Μεγαλώσαμε σε μια κοινωνία που το οικογενειακό πρότυπο αναφέρεται στο στερεοτυπικό δίδυμο «μαμά-μπαμπάς». Ίσως η θρησκεία, ίσως το πατριαρχικό κομμάτι που εκφράζει η χώρα μας, ίσως το μάθαμε απ’ τους γονείς μας κι εκείνοι απ τους δικούς τους γονείς. Όπως και να ’χει όλα αυτά συμβάλουν σε αυτή την ενισχυμένη άποψη. Τι γίνεται, όμως, όταν για κάποιο λόγο ο ένας απ’ τους δυο δεν μπορεί να φέρει εις πέρας τα καθήκοντά του; Δεν μπορεί να λειτουργήσει και να σκεφτεί όπως οφείλει ένας γονιός; Αδυνατεί να περιορίσει τον εγωισμό του και να θέσει σε προτεραιότητα το παιδί του;
Αρχικά, ας συμφωνήσουμε σε ένα πράγμα για να μπορέσουμε να πάμε παρακάτω. Ένα παιδί για να μεγαλώσει πέραν της υλικής υποστήριξης και της ημερήσιας κάλυψης των διατροφικών αναγκών του, χρειάζεται αγάπη, στοργή, φροντίδα και σιγουριά. Χρειάζεται να νιώθει και να είναι ασφαλές, να αντιμετωπίζεται σαν ενήλικο άτομο ή τουλάχιστον σαν ον με ανεπτυγμένο το δείκτη νοημοσύνης του. Επομένως να του αναλύουμε τους λόγους που γίνονται ή δε γίνονται πράγματα.
Μέχρι εδώ όλα καλά; Πάμε παρακάτω. Απ’ την άλλη πλευρά, κάποιοι άνθρωποι είναι γεννημένοι να γίνουν γονείς και σε κάποιους άλλους αυτό το αίσθημα -της μητρότητας/πατρότητας- βρίσκεται θαμμένο κάπου στο βάθος της σκέψης και του μυαλού κι από πάνω του υπάρχουν χιλιάδες άλλα χαρακτηριστικά, επισκιάζοντας αυτό το αίσθημα. Και πριν βιαστείς να σκεφτείς πως σε κάθε άνθρωπο είναι στη φύση του να γίνει γονιός και να διαιωνίσει το είδος του, να σου πω πως αυτό το αίσθημα μπορεί να παρομοιαστεί με το αίσθημα της επιβίωσης. Κι υπάρχουν πολλοί που η ένταση αυτού του χαρακτηριστικού -της επιβίωσης- είναι χαμηλή και προφανώς δεν αναφέρομαι σε ανθρώπους που υπάρχει αρνητικό ψυχολογικό υπόβαθρο.
Κι έρχομαι να θέσω έναν προβληματισμό. Είναι καλύτερο για ένα παιδί να μεγαλώνει χωρίς πατέρα ή με έναν πατέρα που είναι απών απ’ την καθημερινότητα του παιδιού του; Από ένα πατέρα που χρησιμοποιεί τη μητέρα -ακόμα και τα ίδια τα παιδιά- σαν σάκο του μποξ για να ξεσπά τα νεύρα του; Ένα παιδί που παραμελείται απ’ τη μητέρα του αλλά παράλληλα είναι κοντά του ή ένα παιδί που μεγαλώνει σε ίδρυμα με τις παροχές που αναφέραμε παραπάνω;
Δέχομαι πως η μητρική/πατρική στοργή είναι το ιδανικό για όλα τα παιδιά αυτού του κόσμου. Με έναν όρο όμως. Αρκεί αυτή η στοργή να είναι ουσιαστική. Κι οι δυο γονείς να είναι εκεί για τα παιδιά τους, να τα σέβονται και να τα εκτιμούν. Το γεγονός πως ένα παιδί μεγαλώνει με τους δυο του γονείς δε σημαίνει πως δέχεται στοργή αντάξια της παιδικότητας και των αναγκών του. Υπάρχουν κι οι περιπτώσεις που ο ένας εκ των δυο γονέων δεν υπάρχει στη ζωή. Τότε τι; Αυτά τα παιδιά δεν έχουν το δικαίωμα να ζήσουν μια φυσιολογική -όσο φυσιολογική την ορίζει ο καθένας- ζωή;
Αν για οποιαδήποτε λόγο μπορεί ένα παιδί να δεχτεί όλα αυτά που χρειάζεται από έναν γονιό -είτε μαμά είτε μπαμπά- τότε δεν αφορά την κοινωνία ή τη γειτονιά γιατί οι γονείς αποφάσισαν να χωρίσουν ή γιατί αποφάσισε να κρατήσει μόνο της το παιδί μια νεαρή γυναίκα. Και σχετικά με το πρότυπο που δίνει κάποιος γονιός στο παιδί, δεν έχει να κάνει με το φύλο αλλά με την όρεξη και την αγάπη του πρώτου στο δεύτερο άτομο αυτής της εξίσωσης.
Επικεντρωνόμαστε στην ορθή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη κι εξέλιξη του παιδιού και του δίνουμε παιδεία κι αξίες ως εφόδια για την ενήλικη ζωή του. Να εστιάσουμε στην ψυχολογία του παιδιού κι όχι στο κοινωνικό του υπόβαθρο. Αν είναι ορφανό, εγκαταλελειμμένο απ’ τους γονείς, αν μεγάλωσε σε ίδρυμα ή σε εύπορη οικογένεια έρχεται δεύτερο.
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη