Όλα τα μεταφορικά οχήματα έχουν τους δικούς τους πιστούς οπαδούς, αμάξια, μηχανές, ποδήλατα, πατίνια, ακόμα και λεωφορεία! Δεν είναι τυχαίο ότι πριν χρόνια, όταν ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου έβγαλε το τραγούδι «Χαμένες Αγάπες» και γύρισε το αντίστοιχο βιντεοκλίπ, η επιλογή του να συμπεριλάβει ένα παλιό Volvo SB85 με αμάξωμα Σαρακάκη ήταν ο λόγος να συζητηθεί και να αγαπηθεί το συγκεκριμένο κομμάτι στους κύκλους των πωρωμένων με τα λεωφορεία.
Κι αν και μπορούν να δοθούν πολλές απαντήσεις, η πραγματική σύνδεση του Πειραιά με την Αθήνα βρίσκεται στο λεωφορείο 040, αφού εδώ που τα λέμε, σίγουρα έστω μια φορά στη ζωή σου θα έχει χρειαστεί να επιβιβαστείς σ’ αυτό αν είσαι κάτοικος Αθήνας: Για να πας στη σχολή της Παντείου ως φοιτητής ή για να επισκεφτείς κάποια από τις ενδιάμεσες γειτονιές (βλ. Καλλιθέα), το 040 χρειάζεσαι. Κι όσες φορές κι αν το έχει πιάσει το μάτι σου είτε στην παραλιακή, είτε στη λεωφόρο Συγγρού, μάλλον δε γνωρίζεις ολόκληρη την ιστορία του.
Με έτος ίδρυσης το 1940 ως 32: Ακαδημία-Λεωφ.Συγγρού-Πειραιάς, είχε ως αφετηρία τη μικρή πλατεία στην Ακαδημία Αθηνών. Ήταν συνένωση της γραμμής 32 Αγ. Τριάδα-Τζαβέλλα του Πειραιά με τη γραμμή 66 Ακαδημία-Λεωφ.Συγγρού της Αθήνας έχοντας άμεση σχέση με τη σύνδεση των λεωφορειακών δικτύων Αθηνών και Πειραιώς και τη μαζική επαναρίθμηση που συντελέστηκε στην Αθήνα, παράλληλα με τη δημιουργία του.
Λόγω της πολύ χαμηλής επιβατικής κίνησης και για την αποφυγή της χάραξης των τραμ που διερχόμενα από παραλία τερμάτιζαν στην Εδέμ και «απαγόρευαν» την αποβίβαση/επιβίβαση μέχρι εκεί, η γραμμή του «Βουρλοποτάμου» (σημ. Αμφιθέα) αποφασίζεται να προσαρτηθεί στη γραμμή 30 Ακαδημία-Γλυφάδα- Βούλα, που ξεκινά να διέρχεται από το κέντρο του Παλ. Φαλήρου και να βγαίνει στην παραλιακή στο Φλοίσβο.
Μετονομάζεται σε 30: Ακαδημία- Λ. Συγγρού- Βουρλοπόταμος- Γλυφάδα-Βούλα, ενώ το 66 μετονομάζεται σε 32. Ο συγκεκριμένος αριθμός επιλέγεται μιας και ταιριάζει με την αρίθμηση των γραμμών της Λεωφ. Συγγρού αλλά και για να συνενωθεί με την αντίστοιχη 32 του Πειραιά. Έτσι, μαζί με το κοινό σύστημα αρίθμησης των δύο δικτύων, δημιουργείται η δεύτερη συνδετική γραμμή Αθηνών- Πειραιά, η οποία και «επισφραγίζει» την επίσημη πλέον σύνδεση των δύο πόλεων.
Τα πρώτα χρόνια μετά την Κατοχή, η ΗΕΠ ολοένα και συρρικνώνεται. Τεράστιες ζημιές στην υποδομή και το τροχαίο υλικό την κάνουν να αποσυρθεί από τις περισσότερες γραμμές της, ενώ ακόμα κι αυτές που λειτουργούν, έχουν μειωμένα δρομολόγια και οχήματα σε κατάσταση αποσύνθεσης. Όταν το 1953 καταργούνται τα τραμ της ΗΕΜ και αντικαθίστανται από τρόλεϊ και ιδιωτικά λεωφορεία και «αποξηλώνεται» η γραμμή στα Χαυτεία από τον Κων. Καραμανλή, τα ΚΤΕΛ αποφασίζουν να «αναβιώσουν» την παλιά 32 με αλλαγή χάραξης και ονομασίας, για να καλύπτει το νότιο τμήμα της Θησέως.
Το 1955, μετά τη Συμπληρωματική Σύμβαση των ΕΗΣ με το Κράτος, καθιερώνεται η νέα υπηρεσία των «πράσινων» λεωφορείων και η γραμμή ξεκινά να λειτουργεί αποκλειστικά μ’ αυτά, με αριθμό και ονομασία.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και λόγω της ήδη αυξημένης κίνησης στους δρόμους του Πειραιά, αποφασίστηκε η μονοδρόμηση της Τζαβέλλα και η χρήση της μαζί με τις οδούς 34ου Συντ. Πεζικού και Ομηρ. Σκυλίτση (που επίσης μονοδρομήθηκε) ως ζεύγος εισόδου/ εξόδου των λεωφορείων από/προς την παραλιακή. Την ίδια περίοδο μονοδρομείται και η Χαροκόπου και εγκαινιάζονται οι ανισόπεδοι κόμβοι στη Λεωφ.Συγγρού, μετατρέποντάς την έτσι σε οδό Ταχείας Κυκλοφορίας. Το 1981 και με το νέο σύστημα αρίθμησης της ΕΑΣ, το 165 μετονομάζεται σε 040: Σύνταγμα- Πειραιάς και το «τοπικό» μέχρι Χαροκόπου παίρνει το δικό του αριθμό 912.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, το τέρμα μεταφέρεται στη σημερινή του αφετηρία, στην Ακτή Ξαβερίου. Εκεί, γίνεται πλέον η αφετηρία όλων των γραμμών του ΗΣΑΠ, ενώ την ίδια περίοδο ξεκινά και η νυχτερινή της λειτουργία και γίνεται η δεύτερη γραμμή που λειτούργησε επί 24ωρου βάσεως στην Αθήνα. Την εποχή εκείνη, κυκλοφορούσαν φήμες πως ο οδηγός που θα έκανε σε μικρότερο χρόνο τη γραμμή Λιμάνι Πειραιά-Σύνταγμα (γνωστή ακόμα και σήμερα με τον κωδικό 040), την επόμενη μέρα κέρδιζε ρεπό!
Στις 15 Φεβρουαρίου 1999 και μετά από Σύμβαση με το Δημόσιο, η γραμμή 040 περνά στην ΕΘΕΛ, καταργώντας τα «πράσινα» λεωφορεία μετά από 44 χρόνια! Το τέρμα της γραμμής γίνεται αφετηρία και αντίστροφα και η γραμμή 912 καταργείται.
Τον Μάρτιο του 2014, εξαιτίας της μονοδρόμησης της Βας. Γεωργίου Α’ και την έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του τραμ στον Πειραιά, η διαδρομή προς Σύνταγμα διαμορφώνεται όπως σήμερα. Έτσι, το 040 συνεχίζει την πορεία του ως μια από τις πλέον ιστορικές και αγαπημένες γραμμές του Λεκανοπεδίου.
Το 2017 στους δρόμους του Πειραιά βγήκε έπειται από 15 χρόνια το θρυλικό πράσινο λεωφορείο θυμίζοντας σ’ όλους τις παλιές καλές εποχές. Το λεωφορείο της γραμμής 004, που έγραψε ιστορία κάνοντας το δρομολόγιο Πειραιάς-Σύνταγμα βγήκε από το γκαράζ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς χάρη στους αδελφούς Χάρη και Βασίλη Λαζαρόπουλο, γνωστοί συλλέκτες παλιών λεωφορείων, και την ομάδα Παλιά Ελληνικά Λεωφορεία, που το ανακατασκεύασαν με πολλή αγάπη και μεράκι.
Το 2018, υιοθετήθηκε από την Αθήνα το «Ποίηση on the road», μια πρωτοβουλία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και του καλλιτεχνικού διευθυντή Νίκου Διαμαντή. Σκοπός ήταν να φέρει τους ποιητές και κυρίως τους νέους δημιουργούς δίπλα στον επιβάτη, μια δράση που είχε τη σημασία της, και συμβολικά, αν σκεφτεί κανείς τη δύσκολη και πολλές φορές σκληρή καθημερινότητα στους δρόμους της πόλης.
Άλλα διάσημα λεωφορεία της πρωτεύουσας, όπως το Α7 ή το Β5 ή το 601, έχουν και αυτά τη δική τους ιστορία. Για εμένα, όμως, γέννημα θρέμμα Πειραιώτισσα, το 040 θα έχει πάντα μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου.
Συντάκτης: Κατερίνα Καλακίδη
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ζηνοβία Τσαρτσίδου
