Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου από το 1994, με κοινή πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας (Π.Ο.Ψ.Υ- WFMH) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ – WHO) προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τα ψυχικά νοσήματα.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ψυχική υγεία είναι η κατάσταση ευημερίας, όπου κάθε άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του δυνατότητες, μπορεί να ανταπεξέλθει στις φυσιολογικές πιέσεις της ζωής, να εργαστεί και να συμμετέχει παραγωγικά και γόνιμα στην κοινότητα κι όχι απλώς η απουσία μiας ασθένειας.
Με απλά λόγια, τι είναι τελικά η ψυχική υγεία;
• Να σέβεσαι τις ελευθερίες του εαυτού σου και των άλλων και να φροντίζεις τον εαυτό σου και το περιβάλλον.
• Να βιώνεις, εκφράζεις, αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου και τις σκέψεις σου, όπως αγάπη, χαρά, φόβο, θυμό, θλίψη, πένθος- και να τα ρυθμίζεις, χωρίς να παρασύρεσαι από αυτά.
• Να αναπτύσσεις και να διατηρείς ικανοποιητικές διαπροσωπικές ερωτικές και φιλικές σχέσεις.
• Να κατανοείς τα συναισθήματα των άλλων (ενσυναίσθηση), χωρίς να τα συγχέεις με τα δικά σου.
• Να αντιμετωπίζεις παραγωγικά τα στρεσογόνα γεγονότα ζωής και να βιώνεις μια αποτυχία χωρίς να καταρρέεις.
• Να προσαρμόζεσαι και να απολαμβάνεις περιόδους-ορόσημα της ζωής σου, όπως η εφηβεία, ο γάμος, η γέννηση ενός παιδιού, η συνταξιοδότηση.
• Να συμμετέχεις ενεργά στην κοινωνία– ως εργαζόμενος, εθελοντής, γονέας, φίλος, μαθητής, αθλητής, πολίτης κ.α. Να νιώθεις ότι ανήκεις, προσφέρεις, παράγεις, ότι είσαι χρήσιμος και σημαντικός.
Το φετινό σύνθημα εορτασμού της παγκόσμιας αυτής ημέρας είναι «Η ψυχική υγεία είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα». Στόχος η βελτίωση της γνώσης, της ευαισθητοποίησης και της διάδοσης των δράσεων που προάγουν και προστατεύουν την ψυχική υγεία όλων.
Όποιος κι αν είσαι, σε όποιο σημείο της γης κι αν βρίσκεσαι, έχεις δικαίωμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο ψυχικής υγείας. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα προστασίας από κινδύνους ψυχικής υγείας, το δικαίωμα σε προσβάσιμη, ποιοτική φροντίδα και το δικαίωμα στην ελευθερία, την ανεξαρτησία και την ένταξή σου στην κοινότητα.
Τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας συνεχίζουν να βιώνουν ένα ευρύ φάσμα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πολλοί αποκλείονται ή υφίστανται διακρίσεις κι ακόμα περισσότεροι δεν έχουν πρόσβαση στην περίθαλψη ψυχικής υγείας που χρειάζονται ή έχουν πρόσβαση μόνο σε φροντίδα που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Σύμφωνα με έρευνες:
• Πάνω από 450 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
• Οι συνθήκες ψυχικής υγείας επηρεάζουν επίσης έναν αυξανόμενο αριθμό εφήβων και νέων. Οι ψυχικές διαταραχές στο 60% ξεκινούν στην εφηβεία, όπου ή δε δίνεται η κατάλληλη σημασία και αγνοούνται ή παρουσιάζεται άρνηση του προβλήματος.
• Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε παγκόσμια κλίμακα περίπου σε 154 εκατομμύρια άτομα, ενώ από το 2020 είναι η 2η αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο.
• Οι διαταραχές που σχετίζονται με κατάχρηση αλκοόλ φτάνουν τα 95 εκατομμύρια κρούσματα.
• Η σχιζοφρένεια είναι μια από τις 10 συχνότερες αιτίες αναπηρίας στον κόσμο.
Να θυμάσαι ότι οι σωματικές αντιδράσεις στα συναισθήματά σου μπορεί να περιλαμβάνουν ταχυκαρδίες, πονοκεφάλους, ζαλάδες, εφίδρωση, νευρομυϊκή ένταση και πόνο, τρέμουλο των άκρων, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, κόπωση, απώλεια ενέργειας κ.λπ. Όταν βιώνονται σε μεγάλη κλίμακα και παρατεταμένα διαταράσσονται κι άλλοι σημαντικοί τομείς π.χ. αύξηση ή μείωση της όρεξης για κατανάλωση τροφής με την ανάλογη αυξομείωση βάρους κι ο ύπνος σου. Οι αγχώδεις και οι συναισθηματικές διαταραχές είναι από τις πιο συχνές περιπτώσεις που απασχολούν τους ειδικούς ψυχικής υγείας.
Έχει διαπιστωθεί με μελέτες ανά τον κόσμο ότι τα έστω και σύντομα θετικά συναισθήματα ρυθμίζουν αποτελεσματικά το στρες και την κατάθλιψη. Ενδεικτικά, δες ποιες δραστηριότητες μπορεί να γεννήσουν θετικά συναισθήματα:
• Μίλησε για τα συναισθήματά σου με ανθρώπους που αγαπάς κι εμπιστεύεσαι.
• Προσπάθησε να συμμετέχεις σε κοινωνικές δραστηριότητες, ακόμη κι αν δεν έχεις πολύ όρεξη για αυτό. Όταν βιώνεις κατάθλιψη, μπορεί να αισθάνεσαι πιο άνετα να μείνεις μόνος, αλλά το να είσαι με άλλους ανθρώπους θα μειώσει τα καταθλιπτικά συναισθήματα.
• Δραστηριοποιήσου. Οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική άσκηση μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε αύξηση των επιπέδων ενέργειας και τη μείωση του αισθήματος κόπωσης. Δεν χρειάζεται να πας στο γυμναστήριο. Μια απόσταση 30 λεπτών με τα πόδια κάθε μέρα θα σου δώσει την απαραίτητη ενέργεια.
• Κοιμήσου τουλάχιστον 8 ώρες και μην παραλείπεις να εκθέτεις τον εαυτό σου στον ήλιο κάθε μέρα, τουλάχιστον για 15 λεπτά, καθώς θα βελτιώσει τη διάθεσή σου.
• Πρακτικές τεχνικές χαλάρωσης. Μια καθημερινή πρακτική χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του στρες, και να ενισχύσει τα συναισθήματα της χαράς και της ευημερίας. Δοκίμασε γιόγκα, βαθιές αναπνοές ή και μυϊκή χαλάρωση.
Όπως βλέπεις, πρόκειται για απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Το να νιώσεις καλύτερα παίρνει χρόνο, αλλά είναι εύκολα εφικτό αν κάνεις θετικές επιλογές για τον εαυτό σου καθημερινά. Η ψυχική υγεία αποτελεί το «κλειδί» για μια καλύτερη ζωή. Είναι αδύνατο, εξάλλου, να ζήσουμε καλά, εάν δεν είμαστε υγιείς σε σωματικό, ψυχικό και συναισθηματικό επίπεδο. Δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία!
Στόχος εορτασμού της σημερινής μέρας είναι η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση της κοινής γνώμης γύρω από τις ψυχικές ασθένειες σε όλο τον κόσμο, καθώς και η κινητοποίηση των προσπαθειών για τη στήριξή της με σκοπό την ισότιμη συνύπαρξη όλων των ανθρώπων πέρα από κάθε διάκριση, κάθε στίγμα, με το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.
Γνώριζες ο,τι το 1/6 των ανθρώπων νοσεί ψυχικά κάποια στιγμή στη ζωή του; Δεν υπάρχει καμία ντροπή στο να ζητήσεις βοήθεια όταν το έχεις ανάγκη, να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό ή ακόμα και να μιλήσεις σε κάποιον δικό σου άνθρωπο που θα σε στηρίξει, γιατί όλοι δυσκολευόμαστε να εκφραστούμε για πράγματα που μας πιέζουν, ακόμα και σε οικεία πρόσωπα. Ο καθένας παλεύει με τους «δαίμονές» του μόνος του. Όταν όμως μοιράζεσαι το φορτίο που κουβαλάς στους ώμους σου, κάνεις το πιο «τρομαχτικό» αλλά ταυτόχρονα λυτρωτικό βήμα. Δεν είσαι ο μόνος και δεν είσαι μόνος!
Σε παραπέμπουμε στο σύνδεσμο πρόσφατου άρθρου μας, με τη Λίστα 27 γραμμών ανοικτής επικοινωνίας για ψυχολογική υποστήριξη, που συγκεντρώσαμε για σένα ή για όσους από εμάς ποτέ τις χρειαστούν:
Συντάκτης: Κυριακή Σεληνιωτάκη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
