Χριστουγεννιάτικο δέντρο: Πώς ξεκίνησε το έθιμο;

Φαντάσου αυτό: Είναι Δεκέμβριος και έχετε αγγαρέψει κάποιο μέλος της οικογένειας να κατεβάσει το δέντρο και τα στολίδια (αυτά που κάθε σπίτι που σέβεται τον εαυτό του έχει την τελευταία εικοσαετία και βάλε) από το πατάρι. Πιάνεις ένα στολίδι στο χέρι σου και το πλησιάζεις στο κλαδί, όταν η μαμά/κοπέλα σου εκτοξεύεται από την άλλη άκρη του σαλονιού και, σαν μια άλλη Monica, σου κάνει συνεχώς παρατηρήσεις. Στο τέλος της διαδικασίας, έχεις καταφέρει να βάλεις περίπου δύο στολίδια στη θέση που εσύ θέλεις, και αυτό επειδή δεν υπέπεσες στην αντίληψη της προαναφερθείσας γυναίκας. Αλλά μην αγχώνεσαι, όταν τα δει, θα αλλάξει και σε αυτά θέση, έχοντας φτάσει και φέτος τη συνεισφορά σου στον στολισμό του δέντρου στο 0%. Παρ’ όλα αυτά, ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου παραμένει ίσως η πιο αγαπημένη και σίγουρα η πιο cozy παράδοση όλων των εποχών. Πώς όμως ξεκίνησε;

Τα δέντρα χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικά και ως διακοσμητικά στοιχεία για αιώνες, κάνοντας λίγο πολύ αμφιλεγόμενη την ιστορία για την προέλευση της παράδοσης. Το έλατο είναι ένα αειθαλές δέντρο που συμβολίζει την αιώνια ζωή, η χρήση του οποίου αποτελεί έθιμο των αρχαίων Αιγυπτίων, των Κινέζων και των Εβραίων. Όσον αφορά στη χρήση του για διακοσμητικούς σκοπούς, το έθιμο φαίνεται να έχει τις ρίζες του στη Γερμανία, όπου το έλατο διακοσμημένο με μήλα, συμβόλιζε τον Κήπο της Εδέμ. Τον 16ο αιώνα, οι Γερμανοί στόλιζαν το δέντρο του Παραδείσου στις 24 Δεκεμβρίου στο σπίτι τους, αρχικά με λεπτά μπισκότα, και αργότερα με μπισκότα διαφόρων σχημάτων, και κεριά που συμβόλιζαν τον Χριστό. Εκτός από το έλατο, στόλιζαν και μία πυραμίδα, μία ξύλινη δηλαδή κατασκευή με ράφια, πάνω στα οποία υπήρχαν ειδώλια, κεριά, κλαδιά και ένα αστέρι. Το δέντρο και η πυραμίδα συγχωνεύτηκαν αργότερα, φτιάχνοντας έτσι το γνωστό σε εμάς χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Μέχρι τον 18ο αιώνα, το έθιμο είχε διαδοθεί ευρέως μεταξύ των Γερμανών Προτεσταντών και, τον επόμενο αιώνα, και στην υπόλοιπη χώρα. Στις αρχές του 19ου αιώνα, το λατρεμένο έθιμο φτάνει και στην Αγγλία όπου και καθιερώθηκε χάρη στις προσπάθειες του Γερμανού πρίγκιπα Αλβέρτου, συζύγου τής βασίλισσας Βικτωρίας. Στο βικτωριανό δέντρο κρεμούσαν με κορδέλες και χάρτινες αλυσίδες διάφορα κεριά, γλυκά και κέικ. Τον ίδιο αιώνα, ευρέως διαδεδομένα ήταν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα και στη Βόρεια Αμερική, την Αυστρία, την Ελβετία, την Πολωνία και την Ολλανδία αλλά και την Κίνα και την Ιαπωνία χάρη στους Αμερικανούς ιεραπόστολους. Εκεί, η διακόσμηση των δέντρων γινόταν με περίπλοκα σχέδια από χαρτί. Η μεγάλη ανακάλυψη του Τόμας Έντισον, είχε ως αποτέλεσμα την αντικατάσταση των κεριών από ηλεκτρικούς λαμπτήρες, με το πρώτο δέντρο να φωταγωγείται από τον ίδιο τον Δεκέμβριο του 1882 στη Νέα Υόρκη.

Στην Ελλάδα, το έθιμο άργησε να φτάσει. Τα Χριστούγεννα του 1834 η κατοικία του Όθωνα στο Ναύπλιο στολίστηκε με δέντρο, ενώ τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς στήθηκε χριστουγεννιάτικο δέντρο στο αρχοντικό του Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, κάνοντάς το, το πρώτο ελληνικό σπίτι που έχει ένα τέτοιο δέντρο. Μόνο μεταπολεμικά διαδόθηκε ευρέως η παράδοση τόσο στις πόλεις όσο και την ύπαιθρο. Όσο για το ελληνικό καράβι, έγινε μια προσπάθεια επικράτησής του έναντι του χριστουγεννιάτικου δέντρου, που όμως δεν είχε αποτέλεσμα. Το καράβι, συμβόλιζε τη σύνδεση των Ελλήνων με τη θάλασσα, αλλά λειτουργούσε και ως εκκλησιαστικό σύμβολο.

Πάντως, δε λέμε, ωραίο είναι το καράβι και με ιστορία, όμως το δέντρο -καλώς ή κακώς- έχει άλλη χάρη. Βγαίνει σε δεκάδες διαφορετικά μεγέθη και χρώματα, χιονισμένα και μη, αληθινά και ψεύτικα, και οι επιλογές στα στολίδια είναι κυριολεκτικά άπειρες. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κόκκινες και πράσινες αποχρώσεις, λευκές και ροζ, μπορείς να το κάνεις θεματικό, και μπορείς να το στολίσεις μόνο με λαμπάκια αν αυτό είναι το vibe σου. Και κανείς δε θα σχολιάσει δυσμενώς ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο (καλά, ίσως μόνο του Συντάγματος). Μινιμαλιστικά ή παραφορτωμένα, εσθέτικ ή κιτς, όλα τα δέντρα είναι πανέμορφα γιατί, πολύ απλά, είναι χριστουγεννιάτικα και αυτό αρκεί. Είναι fun και σε βάζει και σε γιορτινή διάθεση, είναι χαριτωμένο και είναι και δημιουργικό. Τα έχει όλα και συμφέρει και, το κυριότερο, σου δίνει τη δυνατότητα να το στολίσεις τον Νοέμβριο και να το ξεστολίσεις κάπου την 25η Μαρτίου, τρώγοντας μπακαλιάρο με σκορδαλιά, με θέα.