Ισλανδία: Μία χώρα - πρότυπο στην ισότητα των φύλων

Η Ισλανδία είναι η χώρα που θεωρείται κορυφαία στη διασφάλιση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Το 1980, η Ισλανδία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που εξέλεξε γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας ενώ το 2009, μια γυναίκα έγινε πρωθυπουργός για πρώτη φορά. Πλέον, από το 2017, για έβδομη συνεχή χρονιά, η Ισλανδία βρίσκεται στην κορυφή της έρευνας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για την ισότητα των φύλων. Σε σύνολο 144 χωρών, το μικρό αυτό νησί κατέλαβε την πρώτη θέση στην πολιτική ενδυνάμωση των γυναικών, την πρώτη θέση στην κάλυψη του εισοδηματικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων (οι φιλοδοξίες της κυβέρνησης αποσκοπούν στην οριστικοποίηση αυτού του στόχου το 2022) και διαθέτει εταιρικές ποσοστώσεις που εξασφαλίζουν σήμερα το 44% της εκπροσώπησης των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών. Οι κάτοικοι της Ισλανδίας μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι νιώθουν πολύ περήφανοι που ζουν σε αυτή τη χώρα. Οι παροχές, οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, η αντιμετώπιση των ανθρώπων ανεξαρτήτου φύλου θα έπρεπε να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις χώρες του κόσμου. Πώς κατάφεραν όμως να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο και πόσο εύκολο ήταν;

Το μικρό μέγεθος της χώρας παίζει ρόλο. Γιατί αυτό δημιουργεί στενότερους δεσμούς, δίκτυα και σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και έτσι δημιουργείται μια εύκολη και γρήγορη ροή των ειδήσεων, εφόσον είναι μία μικρή χώρα. Οι γυναίκες μπορούν λοιπόν να δραστηριοποιηθούν και να κινητοποιηθούν πολύ σύντομα. Εδώ και δύο δεκαετίες σχεδόν, όσοι ειδικοί ασχολήθηκαν με το συγκεκριμένο ζήτημα, επισημαίνουν ότι οι γυναίκες έχουν ενταχθεί και συμμετέχουν πλήρως στο εργατικό δυναμικό της χώρας, το μισθολογικό χάσμα που υφίσταται σε άλλες χώρες, εκεί είναι ανύπαρκτο και κυρίως αναφέρουν με χαρά τη γυναικεία εργασιακή ανέλιξη σε υψηλά ιστάμενες θέσεις.  Όλη αυτή η ανάπτυξη  αποδίδεται σε διάφορους παράγοντες, συγκεκριμένα στο ποσοστό αλφαβητισμού 99% και για τα δύο φύλα πριν από αρκετές δεκαετίες. Ακόμα, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει στην πραγματικότητα αντιστραφεί, με περισσότερες γυναίκες να φοιτούν στο πανεπιστήμιο από ό,τι άνδρες. Η σύγχρονη νομοθεσία θεωρείται επίσης πιο προχωρημένη, με υποχρεωτική άδεια πατρότητας και μητρότητας για τους γονείς, καθιστώντας την ισορροπία μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής πιο εύκολα μοιραζόμενη μεταξύ των συντρόφων. Από την προηγούμενη χρονιά, ψηφίστηκε νόμος που ήδη έχει τεθεί σε ισχύ και αφορά την ισότητα των μισθών ανδρών και γυναικών σε δημόσιες αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις με περισσότερους από 25 υπαλλήλους. Όποια επιχείρηση δε συμμορφώνεται,  επέρχεται πρόστιμο. Ο νόμος δεν έχει να κάνει μόνο με την ισότητα των φύλων, αλλά και με διακρίσεις που γίνονται με αφορμή την εθνότητα, την ηλικία, τον σ3ξουαλικό προσανατολισμό και την αναπηρία του ατόμου. Οι μισοί υπάλληλοι της εταιρίας είναι γυναίκες. Στο μάρκετινγκ, στις πωλήσεις, στις οικονομικές υπηρεσίες και στα logistics, οι περισσότερες  διευθυντικές θέσεις καλύπτονται στην πλειονότητά τους από γυναίκες τη σημερινή εποχή.

Στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα της Ισλανδίας, τις περισσότερες εκκλησιαστικές λειτουργίες τις κάνουν γυναίκες ιερείς. Αυτό προέρχεται  από μία μακρά και ιστορική παράδοση που ήθελε τις Ισλανδές κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα να αναλαμβάνουν να τελούν θρησκευτικές τελετές και να τιμώνται ως θεές, δείχνοντας τη δύναμη αλλά και τις γνώσεις που κατείχαν. Επιπρόσθετα, ως ναυτικό έθνος, οι άνδρες έλειπαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα από την οικογένεια στη θάλασσα, είτε ψαρεύοντας είτε συμμετέχοντας σε επιδρομές των Βίκινγκς, αφήνοντας τις γυναίκες και τις οικογένειές τους στο σπίτι. Εξ ορισμού, αυτό άφηνε τις γυναίκες σε θέση ισχύος όπου αναλάμβαναν παραδοσιακά ανδρικούς ρόλους για την οικογένεια: κυνηγός, οικοδόμος, αγρότης και έτσι κανένας δεν μπορούσε να μιλήσει για ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, αφού οι γυναίκες μπορούσαν και τα έκαναν όλα.

Η ισότητα των δύο φύλων διδάσκεται όμως και στα σχολεία της Ισλανδίας με το μάθημα για ζητήματα φύλου στο λύκειο να γίνεται πλέον υποχρεωτικό σε 27 από τα 33 ανώτερα λύκεια της χώρας, ενώ μια μέθοδος για κατανόηση των ρόλων των δύο φύλων εφαρμόζεται σε  νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία. Αυτό βοηθά τους μαθητές και τις μαθήτριες από πολύ μικρή ηλικία να αποφεύγουν τα κοινωνικά στερεότυπα και να μεγαλώνουν ευτυχισμένοι/ες κάνοντας κοινές δραστηριότητες.

Θα κλείσω αυτό το άρθρο με μία φράση της Vigdís Finnbogadóttir, που αποτέλεσε Πρόεδρος της Ισλανδίας από το 1980 μέχρι το 1996 ως τροφή για σκέψη για όλον τον κόσμο αλλά κυρίως για τους/τις Προέδρους των υπολοίπων κρατών. Και ίσως να αλλάξει κάτι στις σύγχρονες κοινωνίες: «Δεν είμαι άντρας και ποτέ δεν ήμουν και η αρχή μου ήταν πάντα να μην προσπαθώ να συμπεριφέρομαι σαν άντρας»