"Puzzle therapy": Μια παιγνιώδης θεραπεία με πολλαπλά οφέλη στην ψυχική υγεία

Τα Puzzles για πολλούς είναι περίπλοκα και δύσκολα. Ανάλογα με τα κομμάτια θεωρούνται και χρονοβόρα. Αν και στα ελληνικά η ακριβής μετάφραση είναι «γρίφος», χρησιμοποιούμε τον αγγλικό όρο για τα puzzles – τα επιτραπέζια παιχνίδια με τα πολλά κομμάτια όπως τα ξέρουμε. Αυτές οι επιτραπέζιες ενασχολήσεις να μπερδεύουν πολύ κόσμο, αλλά κάποιοι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν  τα οφέλη που έχει η ενασχόληση με τα puzzles.

Μετά και τη 1^η καραντίνα του Covid-19, τα έσοδα των εταιρειών παιχνιδιών αυξήθηκαν σχεδόν 300% μόνο από τα puzzles. Αυτή η μεγάλη ζήτηση – όπως ήταν αναμενόμενο- μεγάλωσε την παραγωγή και πλέον τα σχέδια ανά βαθμό δυσκολίας πολλαπλασιάστηκαν. Εκτός όμως από τα νούμερα της αγοράς, η επιστήμη της Νευροψυχολογίας, που μελετάει κυρίως τις λειτουργίες του εγκεφάλου, έχει κάνει κάποια δειλά μικρά βήματα στην έρευνα για τα οφέλη των puzzles στον ανθρώπινο εγκέφαλο και σίγουρα έχει πολλά να μας πει.

Σε επιστημονική δημοσίευση πριν την πανδημία του Covid-19, ο καθηγητής και ψυχολόγος ερευνητής Patrick Fissler του Πανεπιστημίου της Ulm ανέφερε ότι το να κάνεις ένα puzzle, πέρα από την παιγνιώδη φύση του, βάζει σε λειτουργία όχι μία αλλά 8 ιδιότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης και της ταχύτητας της σκέψης. Στα δημοσιευμένα δεδομένα της έρευνας, οι ερευνητές που συμμετείχαν αναφέρουν ότι η λύση των puzzles μπορεί να λειτουργήσει ως πρόληψη για τη γήρανση του εγκεφάλου. Και όπως γνωρίζουμε το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν.

Σαν μέθοδος πρόληψης ονομάστηκε puzzle therapy και χρησιμοποιήθηκε σε πολλές μεταγενέστερες έρευνες. Για παράδειγμα, σε έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan, κάποια αποτελέσματα έδειξαν ότι 25 λεπτά της ώρας ενασχόληση με puzzles μπορεί να αυξήσει το IQ κατά 4 μονάδες, ενώ άλλη έρευνα έδειξε ότι μόλις 20 λεπτά ενασχόλησης την ημέρα περιορίζουν έως εκμηδενίζουν το άγχος. Το 2022 δημοσιευμένες έρευνες συνιστούν την puzzle therapy σε παιδιά με ΔΕΠΥ  αλλά και σε παιδιά που νοσηλεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω βαριών ασθενειών. Σε κλινική δοκιμή το 2024 σε ένα γηροκομείο της Τζακάρτα, απεδείχθη ότι η ενασχόληση με τα puzzles βοήθησε πολύ τους γέρους με άνοια, ενώ πλέον πληθαίνουν οι έρευνες για τη χρήση της puzzle therapy σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές. Γιατί όμως οι επιστήμονες επιμένουν κυρίως σε αυτά τα άτομα;

Έχει αποδειχθεί ότι τα puzzles είναι ιδιαιτέρως αγχολυτικά. Σε αυτό ίσως να συμβάλλει και το γεγονός ότι δεν έχουν ιδιαίτερους και περίπλοκους κανόνες. Επιπλέον, το γεγονός ότι δημιουργείς κάτι όμορφο και έχεις σιγά σιγά το αποτέλεσμα μπροστά σου, είναι κάτι που σε καλύπτει συναισθηματικά και σου δίνει την αίσθηση της πληρότητας. Δεν είναι παιχνίδι με έναν νικητή και τους υπόλοιπους χαμένους. Είναι μια ενασχόληση που μπορεί να συμμετέχουν αρκετά άτομα  -σχεδόν όλα τα μέλη της οικογένειας- και να περάσουν ποιοτικό χρόνο μαζί.

Εκτός από αγχολυτικό, η αίσθηση της επιτυχίας για το τελικό αποτέλεσμα αυξάνει την αισιοδοξία και την ευεξία. Κατ’ επέκταση αυτού αυξάνονται τα αποθέματα ενέργειας του οργανισμού, βελτιώνεται ο ύπνος και καλλιεργείται η μνήμη. Και όλα αυτά γιατί τα puzzles καταφέρνουν να αυξάνουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης, αυτής της χημικής ουσίας που παράγει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, η οποία βοηθάει στη μνήμη, στη συγκέντρωση, στη ρύθμιση της διάθεσης αλλά και στο συναίσθημα του έρωτα.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα δείτε στο ράφι κάποιο puzzle με χιλιάδες κομμάτια, μην το απορρίψετε. Αντιθέτως, αναλογιστείτε αυτό που έχουν πει οι ειδικοί για αυτή την ενασχόληση: όσο πιο πολύπλοκο ένα puzzle είναι, τόσο πιο θετικά επιδραστικό είναι στον οργανισμό σας.