Μπορούμε να συμφωνήσουμε πως οι γονείς μας έλεγαν και βλακείες;

Έχετε σκεφτεί πόση επιρροή έχουν στη ζωή μας οι πεποιθήσεις με τις οποίες μας μεγάλωσαν οι γονείς μας; Πόσο έχουμε γαλουχηθεί σε μια αλυσίδα από πιστεύω που άλλοτε έχουν μια λογική βάση κι άλλοτε είναι θεωρίες ή απλώς απόψεις τις οποίες κληρονομούμε κι εφαρμόζουμε χωρίς ίσως να σκεφτόμαστε αν μας ταιριάζουν;

Μεγαλώνουμε μέσα σε περιβάλλοντα πεποιθήσεων κι αυτό είναι μια τρανταχτή αλήθεια. Επειδή οι γονείς είναι οι πρώτοι «δάσκαλοι», θα πρέπει από νωρίς να φιλτράρουν το ποιες από τις πεποιθήσεις τους  επιτρέπουν να περάσουν στα παιδιά. Υπάρχουν οι πεποιθήσεις που έχουν θετικό πρόσημο και βοηθάνε να πάμε μπροστά στη ζωή μας. Να πραγματοποιήσουμε τους στόχους μας, να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας και να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε. Υπάρχουν ωστόσο οι πεποιθήσεις που έχουν ξεκάθαρα αρνητικό πρόσημο. Εκείνες που λειτουργούν ως μικρά ή μεγάλα εμπόδια. Αυτές οι πεποιθήσεις –όταν περνάνε από τους γονείς στα παιδιά– κάνουν μεγάλη ζημιά.

Ας αναλογιστούμε πόσες φορές μπορεί να έχουμε ακούσει ή πει φράσεις όπως, «Μην κλαις, είσαι άντρας εσύ κι οι άντρες δεν κλαίνε». Ή το θεϊκό, «Δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δε θέλω». Απόψεις που έχουν να κάνουν με τη γυναίκα και το πότε θα κάνει οικογένεια. Θεωρίες για το τι είναι ηθικό και τι ανήθικο σε έναν χωρισμό και το τι θα πει ο κόσμος. Μέσα στις παραπάνω ενδεικτικές φράσεις προσθέτουμε κι όλες εκείνες που έχουν να κάνουν με «ταμπέλες» ρατσιστικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Φράσεις τις οποίες ίσως να μην έχει φιλτράρει ο κάθε γονιός, που έχουν όμως ένα συγκεκριμένο αντίκτυπο.

Έρχονται λοιπόν οι τέτοιου τύπου αρνητικές πεποιθήσεις και ριζώνουν στο μυαλό ενός παιδιού. Θέτουν επικίνδυνους περιορισμούς οι οποίοι αναπαράγονται συνεχώς δημιουργώντας με τη σειρά τους μια σειρά από απαράβατους για εκείνο κανόνες. Είναι σχεδόν ανήθικο να κατευθύνεται η σκέψη ενός παιδιού προς την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα μέσα από τη θέσπιση αόρατων κανόνων οι οποίοι είτε δεν έχουν βάση είτε λειτουργούν μειονεκτικά τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται.

Το θέμα είναι πως οι γονείς που αφήνουν τις δικές τους πεποιθήσεις να επηρεάζουν την επικοινωνία με τα παιδιά τους, είναι πληγωμένοι επίσης από τις αρνητικές πεποιθήσεις των δικών τους γονιών. Δεν είναι φαύλος κύκλος αν ως γονείς αντιληφθούμε ποιες είναι οι κακές πεποιθήσεις με τις οποίες μεγαλώσαμε και προσπαθήσουμε να βάλουμε ένα stop σε αυτή την αλυσίδα. Αυτό προϋποθέτει μια σειρά από κάποια σοβαρά καθήκοντα. Το να αποφασίσουμε να δουλέψουμε με το μέσα μας και για το μέσα μας. Να ανακαλύψουμε για παράδειγμα αν τυχόν αντιδρούμε με θυμό ή απογοήτευση κάθε φορά που το παιδί μας δεν καταφέρνει κάτι, γιατί να συμβαίνει αυτό. Το να εντοπίσουμε γιατί μας ξέφυγαν φράσεις που ενώ ακούγαμε μικροί και δε μας άρεσαν, τώρα για κάποιο ανεξήγητο λόγο τις εκσφενδονίζουμε ως σπουδαία μαθήματα ζωής στο δικό μας παιδί.

Ας μην ξεχνάμε πως τα παιδιά παρατηρούν πάντα τη στάση ζωής και τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι γονείς. Αντιλαμβάνεστε πόσο τρομακτικό είναι αυτό; Αν δηλαδή ως γονείς άλλα πρεσβεύουμε κι άλλα πράττουμε, πως περιμένουμε να μεγαλώσουμε παιδιά με σωστή κριτική σκέψη και λογική; Κοινώς, οι πεποιθήσεις των γονιών πρέπει να συνάδουν με τον τρόπο συμπεριφοράς τους και τις πράξεις τους. Δε γίνεται να μεγαλώνουμε ένα παιδί με την πεποίθηση «σεβόμαστε πάντα τους άλλους» ενώ εμείς αντιδρούμε θυμωμένα και με ασέβεια προς το γείτονα, τα αδέσποτα, τους οδηγούς στην κίνηση, και κάθε τι που μας χαλάει γιατί τυγχάνει να μας χαλάει.

Οι επιπτώσεις των αρνητικών πεποιθήσεων από τους γονείς στα παιδιά είναι ολοφάνερες στην ανασφάλεια και τις φοβίες που εκείνα αποκτούν μεγαλώνοντας. Βλέπουμε παιδιά με μηδέν αυτοεκτίμηση κι αυτοσεβασμό. Παιδιά με φοβίες προς κάθε τι νέο γιατί απέχει ή είναι διαφορετικό από τα πιστεύω της οικογενειακής φωλιάς. Παιδιά που αντιδρούν με σκληρότητα απέναντι σε συνανθρώπους λόγω λανθασμένων, άδικων ή απαρχαιωμένων αντιλήψεων. Παιδιά τα οποία δεν ξέρουν τι θα πει σέβομαι και πρεσβεύουν ασύστολα κι απερίσκεπτα το «καλύτερα να σε φοβούνται παρά να σε σέβονται».

Υπάρχει βεβαίως κι η άλλη πλευρά. Πολλά από τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με περιοριστικές πεποιθήσεις, αντιλαμβάνονται ως ενήλικες τη λανθασμένη ή ελλιπή βάση δεδομένων που έλαβαν από τους γονείς. Κάπου σε αυτό το κομβικό σημείο έρχεται η αποκαθήλωση των γονιών και των τοξικών πιστεύω που πρεσβεύουν. Αν αυτό συμβεί, σημαίνει πως η αντίληψη του κάθε παιδιού παίρνει τα ηνία. Σημαίνει πως ένα παιδί αποκτά κριτική σκέψη και την έννοια του δίκαιου και του σωστού. Πως ξέρει να κρίνει σωστά κι ας είναι η στιγμή που θα κρίνει όλα εκείνα με τα οποία μεγάλωσε και κατ’ επέκταση τους γονείς. Εξάλλου όλοι κρινόμαστε για αυτά που λέμε, πράττουμε και πρεσβεύουμε. Ουδείς αλάνθαστος.

Αν η ζωή μας είναι ένα ταξίδι με καράβι κι ορίζοντα, οι πεποιθήσεις είναι τα πανιά. Δε θα ανοίξουν εκείνα που είναι κατεστραμμένα. Δε θα μας δώσουν ώθηση εκείνα που είναι φθαρμένα. Θα μας πάνε παραπέρα εκείνα που είναι κατάλευκα κι αληθινά. Καλές οι πεποιθήσεις λοιπόν αλλά μέχρι το σημείο που το καράβι δε θα βουλιάξει.

Αφιερωμένο στην πεποίθηση «ξέρω εγώ τι λέω» ενώ δεν ξέρει πάντα.