Τι δε διδάσκει το σχολείο για το χρήμα

Από τα αρχαία χρόνια, το σχολείο αποτελεί πρωτογενή φορέα μετάδοσης γνώσεων, ενώ με την πάροδο των χρόνων ανέπτυξε την ιδιότητά του μεταδίδοντας στους νέους πρότυπα συμπεριφοράς, στάσεων κι αντιλήψεων. Αν παρατηρήσει κανείς όμως εξονυχιστικά τα προγράμματα σπουδών στα σχολεία, όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε αυτά της υπόλοιπης Ευρώπης, θα αντιληφθεί πως παραλείπονται αρκετά μαθήματα που θα μπορούσαν να απευθύνονται σε έναν τομέα διαφορετικό, ενδεχομένως πιο πρακτικό ή ρεαλιστικό σε σχέση με τη ζωή, κάτι που είναι σε αντίθεση με τα κλασικά μαθήματα που παρέχονται. Ας δούμε αναλυτικά, τι είναι αυτό που δε διδάσκει το σχολείο για το χρήμα.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως, όταν αναφερόμαστε στη λέξη «χρήμα», δεν το εννοούμε ως ύλη ή υλικό αγαθό, αλλά ως έννοια. Σε καμία περίπτωση δε θέλουμε να δημιουργήσουμε νέους που να κυνηγούν το χρήμα αυτό καθ’ αυτό, αλλά να δημιουργούν μόνοι τους διεξόδους που θα τους οδηγήσουν στην οικονομική τους ανεξαρτησία και προσωπική ευημερία.

Το πρώτο μάθημα που δε διδάσκεται στους μαθητές είναι η αποταμίευση ενός μικρού χρηματικού ποσού κάθε μήνα, το οποίο θα είναι σε θέση αργότερα, είτε να τους προσφέρει μεγαλύτερο κέρδος, είτε να αποτελέσει σανίδα σωτηρίας, εφόσον βρεθούν σε μια δυσμενή κατάσταση. Από την άλλη, το σχολείο, αυτό που διδάσκει για την αποταμίευση είναι το «φασούλι το φασούλι», δηλαδή ξόδεψε για υλικά αγαθά κι όσα χρήματα περισσέψουν βάλε τα στην άκρη. Η φιλοσοφία του χρήματος, ωστόσο, έγκειται στην αποταμίευση του αρχικού κεφαλαίου κι όχι σε ό,τι απέμεινε από την πίτα.

Ένα άλλο τεράστιο σφάλμα της εκπαίδευσης είναι πως παρουσιάζει τους οικονομικά ευκατάστατους ανθρώπους, δυστυχισμένους, μίζερους ή σταθερά απατεώνες. Φυσικά και το χρήμα δε φέρνει την ευτυχία, αλλά δείχνει τον πραγματικό χαρακτήρα σου. Άλλωστε, δεν είναι τυχαία η φράση του Αβραάμ Λίνκολν: «Αν θες να δεις τον πραγματικό χαρακτήρα ενός ανθρώπου τότε δωσ’ του εξουσία» και δεν υπάρχει μεγαλύτερη εξουσία στις μέρες από το χρήμα. Σαφέστατα, τα σχολικά βιβλία, πρέπει να αλλάξουν ρότα και να δώσουν στα παιδιά να καταλάβουν πως άνθρωποι κάθε οικονομικής δυνατότητας μπορούν να έχουν τα ίδια συναισθήματα. Προσκολλώντας μια ταμπέλα σ’ έναν άνθρωπο με διαφορετικά χαρακτηριστικά, αυτομάτως περνάς στο παιδί την αντίληψη ότι το χρήμα πρέπει να το φοβάται κατά κάποιο τρόπο, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να το κάνει εργαλείο του.

Επιπλέον, το κυριότερο λάθος που καταλογίζω στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι πως ωθεί τους μαθητές να κάνουν πλούσιους άλλους ανθρώπους. Η εκπαιδευτική ιδεολογία που επικρατεί είναι «πάνε σχολείο- πέρνα πανεπιστήμιο- βρες μια δουλειά και πάλεψε για την επιβίωσή σου». Δε στηρίζει τους μαθητές στο να πάρουν ρίσκα. Δε μαθαίνει τίποτα για το επιχειρείν κι ορισμένες φορές δείχνει απαξίωση σε νέες ιδέες. Παίρνοντας ρίσκα, όμως, καταλαβαίνεις τις δυνατότητές σου, μαθαίνεις τον εαυτό σου, ανακαλύπτεις τις δυνάμεις σου και βλέπεις νέα πράγματα που δεν ήξερες ότι μπορείς να καταφέρεις.

Θεωρώ ολόσωστη την έκφραση της οποίας δε γνωρίζω τον ερμηνευτή: «Αν δεν πάρεις ρίσκα, θα καταλήξεις να δουλεύεις για κάποιον που έχει πάρει.» Αναμφισβήτητα μπορεί κανείς να γράφει ώρες γι’ αυτό το θέμα, αλλά νομίζω πως ήδη έχουν αναφερθεί, αν όχι τα πιο σημαντικά, ίσως από τα πιο κραυγαλέα λάθη ή και σαμποτάζ -αν θέλατε- για την οικονομική ανεξαρτησία.

Κανένας άνθρωπος δε θέλει να πεθάνει φτωχός, όλοι θέλουμε να μπορέσουμε να ζήσουμε τη ζωή που έχουμε ονειρευτεί. Κι όσο επιφανειακή, φιλόδοξη, ουσιαστική και ρισκαδόρικη κι αν είναι, είναι σημαντικό να έχουμε την ελευθερία να την οραματιστούμε. Όσοι πέτυχαν οικονομικά, δεν είχαν διαφορετικές δυνατότητες από εμάς, απλώς έστρεψαν το βλέμμα τους και σε μια διαφορετική οπτική, κατανόησαν πώς δουλεύει πραγματικά το σύστημα και θέλησαν να ξεφύγουν από την καθημερινή τους ρουτίνα. Αντίθετα, κάποιοι παραμένουμε προσκολλημένοι στα ίδια, βαρετά κι ακίνδυνα καθημερινά μας πράγματα, φοβούμενοι μη χάσουμε κι αυτή τη λίγη σιγουριά που μας έχει απομείνει. Άραγε, τι θα άλλαζε αν είχαμε καλύτερη καθοδήγηση;