυσάρεστες συνέπειες κάποιων ενεργειών τους. Η ασφάλεια επίσης μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα ψέμα, όπως όταν θες να προστατέψεις τα πιστεύω σου ή την προσωπική σου ζωή κι αντί για την έκθεσή της, προτιμάς να την αποκρύψεις πίσω απ’ ένα ψεματάκι.

Υπάρχουν όμως κι οι παθολογικοί ψεύτες, αυτοί που δεν ελέγχουν το ψέμα τους και καμιά φορά το συγχέουν ακόμα και με την πραγματικότητα. Σ’ αυτά τα άτομα το ψέμα γίνεται αναγκαία συνήθεια και φτάνει σ’ επίπεδα εθισμού. Τα ψέματα είναι εργαλείο αποδοχής και προσέλκυσης ατόμων και συμπεριφορών κι οι παθολογικοί ψεύτες έχουν την τάση να διατηρούν την εντύπωση ότι η αλήθεια είναι λανθασμένη- κοινώς κάνουν αντιστροφή ρόλων ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Το παθολογικό ψέμα είναι μια συμπεριφορά που συντροφεύει το άτομο που πάσχει απ’ αυτό, από τα παιδικά ή τα εφηβικά του χρόνια και συνεχίζει να προχωρά μαζί του αγκαζέ, καθώς πρόκειται για μια δια βίου κατάσταση, συχνά μη ελεγχόμενη, αφού οι παθολογικοί ψεύτες πολλές φορές επιθυμούν να πουν ένα ψέμα και δεν μπορούν να ελέγξουν αυτή τους την ανάγκη.

Ως προς τη σύστασή του, το παθολογικό ψέμα είναι ψυχική ασθένεια κι οι ασθενείς της λένε υπερβολικά πολλά ψέματα, χωρίς κάποιον ιδιαίτερο λόγο, αγνοώντας τις μακροπρόθεσμες , αρνητικές, μελλοντικές συνέπειες που ένα ψέμα μπορεί να επιφέρει. Στη μόνη περίπτωση που μπορεί ίσως να παραδεχτούν το ψέμα τους, είναι αν αποδειχθεί ότι ήταν ανακριβές, διαφορετικά θα συνεχίσουν να το υποστηρίζουν και μ’ άλλα ψέματα για να το ενισχύσουν.

Η φύση της θεραπείας ενός παθολογικού ψεύτη είναι περίπλοκη κι απαιτητική. Σημαντικό ρόλο για την υλοποίησή της και την επίτευξη του στόχου της είναι να καταλάβει το ίδιο το άτομο ότι χρήζει βοήθειας και να συνεργαστεί με τον θεραπευτή του. Για θεραπεία προτείνεται η ψυχοθεραπεία· αν ο ασθενής δεν έχει την πρόθεση να αντιμετωπίσει το παθολογικό ψέμα που τον διακατέχει τότε θα συνεχίσει να λέει ψέματα, ακόμη και στον ίδιο τον ψυχοθεραπευτή του κι η όλη διαδικασία θα κριθεί αποτυχημένη. Η γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία θα συμβάλει θετικά στο να καταφέρει ένας παθολογικός ψεύτης να αναγνωρίσει τις μη θετικές συνέπειες αρνητικά φορτισμένων σκέψεων και να μάθει να τις διαχειρίζεται. Σε περιπτώσεις παθολογικών ψεμάτων υπάρχει κι η θεραπεία της αποστροφής, όπου οι αρνητικές συνέπειες συνδέονται με καταστάσεις που προκαλούν αηδία με σκοπό να μειώσουν την τάση των ασθενών αυτής της ψυχικής κατάστασης.

Η βοήθεια που μπορεί να λάβει ένας παθολογικός ψεύτης από συγγενείς και φίλους για την ολοκλήρωση και την επιτυχία της θεραπείας, είναι σημαντική και κυρίως συναισθηματική, ενώ ασθενής που επιζητεί να γιατρευτεί από το πρόβλημα του παθολογικού ψέματος που τον ταλανίζει, χρειάζεται υποστήριξη και κατανόηση από όσα άτομα τον πλαισιώνουν. Τον κυριότερο ρόλο, βέβαια, δεν παύει να τον έχει ο ίδιος και το κατά πόσο επιθυμεί ειλικρινά να θεραπευτεί, ή όχι.