Συναντάμε πολλούς ανθρώπους που χρησιμοποιούν την ανικανότητά τους σαν όπλο απέναντι στους άλλους (weaponized incompetence). Σύμφωνα με τον ψυχολογικό όρο, πρόκειται για μια έννοια που σχετίζεται με ένα άτομο που χρησιμοποιεί προσποιητή ή εσκεμμένη ανικανότητα μιας ενέργειας για να αποφύγει την ανεπιθύμητη ευθύνη. Είναι επίσης γνωστή με όρους όπως χειριστική ανικανότητα, στρατηγική ανικανότητα ή παραπλανητική ανικανότητα. Το άτομο αυτό προσπαθεί με ύπουλο τρόπο να αποφύγει να κάνει κάτι, με σκοπό να αποκλείσει ταυτόχρονα την πιθανότητα να του ζητηθεί ξανά στο μέλλον ή προσπαθεί να αναθέσει την ευθύνη της ενέργειας αυτής σε κάποιον άλλο. Τέτοιες τακτικές συναντάμε σε κάθε είδους σχέση όπως –φιλική, ερωτική, οικογενειακή, επαγγελματική κ.τλ.
Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι κάποιος χρησιμοποιεί αυτή την τακτική, όπως το να λέει ότι δεν μπορεί να κάνει μια δουλειά ή δεν έχει χρόνο να μάθει να την κάνει, με αποτέλεσμα να την πληρώνεις εσύ που φυσικά την κάνεις καλύτερα- κατά τα λεγόμενά του. Πιο συγκεκριμένα, ας δούμε μερικά παραδείγματα από την καθημερινότητα που δηλώνουν τέτοιες συμπεριφορές:
– Το ταίρι σου, σού λέει: “Δεν μπορώ να αλλάξω ή να ταΐσω το μωρό γιατί κλαίει, ενώ μαζί σου είναι πιο ήρεμο.” Λες κι εσύ έχεις τον Βούδα μέσα σου και το ηρεμείς.
– Στη δουλειά ο συνάδελφος: “Πώς τα καταφέρνεις τόσο καλά με το εξέλ κι εγώ δεν μπορώ να το μάθω; Παίζει να κάνεις τις αναφορές που θα σου πάρουν 5 λεπτά; Είμαι 3 ώρες από πάνω” και φυσικά εννοείται ότι καταλήγεις να το αναλάβεις εσύ κι αν υπάρχει λάθος, μάντεψε ποιος θα έχει την ευθύνη.
-Στη σχέση μεταξύ δύο αδελφών: “Μπορείς να πας να βοηθήσεις τη μαμά να καθαρίσει το σπίτι γιατί εγώ έχω στομαχόπονο και δεν είμαι για πολλά “. Κλασική περίπτωση δικαιολογίας για να αποφύγει την αγγαρεία αλλά μετά θα έρθει να πάρει ταπεράκι με φαγητό.
–Στη συγκατοίκηση δύο φίλων: “Δεν ξέρω να βάζω πλυντήριο, φοβάμαι ότι θα μπερδέψω τα χρώματα και θα χαλάσω τα ρούχα σου.” Εδώ, χρησιμοποιώντας τον φόβο σου μην καταλήξεις να φτιάχνεις καινούρια γκαρνταρόμπα, σε αναγκάζει να το κάνεις εσύ κι έτσι πέφτεις στην παγίδα.
Παρακάτω θα παραθέσω κάποια από τα βασικά σημάδια που δηλώνουν ότι συναναστρέφεστε με ένα τέτοιο άτομο:
1. Κάνουν επίτηδες λάθος, ακόμα και στις πιο απλές εργασίες, με σκοπό να μην τους εμπιστεύεσαι και να τα κάνεις όλα εσύ. Έτσι, αυτοί θα τη βγάζουν ζάχαρη κι εσύ θα παλεύεις μόνος σου. Όταν δεν μπορείς να εμπιστευτείς τον άλλο ούτε για τα βασικά, τότε προτιμάς να το αναλάβεις εσύ εξαρχής, οπότε σταδιακά σταματάς να ζητάς οτιδήποτε.
2. Αν νιώθετε ότι έχετε αναλάβει όλες τις δουλειές και τα καθήκοντα σε σταθερή βάση με τη λογική ότι “τα κάνετε καλύτερα” δεν είναι απαραίτητο ότι είστε τελειομανείς. Εάν ζητάτε βοήθεια κι υποστήριξη από σημαντικά σας πρόσωπα, -είτε πρόκειται για γονείς, σύζυγο, φίλο ή δουλειά- αλλά αυτοί συνεχώς αποτυγχάνουν να το παρέχουν αυτό (με εξαίρεση ειδικές περιπτώσεις), τότε είναι λογικό κι αναμενόμενο να εξαντληθείτε.
3. Αισθάνεστε εξαντλημένοι από τη συναναστροφή μαζί του;. Οι άνθρωποι που σκόπιμα αποδίδουν άσχημα στις υποχρεώσεις τους το κάνουν για να σας χειραγωγήσουν χρησιμοποιώντας τη γενναιοδωρία σας για τη δική τους άνεση κι ευχαρίστηση. Κάτι το οποίο αποτελεί σίγουρα red flag για τη σχέση σας.
4.Νιώθετε ότι είστε μόνοι σας σε κάθε προσπάθεια να υλοποιήσετε ένα έργο ή μια καθημερινή υποχρέωση με αποτέλεσμα να έχετε νεύρα και θυμό με τους γύρω σας και να μην μπορείτε να ηρεμήσετε.
Συνεπώς, εάν δε θέλετε να καταλήξετε με burnt out και να πάρετε τα βουνά σαν ερημίτες, τότε θα πρέπει να σταματήσετε να παίρνετε πάνω σας το βάρος όλων των ευθυνών και να θέσετε τα όριά σας όπως θα πρέπει να γίνεται με κάθε είδους σχέση. Δεν είστε υποχρεωμένοι να αναλαμβάνετε όλες τις δουλειές εσείς επειδή ο άλλος βαριέται κι έχει εθιστεί στη επίπλαστη ανικανότητά του για να επωφελείται από την καλοσύνη σας. Μην πέφτετε στην παγίδα τους κι απαντήστε αναλόγως σε κάθε περίπτωση, αντικρούοντας τις υπεκφυγές τους. Μπορεί να σας είναι δύσκολο στην αρχή, αλλά είναι αναγκαίο να ξεφύγετε από αυτή την τακτική, γιατί εν τέλει θα τους κάνετε και καλό αν καταλάβουν ότι δε θα είστε πάντα το δεκανίκι τους.
Συντάκτης: Ειρήνη Φιλανδριανού
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
