Γιατί απολαμβάνουμε ν' απορρίπτουμε ανθρώπους;

Πόσες φορές έπιασες τον εαυτό σου να «το παίρνει πάνω του» που κέντρισε τα βλέμματα Σάββατο βράδυ στο κλαμπ όταν σκάσατε μύτη με την παρέα; Πόσες φορές ένιωσες άσχημα που το επίκεντρο της προσοχής ήταν το φιλαράκι δίπλα σου και όχι εσύ; Και πόσες φορές προσπάθησες να προκαλέσεις βλέμματα κι αντιδράσεις απλά και μόνο για να κρατήσεις το σκορ της βραδιάς χωρίς να έχεις σκοπό να το πας παραπέρα; Μάλλον όσες και οι φορές που κράτησες έναν άνθρωπο στη ζωή σου επί μήνες πετώντας του λίγα ψυχουλάκια για να διατηρεί το ενδιαφέρον του, απλά και μόνο για να ξέρεις ότι είναι ακόμα σε σένα στραμμένο -ύπουλο λοιπόν το παιχνίδι σου.

Το πιο εύκολο συμπέρασμα στο οποίο μπορεί να οδηγηθεί κανείς, είναι πως όλα αυτά συμβαίνουν εξαιτίας των ανασφαλειών ενός ανθρώπου. Αφού προκειμένου να ικανοποιήσει το «εγώ» του, καταφεύγει σε τεχνικές που προκαλούν σ’ άλλα άτομα ενδιαφέρον το οποίο δε σκοπεύει ο ίδιος ν’ ανταποδώσει. Χρησιμοποιεί λοιπόν αυτό το ενδιαφέρον ως μέσο ενίσχυσης της αυτοεκτίμησής του, νομίζοντας πως αυτομάτως βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση και με την αξία του ν’ ανεβαίνει.

Ένας άλλος λόγος που φέρεται έτσι, μπορεί να είναι η ανάγκη του ατόμου να έχει τον πλήρη έλεγχο των καταστάσεων. Όταν συναναστρέφεται κανείς μ’ ένα άτομο και αρχίζει να περνά παραπάνω χρόνο μαζί του, είναι λογικό ότι το αίσθημα οικειότητας, τα συναισθήματα -ερωτικά και μη- αρχίζουν να εμπλουτίζονται κι έτσι δημιουργείται σιγά-σιγά ένα δέσιμο. Εκείνη τη στιγμή, το άτομο που αναζητά μονίμως τον έλεγχο, νιώθει πως τον χάνει. Νιώσει -έστω και ελαφρώς- πως η σύνδεσή του με τον άλλον άνθρωπο τον κάνει ευάλωτο κι από φόβο να μη συμβεί αυτό, τον απορρίπτει. Έτσι, επαναφέρει την ικανοποίηση στον εαυτό του, αφού θα έχει πρόσφατο το αίσθημα της εξουσίας και του ελέγχου.

Αν μη τι άλλο, αν επρόκειτο και για προηγούμενο τραύμα, η αντίδραση αυτή θα είναι αναμενόμενη μιας και στο μυαλό του θα έχει πως κατάφερε να υπερισχύσει των συναισθημάτων του και γλύτωσε από πιθανό πόνο -γεγονός που ανεβάζει πολύ την αυτοπεποίθησή του. Παράλληλα, θα του προσφέρει και την ηθική ικανοποίηση ότι έχει μάθει από τα λάθη του και δεν τα επαναλαμβάνει -χωρίς να αντιλαμβάνεται πως δεν κάνει λάθη γιατί απλώς τα αποφεύγει.

Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις μπορεί αυτή η τάση να προκύπτει από κάποιο παιδικό τραύμα. Όταν μεγαλώνεις σε μια οικογένεια όπου οι γονείς σου, οι οποίοι είναι τα άμεσα πρότυπά σου, απορρίπτουν αλόγιστα τους άλλους, σαν παθητικός δέκτης θα υιοθετήσεις και εσύ αυτήν τη συμπεριφορά. Αυτό έβλεπες, αυτό συνήθισες, αυτό έμαθες και σου φάνηκε φυσιολογικό. Έτσι, η συμπεριφορά αυτή, θα αναπαράγεται χωρίς να το ελέγχεις, εκτός κι αν μπορέσεις να την αναγνωρίσεις ως προβληματική και αναζητήσεις τη λύση της.

Παρά την ικανοποίηση που μπορεί να προκύπτει από μια τέτοια συμπεριφορά, είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πως πέρα από αρνητικό αντίκτυπο στους άλλους, θα υπάρξει αρνητικό αντίκτυπο και στον ίδιο του τον εαυτό. Η συναισθηματική προστασία που νομίζει ότι παρέχει στον εαυτό του το άτομο, μοιάζει με μια φούσκα που κρατάει στα χέρια του και από στιγμή σε στιγμή θα σκάσει. Το να δημιουργεί κανείς προσωρινή ικανοποίηση στον εαυτό του, ακόμα και αν αυτή συμβαίνει συχνά, δε θα του αναπληρώσει το κενό που θα νιώθει κάθε φορά που αυτό το συναίσθημα εκλείπει. Το κενό θα επανέρχεται και κάθε φορά θα αναζητά νέο «θύμα» για να νιώσει για λίγο ακόμα, καλύτερα με τον εαυτό σου.

Έπειτα, κάποια στιγμή χρειάζεται να σκεφτεί κανείς και τί προκαλεί στον άνθρωπο που έχει απέναντί του. Καλά τα ρητά περί «να προσέχεις τον εαυτό σου» και περί «κοίτα και λίγο την πάρτη σου», αλλά κάπου το πράγμα ξεχειλώθηκε. Κάπου πατήσαμε σε ψυχές για να νιώθουμε καλά, αγνοώντας πως την ώρα που εμείς ζούμε και ξεσπάμε το τραύμα μας, ταυτόχρονα δημιουργούμε ένα τραύμα σε κάποιον άλλον. Το να πατάς επί πτωμάτων δεν είναι η λύση που έψαχνες. Και το ανέβασμα και η ικανοποίηση που νιώθει το γόητρό κάποιου όταν απορρίπτεις κατ’ εξακολούθηση είναι ένα placebo.

Η ουσιαστική αντιμετώπιση του θέματος, περιλαμβάνει το να στραφούμε σε τρόπους που θα επαναφέρουν μόνιμα την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή μας, χωρίς να χρειάζεται να την επιβεβαιώνουμε δεξιά και αριστερά κάθε λίγο και λιγάκι. Περιλαμβάνει το να γιατρέψουμε τα τραύματά μας και να επουλώσουμε τις πληγές του παρελθόντος. Κι έπειτα δε θα χρειαζόμαστε κανέναν για να μας επιβεβαιώσει ότι αξίζουμε. Κανένας θαυμασμός των άλλων δε θα μας δημιουργεί αισθήματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας. Θα αρκεί ο δικός μας θαυμασμός.