Πώς η κλιματική κρίση χειροτερεύει την ανισότητα των φύλων;

Η κλιματική αλλαγή είναι μια απειλή για τον πλανήτη μας, ένα συλλογικό πρόβλημα που ερχόμαστε αντιμέτωποι όλο και περισσότερο, όσο περνάνε τα χρόνια. Ας ορίσουμε τι είναι η κλιματική αλλαγή: Πρόκειται για τη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα τις μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη κλίμακα χρονικά. Μέχρι στιγμής είμαστε ενήμεροι περισσότερο για τις συνέπειες της στη φύση, όπως η υψηλή θερμοκρασία, η ξηρασία, οι δασικές πυρκαγιές, οι πλημμύρες και άλλα πολλά. Όμως υπάρχουν και κοινωνικές συνέπειες, που η πλειοψηφία δεν έχει συνειδητοποιήσει.

Γυναίκες και κορίτσια ανά τον κόσμο παλεύουν ήδη με την ανισότητα των φύλων, αλλά κάθε φορά που οι ακραίες καιρικές συνθήκες καταστρέφουν μια κοινότητα, ο ΟΗΕ διαπίστωσε ότι οι ανισότητες επιδεινώνονται: η βία από τους συντρόφους αυξάνεται, τα κορίτσια αποσύρονται από το σχολείο, οι κόρες παντρεύονται νωρίς και οι γυναίκες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, στοιχεία που με ρεπορτάζ του επιβεβαιώνει το bbc.

Γυναίκες από φτωχές και ευάλωτες χώρες επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. κι αυτό γιατί σε πολλές περιοχές αυτών των χωρών, οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για την εξασφάλιση τροφής, νερού και καυσίμων. Η γεωργία είναι ο σημαντικότερος τομέας απασχόλησής τους κι έτσι σε περιόδους ξηρασίας και σε πλημμύρες εργάζονται σκληρότερα για να εξασφαλίσουν εισόδημα και φαγητό για τις οικογένειές τους. Αυτό ασκεί πρόσθετη πίεση στα κορίτσια, τα οποία συχνά πρέπει να εγκαταλείψουν το σχολείο για να βοηθήσουν στην αυξημένη επιβάρυνση της οικογενειακής εστίας.

Οι κλιματικές αλλαγές μπορούν να απωθήσουν τα κορίτσια από το σχολείο και λόγω της δυσκολίας να μεταφερθούν σε αυτό. Η Νιγηρία, για παράδειγμα, γίνεται όλο και πιο ζεστή και ξηρή, ως αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως πλημμύρες και κατολισθήσεις που γίνονται όλο και πιο άγριες και συχνότερες. Οπότε, η διαδρομή για το σχολείο είναι δυσκολότερη και συνήθως μη ασφαλής. Τα στοιχεία κι εδώ μιλούν από μόνα τους, αφού για κάθε επιπλέον έτος που ένα κορίτσι πηγαίνει στο σχολείο, η ανθεκτικότητα της χώρας του στις κλιματικές καταστροφές αναμένεται να βελτιωθεί κατά 3,2 μονάδες σε έναν δείκτη που μετρά το ποσό ευάλωτη είναι σε καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Brookings.

Εκτός από το τομέα της εκπαίδευσης, η υγεία των γυναικών και ιδιαίτερα των εγκύων επηρεάζεται από τις κλιματικές αλλαγές. Σε ευάλωτες χώρες περιορίζεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες και υγειονομική περίθαλψη κι αυξάνονται οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την υγεία της μητέρας και του παιδιού. Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική ζέστη αυξάνει τη συχνότητα θνησιγένειας και η κλιματική αλλαγή αυξάνει την εξάπλωση ασθενειών που μεταδίδονται με φορείς όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός και ο ιός Ζίκα, που συνδέονται με χειρότερα αποτελέσματα στη μητέρα και στα νεογνά. Για κάθε 1 βαθμό Κελσίου αύξησης της θερμοκρασίας, ο αριθμός των θνησιγενών τοκετών και των πρόωρων τοκετών αυξάνεται κατά περίπου 5%, σύμφωνα με ανάλυση 70 μελετών που δημοσιεύτηκε από το British Medical Journal το 2020.

Στις πλημμύρες του 2022 στο Πακιστάν και στις ξηρασίες της Ουγκάντα παρατηρήθηκε αύξηση της έμφυλης βίας όπως δήλωσε η Μπρίτζετ Μπερνς, διευθύντρια του Οργανισμού Γυναικείου Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης (Wedo): «Συχνά επικεντρωνόμαστε στην εξωτερική επίδραση των καταστροφών, για παράδειγμα εστιάζοντας στα ποσοστά θνησιμότητας, αλλά δεν εξετάζουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που έχουν οι αστάθειες στις κοινότητες. Συνήθως οι γυναίκες λειτουργούν ως “απορροφητικοί οργανισμοί” κατά τη διάρκεια της κρίσης». Σε περιόδους κρίσης σε ένα σπίτι, οι σύντροφοι συνήθως ξεσπούν στις γυναίκες τους, είτε λεκτικά είτε σωματικά.

Ένας από τους πιο καταστροφικούς τρόπους με τους οποίους η κλιματική κρίση μπορεί να επιδεινώσει την ανισότητα των φύλων είναι και η αύξηση της εμπορίας ανθρώπων. Οι διακινητές είναι πιο εύκολο να στοχοποιήσουν γυναίκες και κορίτσια που βρίσκονται σε άγνωστες πόλεις ή αναγκάζονται να μείνουν σε πυκνοκατοικημένους καταυλισμούς και καταφύγια γεμάτα με αγνώστους. Στις Φιλιππίνες, ο ΟΗΕ διαπίστωσε ότι η εμπορία ανθρώπων αυξήθηκε μετά τον τυφώνα Χαϊγιάν το 2013, ο οποίος σκότωσε περισσότερους από 6.000 ανθρώπους και εκτόπισε 4,4 εκατομμύρια. Οι γυναίκες και τα κορίτσια που αναγκάζονται να φύγουν από την περιοχή τους λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχουν ανάγκη τα χρήματα και το φαγητό ώστε να επιζήσουν, για αυτό και γίνονται εύκολος στόχος διακινητών.

Η φτώχεια λόγω κλιματικής αλλαγής ωθεί τους γονείς να παντρέψουν τα παιδιά τους από πολύ μικρή ηλικία ώστε να ανακουφιστούν οικονομικά. Το Μπαγκλαντές θεωρείται η χώρα με τον υψηλότερο κίνδυνο να παντρευτεί ένα κορίτσι ως παιδί από την ανθρωπιστική μη κερδοσκοπική οργάνωση Save The Children. Δώδεκα εκατομμύρια κορίτσια παντρεύονται πριν από την ηλικία των 18 ετών κάθε χρόνο παγκοσμίως, σύμφωνα με το Girls Not Brides, δηλαδή 23 κορίτσια κάθε λεπτό!

Η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής των κοινωνικών φαινομένων. Σε ευάλωτες χώρες, οι άνθρωποι που βρίσκονται στο περιθώριο όπως οι γυναίκες, άνθρωποι με αναπηρίες και μέλη της LGBTQ+ κοινότητας, επηρεάζονται περισσότερο και πιο βίαια. Η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τέτοιες χώρες είναι ένας διαρκής αγώνας για την επιβίωση κι αυτό είναι ένα πρόσωπο της κρίσης του πλανήτη μας, που ίσως να μην είχαμε σκεφτεί. Ένα πρόσωπο σκληρό κι απολύτως υπαρκτό.