Η Φινλανδία μάς δείχνει έναν δρόμο που αξίζει να προσέξουμε και να ακολουθήσουμε: την αξία του να έχεις ένα σταθερό σπίτι, ένα σημείο να πατάς γερά, ακόμα κι αν όλα τα άλλα μοιάζουν να έχουν γκρεμιστεί. Κι ενώ οι περισσότερες χώρες βλέπουν την αστεγία να αυξάνεται, οι Φινλανδοί κατάφεραν κάτι σχεδόν μαγικό – να μειώσουν τον αριθμό των αστέγων σε αριθμούς μηδενικούς! Και το έκαναν με μια προσέγγιση που μοιάζει απλή αλλά είναι επαναστατική: «Πρώτα η στέγαση».
Ας πάμε πίσω, στο 2008. Εκείνη την εποχή, στα πάρκα και στις γειτονιές του Ελσίνκι, έβλεπες πάρα πολλές σκηνές και πρόχειρα καταφύγια στημένα από άστεγους. Οι άνθρωποι αυτοί προσπαθούσαν να ζήσουν μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες, σε καταστάσεις που δεν μπορούσαν να τους δώσουν καμία ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Οι παλιές πολιτικές τους παγίδευαν σε έναν φαύλο κύκλο: δεν μπορούσαν να βρουν δουλειά χωρίς σπίτι και δεν μπορούσαν να βρουν σπίτι χωρίς δουλειά.
View this post on Instagram
Τότε, η Φινλανδία πήρε μια γενναία απόφαση μετά από μια πολύ έξυπνη σκέψη: «Τι θα γινόταν αν δίναμε απλά ένα σπίτι στον καθένα που το χρειάζεται; Αν βάζαμε το σπίτι πρώτο και ύστερα κοιτάζαμε τα υπόλοιπα;» Έτσι γεννήθηκε η πολιτική «Πρώτα η Στέγαση». Αυτό που άλλαξε με τη νέα αυτή πολιτική είναι ότι το κράτος και οργανισμοί όπως το Y-Foundation άρχισαν να παρέχουν κατοικία σε άτομα που την έχουν ανάγκη – χωρίς προϋποθέσεις. Δεν απαιτούν πρώτα να βρουν δουλειά ή να ξεπεράσουν προβλήματα υγείας. Απλά τους δίνουν ένα σταθερό σημείο να νιώθουν ασφαλείς και να χτίσουν ξανά τη ζωή τους.
Τα αποτελέσματα είναι συγκινητικά. Τέσσερις στους πέντε άστεγους καταφέρνουν να κρατήσουν το διαμέρισμά τους, να ξαναβρούν δουλειά και να ξανασταθούν στα πόδια τους. Πώς τα καταφέρνουν; Στην αρχή, η στήριξη είναι μεγάλη: οι κοινωνικοί λειτουργοί βρίσκονται δίπλα τους, τους βοηθούν με την οικονομική διαχείριση, με τις αιτήσεις για επιδόματα και είναι εκεί για κάθε μικρό ή μεγάλο ζήτημα.
Το καλύτερο, όμως, είναι ότι η πολιτική αυτή δε βοηθά μόνο τους άστεγους. Αποδεικνύεται ότι τελικά κοστίζει και λιγότερο στο κράτος. Όταν οι άνθρωποι έχουν ένα σπίτι, δε χρειάζονται τόση βοήθεια από το σύστημα υγείας, ούτε μπλέκουν συχνά με τον νόμο– κι αυτό εξοικονομεί χρήματα για όλους. Σήμερα, η χώρα αποτελεί μοναδική περίπτωση στην ΕΕ, καθώς καταφέρνει να μειώνει διαρκώς τον αριθμό των αστέγων της. Τα πρώην καταφύγια έκτακτης ανάγκης μετατράπηκαν σε κανονικά διαμερίσματα. Οι άστεγοι έγιναν ενοικιαστές, πληρώνουν ενοίκιο και υποχρεώσεις, έχοντας τη στήριξη κοινωνικών λειτουργών που τους καθοδηγούν και τους βοηθούν στην καθημερινότητά τους.
Αν κάτι μας μαθαίνει η Φινλανδία, είναι ότι η ανθρωπιά και η λογική δεν είναι μόνο όμορφες ιδέες. Είναι λύσεις που φέρνουν αποτελέσματα. Κάθε άνθρωπος χρειάζεται μια βάση, ένα σπίτι για να ξεκινήσει. Και όταν του το προσφέρεις, του δίνεις την ευκαιρία να σταθεί ξανά στα πόδια του. Δεν είναι απλώς μια πολιτική, αλλά ένα μάθημα: ότι όταν νοιάζεσαι για τους ανθρώπους, όλοι βγαίνουν κερδισμένοι.
