Οι 10 Έλληνες συγγραφείς με τους οποίους μεγαλώσαμε

Πριν κολλήσουμε τα πρόσωπά μας σε οθόνες κινητών κι υπολογιστών, διαβάζαμε βιβλία και μάλιστα κάποια από αυτά, ακόμα και σήμερα, έχουν συνδεθεί με τις πιο γλυκές αναμνήσεις μας. Ελάχιστα από αυτά έχουν μεταφερθεί στη μικρή οθόνη. Ίσως για αυτό βέβαια να τα έχουμε κρατήσει ο καθένας στο μυαλό του με τις δικές μας εικόνες, διαμορφώνοντας τον κόσμο των συγγραφέων στη φαντασία μας.

Ακολουθεί η λίστα με τους πιο γνωστούς Έλληνες συγγραφείς, των οποίων τα βιβλία ακόμα και σήμερα σκονίζονται σε κάποιο ράφι της παιδικής μας βιβλιοθήκης:

1. Ζωρζ Σαρή (1925-2012)

Οι πιο μεγάλοι θυμούνται τη Ζωρζ Σαρή ως ηθοποιό, κυρίως από τη συμμετοχή της στη «Φαίδρα» του Ζιλ Ντασέν, δίπλα στη Μελίνα Μερκούρη και τον Άντονι Πέρκινς. Εμείς όμως τη γνωρίσαμε μέσα από τα βιβλία της: «Ο θησαυρός της Βαγίας», «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη», «Οι νικητές», «Νινέτ», «Το γαϊτανάκι», «Η κυρία Κλο-Κλο» και το τελευταίο της «Το κουμπί και μία βελόνα». Όταν ρωτήθηκε πώς ξεκίνησε να γράφει, είχε αναφερθεί στην περίοδο της επταετίας, όταν πήρε την απόφαση να απέχει από τη θεατρική σκηνή συνειδητά ως ένδειξη Αντίστασης στη δικτατορία. Τότε ήταν που καθόταν και έπαιζε με κάποια παιδιά γύρω της και της ήρθε στο νου η ιστορία του θησαυρού της Βαγίας. Το 1969 ξεκίνησε το συγγραφικό της έργο και μέσα από τα βιβλία της τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη φιλία, τον έρωτα αλλά και κάποια πολιτικά γεγονότα, τα οποία όμως μετέφερε με το δικό της όμορφο τρόπο. Έφυγε πλήρης ημερών το 2012.

2. Πηνελόπη Δέλτα (1974-1941)

Η Πηνελόπη Δέλτα ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας, γεννημένη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1874. Προερχόμενη από δύο ισχυρές οικογένειες του εμπορίου –κόρη Μπενάκη και Χωρέμη-, είχε πολιτική γνώμη και γνώση των πολιτικών καταστάσεων. Ίσως για αυτό τα βιβλία της να έχουν τοποθετηθεί χρονικά στις πιο δύσκολες ιστορικές στιγμές της ελληνικής ιστορίας. «Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου», «Τρελαντώνης», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Για την πατρίδα», «Στα μυστικά του Βάλτου», «Ο Μάγκας» είναι τα πιο γνωστά της. Αν κι η ίδια μελέτησε ελληνική ιστορία για να γράψει αυτά τα βιβλία, εκείνη την κατέγραψε για την πλατωνική –αλλά και παράνομη- σχέση της με τον πολιτικό Ίωνα Δραγούμη. Έδωσε τέλος στη ζωή της με δηλητήριο τον Απρίλιο του 1941, την ημέρα που οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Αθήνα. Το τελευταίο της βιβλίο «Οι Ρωμιοπούλες» εκδόθηκε 73 χρόνια μετά το 2014. Το είχε γράψει 2 χρόνια πριν πεθάνει και ήταν ουσιαστικά αυτοβιογραφικό. Η επιμέλεια ήταν του εγγονού της Αλέκου Ζάννα.

3. Ευγένιος Τριβιζάς (1976- )

Ο «μάγος» αυτός της παιδικής λογοτεχνίας μας έχει ταξιδέψει από τη «Φρουτοπία» στο «Νησί των Πυροτεχνημάτων», φορώντας ηλεκτρικά πατίνια στα πόδια πάνω σε ένα αερόστατο όπου το οδηγάει ένας δαιμόνιος δημοσιογράφος. Μέσα από τα βιβλία του Τριβιζά η παιδική μας φαντασία γνώρισε καινούριους κόσμους. Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι καθηγητής εγκληματολογίας στην Αγγλία, έχει γράψει πάνω από 150 βιβλία για παιδιά, εφήβους αλλά και ενήλικες. «Η μάγισσα Φρικαντέλα», «Η ζωγραφιά της Χριστίνας», «Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι», «Τα τρία μικρά λυκάκια», «Ο ναυαγός κοκκινοτρίχης», «Ο Λούκουλος», «Η Χαρά και το Γκουντούν», «Ο Ιγνάτιος και η γάτα», «Η Δόνα Τερηδόνα», «Ο πόλεμος της χαμένης παντόφλας», «Ο κύριος Ζαχαρίας και η κυρία Γλυκερία», «Τα 88 ντολμαδάκια», «Ο Αναστάσης και η ουρά της στάσης» και ένα σωρό ακόμα βιβλία βρίσκονται σχεδόν σε κάθε παιδική βιβλιοθήκη.

4. Άλκη Ζέη (1923-2020)

«Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» είναι δύο από τα βιβλία με τα οποία η Άλκη Ζέη μας έβαλε στο δικό της κόσμο. Λίγοι γνωρίζουν όμως ότι αυτή είναι η δημιουργός του Κλουβιού, έναν από τους ήρωες του Κουκλοθεάτρου Αθηνών «Ο μπάρμπα Μυτούσης». Η συγγραφέας Διδώ Σωτηρίου ήταν αυτή που την έβαλε στον κόσμο της συγγραφής. Εκδιώχθηκε όμως λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων και μετά από μεγάλες περιπέτειες, αυτή και ο σύζυγός της βρέθηκαν για κάποια χρόνια στη Μόσχα. Εκεί έγραψε «Το καπλάνι της βιτρίνας» το 1963, το οποίο έχει μέσα στοιχεία αυτοβιογραφίας. Όπως και η συμμαθήτριά της και φίλη της Ζωρζ Σαρή, έτσι και η Άλκη Ζέη έβαλε μέσα στα μυθιστορήματα της στοιχεία από την πολιτική ζωή και σκηνή της χώρας μας. Μαζί αυτές οι δύο κατάφεραν να εισάγουν ένα δικό τους στυλ στην ελληνική νεανική λογοτεχνία, το οποίο περιέχει μέσα πραγματικά πολιτικά και ιστορικά γεγονότα. Πολλά από τα βιβλία της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες ενώ ίδια βραβεύτηκε τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Έφυγε από τη ζωή το 2020 στην Αθήνα.

5. Μάνος Κοντολέων (1946- )

Αν και ο Μάνος Κοντολέων είναι πιο γνωστός για τα μυθιστορήματα ενηλίκων που έχει γράψει, στην παιδική λογοτεχνία έχει πιο μεγάλη παρουσία ήδη από το 1979. Πέρα από την αρθρογραφία του σε εφημερίδες και περιοδικά και τη συνεργασία του με το τρίτο πρόγραμμα της Ελληνικής ραδιοφωνίας, το βιβλίο που υπήρχε σχεδόν σε κάθε παιδικό δωμάτιο ήταν «Ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει». Ακολούθησαν «Τα πέτρινα καθίσματα», «Ο Εε από τα άστρα», «Ο Φωκίων δεν ήταν ελάφι», «Τα φιλαράκια», «Οι κάλτσες με τα δώρα» κ. α. Ο ίδιος έχει επιμεληθεί και αρκετές τηλεοπτικές εκπομπές για παιδιά. Το 2017 από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο κυκλοφόρησε το βιβλίο «Φεύγει Έρχεται» που συνέγραψε μαζί με την κόρη του, Άννα Κοντολέων.

6. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (1937- )

Ακόμα κι αν δεν είχαμε στο σπίτι μας κάποιο παραμύθι της Λότης Πέτροβιτς, κείμενα της υπήρχαν στο ανθολόγιο του δημοτικού σχολείου. «Ο καιρός της σοκολάτας», «Ένα αγγελάκι στα Εξάρχεια», «Λάθος κύριε Νόιγκερ!», «Τραγούδι για τρεις», «Στο τσιμεντένιο δάσος», «Για την άλλη πατρίδα», «Ο μικρός αδελφός» αλλά και κάποια μεταγενέστερα όπως «Οι ιστορίες με τους 12 μήνες», «Η οικογένεια του ήλιου», «Το χελιδόνι και η πεταλούδα» φέρνουν τους μικρούς αναγνώστες σε επαφή τόσο με κοινωνικούς προβληματισμούς όσο και με τη λαϊκή παράδοση. Η Λότη Πέτροβιτς δεν έμεινε όμως μόνο στη συγγραφή, μελέτησε διάφορα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας ενώ έχει αρθρογραφήσει τόσο σε περιοδικά για μικρά παιδιά όσο και σε εφημερίδες όπως «Η Καθημερινή», «Ελεύθερος Τύπος» κα. Πέρα από το γράψιμο, ασχολείται καλλιτεχνικά και με το κολάζ, το οποίο της έδωσε δυνατότητα να εικονογραφήσει και κάποια από τα βιβλία της. Έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών, δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού βιβλίου και είναι πλέον επίτιμο μέλος της International Board on Books for Young People (IBBY).

7. Αγγελική Βαρελλά (1930-2020)

Η Αγγελική Βαρελλά έρχεται να συμπληρώσει τη μαγική τετράδα των μεγάλων κυριών της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας μαζί με τη Σαρρή, τη Ζέη και την Πέτροβιτς. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1930 αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα. Οι αναμνήσεις της από την κ@τοχή αποτυπώνονται στο βιβλίο της «Με το χαμόγελο στα χείλη» ενώ το πρώτο της βιβλίο «Η Ελλάδα και εμείς» κυκλοφόρησε το 1966. Οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν συνυφασμένες με τη σειρά βιβλίων της «Καλοκαιρινά», με τα οποία κάναμε επανάληψη την ύλη της τάξης που είχαμε τελειώσει. Το βιβλίο της «Καλημέρα Ελπίδα» έχει τιμηθεί με το Βραβείο του Κύκλου Ελληνικού παιδικού βιβλίου. «Δράκε Δράκε είσαι εδώ», «Ο Θεός αγαπά τα πουλιά», «Αρχίζει το ματς», «Καλοκαίρι στη Μονεμβασιά», «Ένα πρωί με τον Αίσωπο», «Ο ποδοσφαιριστής», «Ο λιμενάρχης με τα άσπρα φτερά», καθώς και το «Δρακοπαραμύθι» που συμπεριλαμβάνεται στο Ανθολόγιο της Ε’ και της ΣΤ’ τάξης του δημοτικού είναι μερικά από την κληρονομιά που άφησε σε όλα τα παιδιά. Δήλωνε όμως ότι είχε μέσα της το ζουζούνι της γραφής. Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2022.

8. Ελένη Σαραντίτη (1943- )

Η Ελένη Σαραντίτη γεννήθηκε το 1943 στη Νεάπολη Λακωνίας και ασχολήθηκε με το βιβλίο σε πολλούς τομείς. Τρία από τα πιο γνωστά της συγγραφικά «παιδιά» έχουν γίνει σήριαλ στην ΕΡΤ: «Ο κήπος με τα αγάλματα» το 1981, «Αχ οι φίλοι μου» το 1983 και «Ιόλη» το 1986. Το μυθιστόρημα της «Κάποτε ο κυνηγός» αναφέρεται στο θέμα του επαναπατρισμού των Ελλήνων από την ανατολική Ευρώπη στην Ελλάδα και στο ρ@τσισμό που βίωσαν στη χώρα μας. Ένα απόσπασμα από το βιβλίο συμπεριλαμβάνεται στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α’ Γυμνασίου, ενώ το βιβλίο έχει τιμηθεί με έπαινο από την UNESCO, με το βραβείο της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας και το κρατικό βραβείο του υπουργείου πολιτισμού.

9. Σοφία Μαντουβάλου

Το Ντορεμιφασολλασι» της Σοφίας Μαντουβάλου εκδόθηκε το 1982. Κάποιοι ίσως θυμούνται και τις περιπέτειες της «Κολοτούμπας». Στο συγγραφικό της έργο η Σοφία Μαντουβάλου έχει συμπεριλάβει και μία σειρά με κωμικογραφημένη γραμματική με τίτλο «περιπέτειες στο λούνα παρκ», ενώ έχει επιμεληθεί όλα τα βίντεο της σειράς της εκπαιδευτικής τηλεόρασης «Ένα γράμμα μία ιστορία». Το πλούσιο συγγραφικό της έργο έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της το χιούμορ, το οποίο παραμένει σταθερό μέχρι και σήμερα.

10. Βαγγέλης Ηλιόπουλος

Από τη λίστα μας δε θα μπορούσε να λείπει ο συγγραφέας του «Tριγωνοψαρούλη». Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα, εργάζεται στην εκπαίδευση και έχει βραβευτεί τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. «Η περιπέτεια της ζαρωμένης κάλτσας», «Ο βιβλιοπόντικας», «Πού πήγαν τα Χριστούγεννα», «Παραμύθια να τα φας στο πιάτο», «Μαριάννα, το κορίτσι που πετάει», «Ο Φώκος νόμιζε ότι μισούσε το σχολείο» και φυσικά η μεγάλη σειρά με τις περιπέτειες του «Τριγωνοψαρούλη». Τα έργα του με το κίτρινο αυτό μικρό ήρωα της θάλασσας έχουν μεταφραστεί στο εξωτερικό με αρκετά από αυτά έχουν μεταφερθεί και στο θεατρικό σανίδι.