Κακοί γονείς ή τραυματισμένοι άνθρωποι που δεν τους βοηθά κανείς;

Τελευταία ακούμε όλο και πιο συχνά να αναφέρεται ο όρος ψυχικό τραύμα παιδικής ηλικίας ή παιδικό τραύμα. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους/ψυχιάτρους ως παιδικό τραύμα ορίζουμε ένα γεγονός ή μια κατάσταση που βιώσαμε κατά τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας, που μας έκανε να νιώθουμε ευάλωτοι κι ότι δεν μπορούμε να βασιστούμε σε άλλους ανθρώπους για να αισθανόμαστε ασφαλείς ³.  Ως συνέπεια έχει να επηρεάζει τη σκέψη μας και τη σχέση που έχουμε με άλλους ανθρώπους στην ενήλικη ζωή μας.

Πολλές φορές δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τι είναι αυτό που μας επηρεάζει κι αντιδρούμε με συγκεκριμένες συμπεριφορές γιατί τα ανεπίλυτα παιδικά μας τραύματα υπάρχουν στο παρασκήνιο των σκέψεών μας. Μετέπειτα, ως γονείς, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα τραύματα αυτά τα οποία άθελά μας, επηρεάζουν το τρόπο ανατροφής των παιδιών μας. Παρατηρούμε δε, ότι πολλές φορές αντιδρούμε με λάθος τρόπο όπως οι δικοί μας γονείς όταν ήμασταν παιδιά. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι πρέπει να κατηγορήσουμε τους γονείς μας για όλα. Μην ξεχνάμε ότι κι αυτοί είναι άνθρωποι με αδυναμίες που πάσχιζαν να κάνουν το καλύτερο που μπορούσαν, σύμφωνα με τις δικές τους πεποιθήσεις.

Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα που κάνουμε ως γονείς είναι να μην παραδεχόμαστε τα λάθη μας μπροστά στα παιδιά μας. Πιο συγκεκριμένα η ψυχοθεραπεύτρια Philippa Perry στο βιβλίο της με τίτλο «Το βιβλίο που θα ήθελες να είχαν διαβάσει οι γονείς σου» αναφέρει ότι έχουμε την τάση να βάζουμε τις ταμπέλες του «καλού ή του κακού γονιού» που δε μας βοηθούν, καθώς περιγράφουν δύο άκρα.

Δεν μπορούμε να είμαστε σε πλήρη συντονισμό με τα παιδιά μας όλες τις ώρες, όσο καλή πρόθεση και να έχουμε. Για να αποφύγουμε λοιπόν τους χαρακτηρισμούς «καλή μητέρα», «κακός πατέρας» και το αντίστροφο, γιατί θα νιώσουμε ταπεινωμένοι, προτιμούμε να κρατήσουμε αμυντική στάση κι αρνιόμαστε κάθε λάθος που κάνουμε ¹.  Ως αποτέλεσμα αποτυγχάνουμε να καλύψουμε τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού μας και καταλήγουμε να κρίνουμε τους εαυτούς μας και κατ’ επέκταση τα παιδιά μας.

Πολλές φορές ένας γονιός που δείχνει τα αληθινά του συναισθήματα στο παιδί του μπορεί να είναι καλύτερος στον ρόλο του από έναν γονιό που κρύβει τον εκνευρισμό του κάτω από ένα χαμόγελο. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την ειλικρινή μας στάση και χρειάζεται να τα επιδοκιμάζουμε αντί να τα κρίνουμε βάζοντας τους ταμπέλες. Ας αποφύγουμε λοιπόν τους χαρακτηρισμούς τόσο για τις δικές μας πράξεις όσο και για τα παιδιά μας μετατρέποντας την αρνητική κριτική -που ασυνείδητα χρησιμοποιούμε- σε επιβράβευση περιγράφοντας με διαφορετικές λέξεις κάθε φορά. Αντί για παράδειγμα να πεις «Μπράβο είσαι καλός στα μαθηματικά» προτίμησε το «Χαίρομαι που σου αρέσουν τα μαθηματικά, δείχνεις αφοσιωμένος».

Μια άλλη συμπεριφορά που επίσης οδηγεί σε ανεπίλυτα θέματα στη σχέση γονιού-παιδιού είναι όταν αδιαφορούμε ή απορρίπτουμε τα συναισθήματα των παιδιών μας. Όταν τείνουμε να υποτιμούμε όσα αισθάνονται, όπως η στεναχώρια ή ο θυμός, τότε αυτά μαθαίνουν να τα κρύβουν νιώθοντας ενοχές. Ως γονείς, είναι λογικό να μη θέλουμε να βλέπουμε τα παιδιά μας στεναχωρημένα ή θυμωμένα γι’ αυτό προσπαθούμε να απορρίψουμε τα συναισθήματα αυτά λέγοντας «’Ελα μωρέ δεν έγινε και τίποτα, μην κάνεις έτσι δε χάλασε και ο κόσμος», κατεβάζοντας τη σοβαρότητα στα μέτρα μας κι επιτρέποντάς μας να μην ασχοληθούμε. Το παιδί εκείνη την ώρα χρειάζεται την κατανόησή μας, όμως, απέναντι σε αυτό που νιώθει. Σύμφωνα με μελέτη, «η συνηθισμένη αιτία κατάθλιψης στους ενήλικες δεν πηγάζει από το παρόν, αλλά οφείλεται στο ότι ο ασθενής κατά την παιδική του ηλικία, δεν έμαθε από τους γονείς του να καταπραΰνει τον πόνο του» ¹.

Επειδή λοιπόν τα παιδιά μας έχουν ως βασικό πρότυπο εμάς, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε ειλικρινείς και να συμπεριφερόμαστε με ενσυναίσθηση κι ευγένεια, ωθώντας έτσι το παιδί να ακολουθήσει αυτές τις συμπεριφορές. Εάν ως παιδιά μεγαλώσατε σε ένα αυστηρό περιβάλλον, φροντίστε να δείξετε μεγαλύτερη επιείκεια ως γονείς απορρίπτοντας έτσι τις κακές επιρροές του παρελθόντος. Γενικότερα παρατηρήστε εάν η συμπεριφορά σας πηγάζει από δικές σας ανασφάλειες και φόβους και μπείτε στη θέση του παιδιού σας για να καταλάβετε καλύτερα τις ανάγκες του. Εάν ωστόσο τα τραύματα που κουβαλάτε από παιδιά είναι πολύ βαθύτερα όπως η κακοποίηση και η εγκατάλειψη, τότε είναι αναγκαίο να απελευθερωθείτε από αυτά με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας ².

Μπορούμε να σταματήσουμε αυτόν το φαύλο κύκλο των τραυμάτων, εάν εστιάσουμε στο παρόν και δημιουργήσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά μας. Κι αυτό, μπορούμε να το κάνουμε μόνο εάν στρέψουμε τον καθρέφτη προς τον εαυτό μας, βλέποντας όλα όσα για χρόνια αποφεύγαμε.

Βιβλιογραφία: 1. «Το βιβλίο που θα ήθελες να είχαν διαβάσει οι γονείς σου» –Philippa Perry

                           2. «Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας»-Alice Miller

Πηγές διαδίκτυο: 3, 4