Ο νους μας πηγαίνει πάντα στο κακό

Βλέπεις έναν άνθρωπο μ’ ένα μαχαίρι στο χέρι. Το πρώτο πράγμα που θα σκεφτείς είναι πως το εν λόγω μαχαίρι θα χρησιμοποιηθεί για μαγειρικούς σκοπούς, για να κόψει ενδεχομένως ένα κρεμμύδι, μια φραντζόλα ή οτιδήποτε άλλο μπορεί κανείς να βρει σε μια κουζίνα.

Μπορεί, όμως, να σκεφτείς πως το μαχαίρι θα χρησιμοποιηθεί για εγκληματικούς σκοπούς κι ότι θα είναι, δηλαδή, το κύριο όργανο ενός εγκλήματος. Παρ’ όλο που η δεύτερη σκέψη δεν είναι η φυσιολογική αντίδραση που μπορείς να έχεις απέναντι σ’ ένα σκεύος κουζίνας, ωστόσο μπορεί να την κάνεις για τρεις λόγους:

Καταρχάς, επειδή το μυαλό σου έχει την έμφυτη τάση να υποψιάζεται παντού το έγκλημα κι επίσης γιατί η αυξημένη εγκληματικότητα σε αναγκάζει, κατά κάποιον τρόπο, να εξετάζεις κι αυτό το ενδεχόμενο. Η τρίτη αιτία αφορά την περίπτωση να έχεις βρεθεί μπροστά σ’ ένα ανάλογο έγκλημα ή να το έχεις ζήσει.

Γενικεύοντας, τώρα, το παράδειγμα με το μαχαίρι, υπάρχει όντως μια τάση, που σε κάνει να βλέπεις τα πάντα απ’ την κακή τους πλευρά και να εξετάζεις με καχυποψία καθετί που συμβαίνει γύρω σου. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό δε διαφέρουν απ’ την περίπτωση με το μαχαίρι.

Καταρχάς, η έμφυτη τάση σου να βλέπεις στα πάντα κάτι που μπορεί να σε βλάψει είναι ένας λόγος που σε κάνει να παρερμηνεύεις το μήνυμα όσων συναντάς. Χωρίς να το επιδιώκεις, υποθέτεις ότι καθετί που συμβαίνει γίνεται εις βάρος σου. Απομονώνεις αυθόρμητα, λοιπόν, την περίπτωση να υπάρχει κακή πρόθεση και την υιοθετείς χωρίς αμφιβολία. Αντιμετωπίζεις, έτσι, τα γεγονότα, με επιφυλακτικότητα και καχυποψία.

Το γεγονός ότι το «κακό» φαίνεται ότι υπερισχύει γενικότερα είναι μια ακόμη αιτία που σε κάνει να βλέπεις στα πάντα κάτι ύποπτο. Υποθέτεις, έτσι, ότι και στη δική σου περίπτωση δεν μπορούν παρά να υπάρχουν κακές διαθέσεις. Ασπάζεσαι, δηλαδή, τη γενική παραδοχή πως «στον κόσμο κανένας δε θέλει το καλό σου» και την αποδίδεις, τόσο άδικα, σε κάθε άτομο που συναντάς.

Τέλος, η περίπτωση να εξαπατήθηκες στο παρελθόν, ενώ υπήρξες καλοπροαίρετος, μπορεί να σε άλλαξε και να σε έκανε να βλέπεις τα πάντα απ’ την κακή τους πλευρά. Η απογοήτευση που ενδεχομένως να αισθάνθηκες, όταν αντιλήφθηκες τις κακές προθέσεις που υπήρχαν τελικά εις βάρος σου, σε ταρακουνά και σε αναγκάζει να αντιστρέψεις τη στάση σου. Προκειμένου να μην εξαπατηθείς ξανά, έτσι, βλέπεις πρώτα την αρνητική σημασία των πραγμάτων κι αν δε διαψευστεί, δεν μπορείς ν’ αποδεχτείς τίποτα θετικό.

Έτσι, θα δεις το «μαχαίρι» κι ο νους σου θα σταματήσει κατευθείαν στο έγκλημα. Θα το απομονώσεις σαν ενδεχόμενο και θα πιστέψεις τόσο πολύ σ’ αυτό, που θα είναι, τελικά, σαν να πρόκειται να συμβεί. Θα βασανίζεις, τότε, τον εαυτό σου με πιθανά σενάρια για τα θύματα του εγκλήματος, θα θρηνήσεις εκ των προτέρων γι’ αυτά και μετά, όταν το μαχαίρι χρησιμοποιηθεί, τελικά, μόνο για να κόψει το ψωμί σου, τότε ίσως να πειστείς πως δεν υπήρχε κανένας λόγος να διεισδύσεις σε τόσο αρνητικές εικασίες.

Ίσως, η συνεχής διάψευση των κακών ενδείξεων που εντοπίζεις στους ανθρώπους να είναι κι ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσεις να αποτινάξεις από πάνω σου την αρνητική στάση που έχεις απέναντι στα πράγματα. Οι κακές ενδείξεις, όμως, δε διαψεύδονται πάντα.