Άλλο μόρφωση κι άλλο παιδεία

Αναμφισβήτητα, ζούμε στην εποχή όπου για πάρα πολλούς ένα πτυχίο ισούται πλέον με κανένα. Έτσι για κάποιους η συνεχής απόκτησή τους αποτελεί κεντρικό στόχο της ζωής τους, μήπως και καταφέρουν με αυτό τον τρόπο να σταθούν λίγο πιο τυχεροί στην εύρεση εργασίας. Άλλοι πάλι, οι απαισιόδοξοι της υπόθεσης, έχουν απαξιώσει πλήρως την έννοια του πτυχίου θεωρώντας το τελείως άχρηστο λόγω των δύσκολων δεδομένων της εποχής.

Όποια κι αν είναι η δική σου στάση, η αλήθεια είναι πως από πολύ μικρή ηλικία, απ’ το σχολείο ακόμα, γονείς και δάσκαλοι βομβαρδίζουν το μυαλό σου με φράσεις του τύπου  «πρέπει να σπουδάσεις», «πρέπει να γίνεις κάποιος σε αυτή την κοινωνία» (λες και είσαι ο κανένας), «αγράμματος θα μείνεις;», «τι θα κάνεις εσύ στη ζωή σου;», «η κόρη της γειτόνισσας πέρασε στην ιατρική», «ο φίλος σου είναι άριστος μαθητής» κι άλλα τέτοια όμορφα κι ενθαρρυντικά λόγια.

Το θέμα είναι ότι όλοι αυτοί καταναλώνουν τόση ενέργεια τονίζοντάς σου πόσο σημαντική είναι η αξία της μόρφωσης και ξεχνούν να σε συμβουλεύσουν για εκείνα, τα πιο σημαντικά κι ουσιαστικά πράγματα της ζωής: Το πώς να γίνεις ευτυχισμένος, το πόσο σημαντικό είναι να πιστεύεις στον εαυτό σου, την αξία του να σέβεσαι τους ανθρώπους γύρω σου, το να σε αγαπάς και να σε προσέχεις και το κυριότερο, να κάνεις πράγματα και επιλογές που γεμίζουν την καρδιά και την ψυχή σου και δεν εξυπηρετούν απλά την κοινωνία και τα στερεότυπά της.

Δυστυχώς, πολύ λίγοι είναι εκείνοι που θα σε διδάξουν πως κανένα πτυχίο και καμία μόρφωση, τουλάχιστον στα χαρτιά και στις κορνίζες, δεν μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, συμπονετικό, ανοιχτόμυαλο, αλληλέγγυο, χαρούμενο και καλλιεργημένο. Γιατί η παιδεία δεν κατακτιέται και δεν αναπτύσσεται με master και διδακτορικά. Παιδεία έχει ο βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος, ο άνθρωπος που έχει τρόπους, κουλτούρα, ευγένεια και κοινωνική ευφυΐα. Κι αυτά τα χαρακτηριστικά πηγάζουν απ’ τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου, απ’ τις εμπειρίες του κι απ’ τη στάση ζωής του κι όχι μόνο απ’ το επίπεδο της μόρφωσής του.

Άλλωστε, πόσους παρά-μορφωμένους συναντήσαμε στη ζωή μας, είτε καθηγητές πανεπιστημίου με περγαμηνές είτε στελέχη επιχειρήσεων και πολλούς άλλους «κοινωνικά» επιτυχημένους που δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μία συγκεκαλυμμένη κενότητα, γεμάτη αλαζονεία κι ειρωνεία, αλλά άδεια από ουσία κι αληθινό περιεχόμενο; Αν θες, λοιπόν, να μοιάσεις σε κάποιον, μοιάσε στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Όποια κι αν είναι αυτή.

Τα σημαντικότερα μαθήματα πολλές φορές τα παίρνεις από απλούς, καθημερινούς, αγράμματους κατά γενική ομολογία ανθρώπους, οι οποίοι είναι ακομπλεξάριστοι και κουβαλούν μια ταπεινότητα και μεγαλείο ψυχής, τα οποία δύσκολα μπορούν να περάσουν απαρατήρητα. Η σοφία τους δεν πηγάζει από πανεπιστήμια κι εγκυκλοπαίδειες, αλλά απ’ την εμπειρία που τους χάρισε η ίδια τους η ζωή. Συνήθως με αυτούς τους ανθρώπους θα κάνεις τις πιο σοβαρές συζητήσεις σου και θα μάθεις τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα.

Ίσως και να σε διδάξουν ότι με το πέρασμα των ετών αυτό που αφήνει κάθε άνθρωπος πίσω του σαν κληρονομιά δεν είναι μόνο τα περιουσιακά του στοιχεία κι οι επαγγελματικές του διακρίσεις, αλλά ο χαρακτήρας κι η συμπεριφορά του. Τι κι αν αυτοί οι άνθρωποι ασκούν το πιο «ταπεινό» επάγγελμα και το λεξιλόγιό τους δεν είναι πλούσιο κι εξεζητημένο;

Αν είσαι ένας από αυτούς που ψάχνεις μανιωδώς τι να κάνεις σε αυτή τη ζωή, τι επάγγελμα να επιλέξεις, τι δρόμο να χαράξεις, φρόντισε απλά να ακολουθήσεις το δρόμο της καρδιάς και της ελευθερίας. Αν λατρεύεις τη μάθηση, πάρε όσα πτυχία και μεταπτυχιακά επιθυμείς, εξελίξου και διεύρυνε τους ορίζοντές σου. Αν πάλι έχεις ταλέντο σε κάποια τέχνη, μάθε την όσο καλύτερα μπορείς. Αυτό άλλωστε είναι το όμορφο, να μαθαίνουμε συνεχώς καινούργια πράγματα, να ανοίγουμε το μυαλό μας και να γινόμαστε καλύτεροι. Καλύτεροι για εμάς, όχι καλύτεροι στα μάτια των άλλων.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα εγκλωβιστείς στη σκέψη της επιλογής σπουδών, σκέψου απλά πως η ζωή είναι γεμάτη πόρτες και μπροστά σου απλώνονται άπειρες δυνατότητες κι ευκαιρίες για να γίνεις αυτό που θες. Σημασία έχει στον δρόμο για την κατάκτηση του ονείρου και της επιτυχίας να μην ξεχάσεις από πού ξεκίνησες και ποιος ήσουν κάποτε. Και αν  τότε που θα γυρίσεις πίσω για να δεις τη διαδρομή σου, παραμένεις ακόμα ο ίδιος άνθρωπος, το ίδιο παιδί στην ψυχή, απλά λίγο πιο ώριμο, κατασταλαγμένο και πλούσιο σε εμπειρίες και συναισθήματα, χαμογέλα διάπλατα, γιατί μάλλον κάτι θα έκανες σωστά.